Ankilozan Spondiltli Hastalarda Egzersiz Uyumu

Ece YÜKSEL March 2023

Egzersize bağlılık, klinisyenler için uzun yıllardır üstesinden gelinmesi gereken önemli bir sorun olmuştur. Çeşitli psikososyal faktörlerin ve egzersiz davranış teorilerinin, zayıf egzersiz bağlılığının arkasındaki nedenler olduğuna inanılmaktadır. Bu durum özellikle Ankilozan Spondilit (AS) hastaları için önemlidir. Bunun nedeni, şu anda AS için bilinen bir tedavi bulunmamasıdır. AS tedavisi temel olarak ilaç tedavisi (genellikle nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlar) ve fizyoterapistler tarafından hareketliliği ve duruşu iyileştirmek veya korumak için tasarlanan bir egzersiz rejiminin düzenli olarak uygulanmasından oluşur. Egzersiz tedavisinin AS li hastalar için iyileştirici değil, faydalı bir iyileştirici tedavi olduğu mevcut kanıtlarla sürekli olarak desteklenmektedir ve NICE kılavuzu tarafından AS li hastaların yönetiminde hayati bir bileşen olarak önerilmektedir. Sonuç olarak, egzersiz tedavisi hastanın hayatının geri kalanında sürdürülmelidir ve uzun vadeli egzersiz uyumu çok önemlidir.

AS li Hastalarda Yaşam Kalitesi

Egzersiz ve yaşam kalitesi birbiriyle yakından ilişkilidir. Çalışmalar, egzersiz tedavisinin uzun süreli hastalığı olan hastalarda yaşam kalitesini artırabildiğini göstermiştir. Ayrıca, başka bir çalışma, kardiyovasküler uygunluk ve vücut kompozisyonunda değişikliklere neden olmak için bağlılığın izlenmesinin ve özel egzersiz rejiminin yaşam kalitesini ve öz yeterliliği artırabileceğini göstermiştir. Bu nedenle, AS li hastalarda egzersize bağlılık ve yaşam kalitesi yakından ilişkilidir ve araştırılmalıdır. Yazarlar, özellikle kadın hasta popülasyonunda AS nin sonuçlarını iyileştirmek için bozulmuş yaşam kalitesi unsurlarını belirleme ve iyileştirme ihtiyacı olduğu sonucuna varmıştır.

Ankilozan Spondilit, hastanın yaşam kalitesi üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Egzersiz tedavisinin faydalı bir tedavi olduğu ve kişiye özel bir egzersiz programına uyumun hastanın yaşam kalitesini potansiyel olarak iyileştirebileceği gösterilmiştir. Bu nedenle, egzersize bağlılığın önündeki engeller ve kolaylaştırıcılar araştırılmalıdır.

Gözetimli Egzersiz Seansı

Gözetimli egzersiz tedavisinin, gözetimli olmayan rejimlerle karşılaştırıldığında klinik olarak anlamlı faydaları olduğu bir önceki çalışma tarafından öne sürülmüştür.

Gözetimli egzersizden elde edilen faydaların ortam veya çevre değişikliğinden mi yoksa motivasyon desteğinden mi kaynaklandığını ölçmek mümkün değildir. Bununla birlikte, Nierdemann ve arkadaşları 12 hafta boyunca haftada üç kez gözetim altında tamamlanan seansların %75 inin yüksek bağlılığa işaret ettiğini bildirmiştir.

Gözetimli egzersiz terapisi, fiziksel aktivite düzeyini (PAL) artırma konusunda orta düzeyde bir kanıta sahiptir ve bu da egzersiz bağlılığında artışa işaret etmektedir.

Denetimli egzersiz terapisi altındaki AS hastaları, denetimli egzersiz terapisi almayanlara kıyasla ev egzersiz programlarında önemli ölçüde daha uzun süre geçirmektedir (ortalama süre haftada 1,9 a karşı 1,2 saat p < 0,05).

Evde Egzersiz Programı (EEP)

EEP fonksiyonel kapasiteyi, hareketliliği, ağrıyı iyileştirmede ve yorgunluğu azaltmada etkilidir. Bu avantajlarından dolayı, EEP genellikle AS de tıbbi tedavilere ek olarak yönetim programı için önerilmektedir. EEP in egzersiz bağlılığının yüksek olduğu bildirilmektedir. AS hastalarında sadece EEP ile bağlılığı ölçen iki çalışma vardır.

Fernandez-de-las-Penas ve arkadaşları 1 yıl boyunca haftada bir kez uygulanan EEP e %95 oranında bağlılık bildirmiştir.
Chimenti ve arkadaşları 12 haftalık, haftada iki kez uygulanan EEP sırasında reçete edilen egzersizlere genel olarak %76 oranında bağlılık bildirmiştir.
Aktivite günlüğü tutmak, aktiviteyi bir takvimde takip etmek veya aktiviteyi bir web sitesine kaydetmek gibi uygun öz izleme önlemleri ile EEP in AS hastalarının PAL ını geliştirebileceğini gösteren güçlü düzeyde kanıtlar vardır.
Çalışmalar, bir hasta eğitim programı aldıktan sonra egzersiz yapmanın EEP in egzersiz bağlılığında (egzersizleri tamamlayan hasta sayısı ve sıklığı) bir artışa yol açabileceğini bulmuştur. Bununla birlikte, egzersiz sayısı ve sıklığı oldukça kısa bir süre içinde (6 ayda) önemli ölçüde azalmıştır. Eğitim desteği alan hastaların ilaç tedavisine bağlılıklarında artış olduğu gösterilmiştir.

Bağlılığın Önündeki Engeller

Ağrı: Kas-iskelet sistemi hastalarında egzersiz sırasındaki ağrı seviyeleri, sistematik bir incelemede bağlılığın önünde bir engel olarak güçlü kanıtlar sunmuştur.
Sertlik
Yorgunluk: Yorgunluk, AS hastaları için fiziksel olarak aktif olmanın önünde önemli bir engel olarak algılanmıştır.
Engellilik: Çalışmalar, fiziksel fonksiyonun azalması ile fiziksel aktiviteye katılımın azalması arasında bir ilişki olduğunu göstermektedir.
Uyku kalitesi: Bir hastanın hayatının tüm yönleri üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir.
Algılanan Engeller: Örneğin egzersiz yapmanın çok pahalı olması, aile sorumluluklarından zaman çalınması, egzersiz yapılacak yerlerin çok uzak olması.
Zayıf Terapötik İlişki: Hastalığın doğası, öngörülemez, tedavi edilemez ve teşhis edilmesi zor olması, AS li kişilerin tedavi konusunda çok az şey sunabilen sağlık hizmeti sağlayıcılarıyla olan temaslarındaki deneyimlerini etkileyebilir.
Düşük Öz Yeterlilik: AS li hastalar gerçeği kabullenmeyi öğrenir ve AS nin öngörülemez ve tedavi edilemez olması nedeniyle sağlık üzerindeki kişisel kontrol beklentilerini azaltabilirler.

Bağlılığı Kolaylaştıranlar

Uygun İlaç Tedavisi: Niteliksel bir çalışma, semptomların azalmasının yanı sıra TNF inhibitörlerinin kullanımının hastaların motivasyonunu ve egzersiz yapma becerisini de geliştirdiğini göstermiştir.

Uyarlanmış Fiziksel Aktivite: Uyarlanmış fiziksel aktivitenin karmaşık romatizmal hastalığı olan hastalar için uygulanabilir ve anlamlı olduğu kanıtlanmıştır.

Hastalık Stabilitesi: Bu, yeterli semptom ve hastalık kontrolünün öneminin altını çizen önemli bir kolaylaştırıcıdır.

Zaman

Motivasyon

Bağlılığı Artırmak için Öneriler

Yakın zamanda yapılan bir çalışma, Aksiyel Spondiloartritli (axSpA) kişilerin egzersiz davranışını optimize etmek (belirleyicileri) için gereken etkili tedavi bileşenlerini belirlemek amacıyla literatür incelemelerini hastaların ve terapistlerin bakış açısıyla birleştirmiştir. Bu bileşenlerin tedaviye dahil edilmesiyle, AS li kişilerin egzersiz davranışlarında sürdürülebilirliğin artacağı bulunmuştur.

Bu üç bileşen tedaviye dahil edilmelidir:

Bireyselleştirilmiş eğitim, motivasyonel görüşme, hedef belirleme, eylem planlama, izleme ve geri bildirim dahil olmak üzere davranış değişikliği rehberliği.
Terapistler için bir egzersiz programının nasıl uyarlanacağı ve uygulanacağı ve davranış değişikliği rehberliğinin nasıl sağlanacağı konusunda eğitim.
Grup halinde egzersiz yapmaya teşvik.

Grup Terapisi

1992 de AS hastalarının psikososyal faktörlerini araştıran bir çalışmaya göre, araştırmacılar şunu bulmuşlardır:

Grup egzersizi ve eğitim seansı, hastalardan destek alınması nedeniyle memnuniyeti artırabilir.
Egzersiz grupları, egzersiz programlarına bağlılık açısından hastalar üzerinde hem sosyal kolaylaştırıcı hem de sosyal ikna etkisi yaratabilir.
Grup, bilginin yayılmasını teşvik eder ve aynı zamanda grup arkadaşları ile terapistler arasında bilgi alışverişi için bir forum görevi görür.

Klinik Sonuçlar

SpA hastalarında bağlılık düzeyine ilişkin sınırlı kanıt mevcuttur.
Bulgular, hastaların egzersiz programına tam olarak uymadığını veya gözetimli bir egzersiz seansına katılmadığını göstermiştir.
Yorgunluk ve uyku kalitesi gibi psikososyal faktörlerin bağlılığın önündeki başlıca engeller olduğu, uygun ilaç tedavisi ve kişiye özel egzersiz programının ise egzersiz bağlılığını artırabileceği gösterilmiştir.
Fizyoterapistler değerlendirme sırasında bu psikososyal faktörlere (sarı bayraklar) dikkat etmeli ve egzersize uyumu teşvik etmek için bu kolaylaştırıcıları kullanmalıdır.
Fizyoterapistler, hastaları fiziksel olarak aktif kalmaya teşvik ve motive edebilecek bir grup egzersiz programına önerilen üç bileşeni dahil etmelidir.
Hastanın yaşam kalitesi, bir egzersiz programına daha iyi bağlılık göstermesini sağlayarak onu iyileştirilebilir.

Hazırlayan: Fzt. Ece Yüksel

NHS UK, 2019. Ankylosing spondylitis - Treatment [WWW Document]. nhs.uk. URL https://www.nhs.uk/conditions/ankylosing-spondylitis/treatment/ (accessed 5.24.20).
Barlow, J.H., Macey, S.J., Struthers, G., 1992. Psychosocial factors and self-help in ankylosing spondylitis patients. Clin Rheumatol 11, 220–225. https://doi.org/10.1007/BF02207961
Millner, J.R., Barron, J.S., Beinke, K.M., Butterworth, R.H., Chasle, B.E., Dutton, L.J., Lewington, M.A., Lim, E.GS., Morley, T.B., O’Reilly, J.E., Pickering, K.A., Winzenberg, T., Zochling, J., 2016. Exercise for ankylosing spondylitis: An evidence-based consensus statement. Seminars in Arthritis and Rheumatism 45, 411–427. https://doi.org/10.1016/j.semarthrit.2015.08.003
Hacker, E., 2009. Exercise and Quality of Life: Strengthening the Connections. Clin J Oncol Nurs 13, 31–39. https://doi.org/10.1188/09.CJON.31-39
Imayama, I., Alfano, C.M., Mason, C.E., Wang, C., Xiao, L., Duggan, C., Campbell, K.L., Foster-Schubert, K.E., McTiernan, A., 2013. Exercise adherence, cardiopulmonary fitness and anthropometric changes improve exercise self-efficacy and health-related quality of life. J Phys Act Health 10, 676–689.
Rosenbaum, J.T., Pisenti, L., Park, Y., Howard, R.A., 2019. Insight into the Quality of Life of Patients with Ankylosing Spondylitis: Real-World Data from a US-Based Life Impact Survey. Rheumatol Ther 6, 353–367. https://doi.org/10.1007/s40744-019-0160-8
McDonald, M., Siebert, S., Coulter, E., McDonald, D. and Paul, L., 2019. Level of adherence to prescribed exercise in spondyloarthritis and factors affecting this adherence: a systematic review. Rheumatology International, 39(2), pp.187-201.
Fokkenrood, H., Bendermacher, B., Lauret, G., Willigendael, E., Prins, M. and Teijink, J., 2013. Supervised exercise therapy versus non-supervised exercise therapy for intermittent claudication. Cochrane Database of Systematic Reviews,.
Niedermann K, Sidelnikov E, Muggli C, et al. 2013. Effect of cardiovascular training on fitness and perceived disease activity in people with ankylosing spondylitis. Arthritis Care Res (Hoboken);65:1844–1852. doi: 10.1002/acr.22062.
Millner, J., Barron, J., Beinke, K., Butterworth, R., Chasle, B., Dutton, L., Lewington, M., Lim, E., Morley, T., O’Reilly, J., Pickering, K., Winzenberg, T. and Zochling, J., 2016. Exercise for ankylosing spondylitis: An evidence-based consensus statement. Seminars in Arthritis and Rheumatism, 45(4), pp.411-427.
Durmus, D., Alayli, G., Cil, E. and Canturk, F., 2008. Effects of a home-based exercise program on quality of life, fatigue, and depression in patients with ankylosing spondylitis. Rheumatology International, 29(6), pp.673-677.
Fernandez-de-Las-Penas C, Alonso-Blanco C, Alguacil-Diego IM, Miangolarra-Page JC, 2006. One-year follow-up of two exercise interventions for the management of patients with ankylosing spondylitis: a randomized controlled trial. Am J Phys Med Rehabil.;85:559–567. doi: 10.1097/01.phm.0000223358.25983.df.
Chimenti MS, Triggianese P, Conigliaro P, Santoro M, Lucchetti R, Perricone R, 2014. Self-reported adherence to a home-based exercise program among patients affected by psoriatic arthritis with minimal disease activity. Drug Dev Res. 75:S57S59.
Shillington, A., Ganjuli, A. and Clewell, J., 2016. The impact of patient support programs on adherence, clinical, humanistic, and economic patient outcomes: a targeted systematic review. Patient Preference and Adherence, p.711.
Argent, R., Daly, A. and Caulfield, B., 2018. Patient Involvement With Home-Based Exercise Programs: Can Connected Health Interventions Influence Adherence?. JMIR mHealth and uHealth, 6(3), p.e47.
Passalent, L., Soever, L., O’Shea, F. and Inman, R., 2010. Exercise in Ankylosing Spondylitis: Discrepancies Between Recommendations and Reality. The Journal of Rheumatology, 37(4), pp.835-841.
Haglund E, Bergman S, Petersson IF, Jacobsson LT, Strombeck B, Bremander A (2012). Differences in physical activity patterns in patients with spondylarthritis. Arthritis Care and Research 64: 1886–94.
Li, Y., Zhang, S., Zhu, J., Du, X. and Huang, F., 2012. Sleep disturbances are associated with increased pain, disease activity, depression, and anxiety in ankylosing spondylitis: a case-control study. Arthritis Research & Therapy, 14(5), p.R215.
Stockdale J, Selfe J, Roddam H (2014). An exploration of the impact of anti-TNFα medication on exercise behaviour in patients with ankylosing spondylitis. Musculoskeletal Care 12: 150–9.
Husebø, M., Fongen, C., Klokkerud, M. and Zangi, H., 2010. Tåler å være fysisk aktive. Sykepleien Nett, 98(11), pp.35-37.
Hilberdink, B., van der Giesen, F., Vliet Vlieland, T., Nijkamp, M. and van Weely, S., 2020. How to optimize exercise behavior in axial spondyloarthritis? Results of an intervention mapping study. Patient Education and Counseling, 103(5), pp.952-959.