Boyun ağrısı çeşitli problemlere  yol açabilen yaygın bir rahatsızlıktır. Çoğu insan yaşamları boyunca en az bir kez boyun ağrısı çeker. Önceki çalışmalar, mekanik boyun ağrısı olan hastaların % 67 sinin üst ekstremitelerde herhangi bir nörolojik bozukluk belirtisi olmaksızın semptomları olduğunu göstermiştir. Boyun ağrısı olan hastalarda fonksiyonel sınırlamalar (baş ve boynu döndürememe gibi) gösterilmiştir. Skapula, boyun ve omuz bölgesinin hem hareketliliğini hem de stabilitesini sağlamada önemli bir rol oynar. 

Literatür Ne Diyor?

Szeto ve arkadaşları (2002) boyun ağrısı olan hastalarda uzun süreli oturma  sırasında değişen postüral davranış göstermiştir. Eğik bir duruş ve servikal ve torasik bölgelerin artan eğriliği, skapular oryantasyonu ve omuz kas kuvvetini etkileyebilir. Pozisyon uzun süre korunduğunda kas uzunluğunu ve ardından ilgili kasların yapısal zayıflığını arttırır. Bu nedenle, kürek kemiği, boyun ağrısına neden olan servikal eklemlerin anormal hizalanmasından etkilenebilir. Ayrıca bazı çalışmalar boyun ağrısı çeken hastalarda orta trapezius, rhomboids, alt trapezius, ve serratus anterior, dahil olmak üzere skapulotorasik (ST) kas problemi olduğunu göstermiştir .

Skapulotorasik kaslar, üst ekstremiteler ile vertebral kolon arasındaki yük transferinde kritik bir rol oynar. ST kas fonksiyonundaki herhangi bir problem aşırı mekanik zorlanmaya neden olabilir. Sonuç olarak, kürek kemiği ve servikal omurga arasındaki  kas bağlantıları, ağrıya duyarlı servikal omurga yapılarına bir yük uygular. Ayrıca, Kim ve arkadaşları  skapula asimetri, doğrudan göğüs ve skapula arasında mesafe sağ-sol farklılıklara dayalı boyun ağrısı ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Bu nedenle, anormal skapular pozisyon ve ST kas aktivitesindeki herhangi bir ilgili değişiklik, boyun ağrısına neden olarak servikal eklemleri etkileyebilir. Bu kanıtlara dayanarak, skapular tedaviler, kronik boyun ağrısı olan hastalarda müdahalenin bir parçası olarak kabul edilir. 

Fizik tedavi ile ilgili klinik prosedürler, boyun ağrısı olan hastalarda manuel terapi müdahalelerinin (torasik manipülasyon ve mobilizasyon, servikal manipülasyon ve mobilizasyon ve masaj) dikkate alınması gerektiğini önermektedir. Skapulotorasik mobilizasyon, boyun veya omuz bozuklukları dahil olmak üzere kas-iskelet sistemi bozukluklarını tedavi etmek için kullanılan manuel bir tekniktir.

Omuz disfonksiyonlu hastalarda ST mobilizasyonunun etkilerini araştıran birkaç çalışma vardır. Surenkok ve arkadaşları ağrılı omuz disfonksiyonu olan hastalarda 1 seans ST mobilizasyonunun omuz hareket açıklığında, skapular yukarı rotasyonda ve ağrı yoğunluğunda iyileşmeye neden olabileceğini ortaya koydu. Celenay ve arkadaşları (2016) boyun ağrısı olan hastalarda sakatlığı, gece ağrı yoğunluğunu, servikal rotasyon hareketini ve yaşam kalitesini iyileştirmek için servikal ve skapular mobilizasyon ile servikal ve ST stabilizasyon egzersizlerinin tek başına stabilizasyon egzersizlerinden daha üstün olabileceğini öne sürmüşlerdir.

Fizik Tedavi

Tedavi fiziksel yöntemler ve izometrik boyun egzersizlerini içeriyordu. Fiziksel modaliteler arasında sıcak paket ve deri altı elektriksel sinir stimülasyonu (Novin, Newdyn 620F, Tahran, İran), elektrotların C7 omurunun spinöz sürecinin her iki tarafına 100 Hz frekansında (250 mikrosaniye darbeler) iki taraflı olarak yerleştirildiği yer. her seansta 20 dakikadır. Oturma pozisyonunda izometrik egzersizler yapılmıştır. Maksimum yoğunlukta izometrik kasılma 20 tekrarla 6 saniye tutulmuştur. 

Skapular Mobilizasyon (ST) Nasıl Yapılmıştır?

Hastalar yatakta kalça ve diz eklemleri fleksiyonda iken yan yatırılmıştır. Terapist hastanın önünde durmuş 1 elinin işaret parmağını medial skapular sınırın altına yerleştirdi ve skapulanın alt açısı ağ aralığındaydı; diğer yandan kürek kemiğinin üst kenarını tutmuştur. Skapula, superior ve inferior kayma için yukarı ve aşağı, medial ve lateral kayma için medial ve lateral olarak hareket ettirilmiş ve ardından skapula skapular rotasyon için yukarı ve aşağı doğru döndürülmüştür. Uygulanan teknikler, her set arasında 30 saniyelik dinlenme ile 10 tekrarlık on set şeklinde uygulanmıştır. Her hareket 5 saniye tutulmuş ve her sette her hareket arasında 3 saniye dinlenilmiştir. 

Kırk altı hasta değerlendirilmiştir. Ağrı şiddeti analizi, grup × zaman etkileşiminde ve zaman × zaman etkileşiminin ana etkisinde önemli farklılıklar olduğunu ortaya koymuştur. 

Çalışmanın sonuçları, fizik tedavi ile birlikte ST mobilizasyonunun, skapular diskinezili mekanik boyun ağrısı hastalarında sadece fizik tedaviye kıyasla ağrı yoğunluğunda önemli bir düşüşe neden olabileceğini göstermiştir.  Ağrı yoğunluğunun azalmasının ST mobilizasyon tekniğinin etkilerinden kaynaklandığı görülmektedir. Nörofizyolojik süreç için mobilizasyon tekniği, periferik mekanoreseptörlerin uyarılması nedeniyle nosiseptif girdilerin merkezi sinir sistemine iletimini engeller. Skapular diskinezi, servikal omurlara kompresif bir yük uygular. Bu, üst ekstremite ve boyun arasında servikokapüler kasların anormal ağırlık transferinden kaynaklanıyor olabilir. Ek olarak, trapezius ve levator skapula gibi servikokapular kasların üst kısmı boyun yapılarına  bir yük uygulayabilir. Skapular mobilizasyon tekniği, serviksapular kaslardaki pasif gerilmeyi azaltarak sonuçta ağrının azalmasına yol açan, servikal yapıların sıkıştırıcı yükünü ve posterior makaslamasını azaltabilir.  

Ayrıca bulgular, üst ekstremite ve boyun disabilitesinin müdahale grubunda PT grubuna göre anlamlı olarak azaldığını göstermiştir. Bu bulgular Yang ve arkadaşları  ve Surenkok ve arkadaşlarının Omuz disfonksiyonlu hastalarda skapular mobilizasyon tekniğinin disabilite indeksini düşürdüğünü bildirmişlerdir. Bu etki 2 mekanizma ile açıklanabilir. Birincisi, ST mobilizasyonu skapular hareketi artırabilir ve üst ekstremite problemlerini azaltabilir. 

Skapulotorasik kaslar, üst ekstremiteler ile vertebral kolon arasında yük transferinde kritik bir rol oynar. Bu nedenle, ST kaslarının işlevindeki iyileşme mekanik stresi azaltabilir ve servikal omurgada uygun yük dağılımına yol açabilir. Mekanik boyun ağrısı olan hastalar için ST mobilizasyonu ve fizik tedaviyi içeren bir tedavi programı tek başına fizik tedaviden daha faydalı olabilir. Bu araştırma, boyun ağrısı tedavisine bütüncül bir yaklaşımın önemi hakkında yeni bilgiler sağlar ve boyun ağrısı ile skapular disfonksiyon arasındaki ilişkiyi anlamamıza yardımcı olur.

Diskinezi ile mekanik boyun ağrısında ağrı yoğunluğunu azaltmak, kavrama gücünü maksimize etmek ve üst ekstremite ve boyun problemlerini azaltmak için fizik tedavi ile skapulotorasik mobilizasyon tek başına fizik tedaviden daha üstün olabilir.

Klinik Çıkarım: Fizik tedavi ile skapulotorasik mobilizasyon, mekanik boyun ağrısında ağrı yoğunluğunu azaltmada, kavrama gücünü maksimuma çıkarmada ve üst ekstremite ve boyun sakatlığını azaltmada tek başına fizik tedaviden üstün olabilir. Skapulotorasik mobilizasyon, boyun ağrısı olan hastalar için bir rehabilitasyon programının parçası olarak düşünülmelidir.

Hazırlayan: Fzt. Sefer Ali İnanıcı

Referans: Shirzadi Z, Rojhani-Shirazi Z, Hemmati L. A Comparison Between the Effects of Scapulothoracic Mobilization Plus Physical Therapy With Physical Therapy Alone in Patients With Mechanical Neck Pain: A Randomized Clinical Trial. J Chiropr Med. 2018 Dec;17(4):237-243. doi: 10.1016/j.jcm.2018.04.003. Epub 2019 Jan 21. PMID: 30846916; PMCID: PMC6391228.

Daha fazla oku: Boyun Ağrısında Kanıta Dayalı Uygulamalar