İnme (serebrovasküler olay), beyne giden kan akışının azalması nedeniyle oluşan ve fonksiyonel bozukluklara yol açan ani ve nörolojik bir fonksiyon kaybıdır. Beyin hasarının derecesine, hasarın yeri ve kapsamına, kollateral kan akışının miktarına bağlı olarak, bireylerde önemli bir işlev kaybı oluşturabilmektedir. İnme, dünya çapında önde gelen ölüm ve engellilik nedenidir. Güncel verilere göre Avrupa da her yıl yaklaşık 1.1 milyon insan inme geçirmektedir. İnmeden kurtulanlarda genellikle hareket, güç ve denge kaybı görülmektedir. Bu durum; bireylerin işlevsel bağımsızlıklarını olumsuz etkilemekte, onları hareketsiz bir yaşam tarzına yönlendirmekte, düşme ve inme geçirme riskini artırmaktadır. Çalışmalar, toplumda yaşayan inme geçirmiş kişilerin fiziksel aktivite düzeylerinin, aynı yaştaki kişilere göre daha düşük kaldığını ve hatta farklı kronik sağlık sorunları olan yaşlı yetişkinlerden bile daha düşük olduğunu göstermektedir.

Pilates, kontrollü hareket, esneme ve nefes almaya odaklanan bir egzersiz sistemidir. Sağlıklı yetişkinlerde bir egzersiz şekli olarak pilatesin faydalarına dair kanıtların, esnekliği ve dinamik dengeyi geliştirmek için güçlü düzeyde, kas dayanıklılığını artırmak için orta düzeyde olduğu bilinmektedir. Pilates, hem fiziksel (denge, esneklik, ağrı azaltma, sakatlığın azaltılması gibi) hem de psikolojik (gelişmiş farkındalık, gelişmiş etki) pek çok faydası olan bir egzersiz çeşidi halini almış ve günümüzde yalnızca fiziksel zindelik için değil aynı zamanda rehabilitasyon programları için de popüler hale gelmiştir. Pilatesin bir rehabilitasyon aracı olarak kullanımına ilişkin klinik araştırmaların çoğunda, özellikle ağrı ve sakatlığın azaltılması alanında, istenen sonuçlara ulaşmada etkili olduğu bulunmuştur.

Bilimsel Araştırmalar Ne Diyor?

Cronin ve arkadaşları 2022 yılında yaptıkları sistematik incelemede, pilatesin inme geçirmiş bireylerdeki etkisini araştıran 122 katılımcılı, 5 randomize kontrollü çalışmayı ele almışlardır. Çalışmaların üçü kronik inme, biri subakut inme hastaları üzerinde çalışma yürütmüşlerdir. Bir çalışma hastaların inme geçirdikten sonra hangi dönemde olduklarını belirtmemiştir.

Çalışmaların sonuç ölçütlerinde denge değerlendirmesi, kardiyopulmoner fonksiyon testi, yürüme analizi ve inme hastalarında standartlaşmış testler olan Zamanlı Kalk ve Yürü Testi (Time Up and Go-TUG) ile İnmeye Özgü Yaşam Kalitesi Testi kullanılmıştır. Katılımcılara uygulanan müdahale genellikle 8 hafta, haftada 3 gün ve 1 saatlik programlardan oluşturulmuştur.

Çalışmalarda, mat tabanlı ve ekipman tabanlı egzersizlerin bir varyasyonu kullanılmıştır. Dersleri pilates eğitmenleri ve deneyimli fizyoterapistlerden oluşan bir ekip yönetmiştir.

Pilatesin, inme geçirmiş bireylerde denge, yaşam kalitesi, kardiyopulmoner fonksiyon ve yürüyüş üzerine etkisinin incelendiği 5 çalışmada; pilatesin dengeyi geliştirdiğine dair orta düzeyde kanıtlar, yaşam kalitesi, kardiyopulmoner fonksiyonlar ve yürüyüş parametrelerindeki iyileşmeler için ise sınırlı kanıtlar bulunmuştur.

Pilatesin dengede pozitif gelişme sağlamış olması; gövde, pelvik ve alt ekstremite kaslarının güçlendirilmesi yoluyla postüral stabilitenin iyileşmiş olmasına bağlanabilmektedir. Pilates müdahalelerinin çekirdek kuvveti geliştirdiği görülmüştür ve başka incelemelerde de bu gelişme denge iyileştirmeleriyle ilişkilendirilmiştir.

Sonuç olarak bu sistematik derlemede pilatesin, konvansiyonel fizyoterapiye veya hiç tedavi alınmamasına kıyasla subakut ve kronik felçli hastalar için bir rehabilitasyon aracı olarak güvenli ve faydalı olduğu düşünülmektedir.

Klinik Çıkarım

Pilates, inme hastalarında denge, esneklik, kas ve kardiyopulmoner işlevlerin iyileştirilmesi gibi fiziksel işlevler üzerinde etkili olmaktadır. Pilates bir tür denetimli eğitim olduğundan, yardım almadan egzersiz yapamayan hemiplejik hastalar için ideal bir egzersiz yöntemi olarak kullanılabilmektedir. Pilates, inme hastaları için rehabilitasyon egzersizlerine ilişkin ikincil engelleri azaltan, yaşam kalitesini arttırmaya ve bireylerin bağımsızlık duygusu ile kendi başlarına egzersiz yapmalarına yardımcı olan bir rehabilitasyon programına dönüştürülebilir ve klinikte aktif olarak kullanılabilecek bir yöntemdir.

İnme hastalarına yönelik gerçekleştirilen pilates programlarına inme rehabilitasyonunda deneyimli bir fizyoterapistin eklenmesi önemlidir. Fizyoterapistler, inme sonrası hastanın pilates egzersizlerini başarılı ve doğru bir şekilde tamamlamasını sağlamak için egzersiz modifikasyonları veya kolaylaştırıcı kullanım konusunda destek sağlayabilirler.

Hazırlayan: Fzt. Büşra Ergin Öçal

Cronin, E., Broderick, P., Clarke, H., & Monaghan, K. (2022). What are the effects of pilates in the post stroke population? A systematic literature review & meta-analysis of randomised controlled trials. Journal of Bodywork and Movement Therapies.

Daha Fazla Oku: İnmeli Hastalarda Stabil Zemin Egzersizi ile Titreşimli Zemin Egzersizi Etkileri Nasıldır?