Amaç: DS’li çocuklar için ortez reçetesini belirlerken dikkat edilmesi gereken kriterleri belirlemek ve hazır ayak ortezi ile supramalleollar (SMO) ortezi karşılaştırmak

Down Sendromu en yaygın genetik rahatsızlıklardan biridir. DS’li bireyler, hipotonisite, bağ gevşekliği ve kemik anormallikleri gibi çeşitli ikincil komplikasyonlara ve fonksiyonel bozulmalara yol açan ortopedik ve nöromüsküler bozukluklarla kendini gösterir. Yapısal ve işlevsel bozuklukların sonucu olarak bu çocuklarda motor gelişim gecikmektedir.

Normal motor gelişim basamaklarına göre sağlıklı bir çocuğun 11-15 ayıkken bağımsız ayakta durmayı ve yürümeyi başarıyor olması gerekirken DS’li çocuklar bu hareketleri 18 ay ile 3 yaş arasında öğrenmektedir. Bağımsız yürüme, bebeklerin kaba motor gelişiminde önemli bir başarıyı temsil ederken, aynı zamanda onların sosyal gelişimi için de kritiktir.

Bilimsel Çalışmalar Ne Diyor?

DS’li bireyleri etkileyen en yaygın durumlar arasında pes planus ve hipotonisite yer almaktadır. Bu koşulların bir sonucu olarak yürüyüş paterninde bozukluklar oluşmaktadır. Anormal hizalamayı düzeltmek ve eklemlere dış destek sağlamak için ortezler kullanılmaktadır. Kişiye özel ayak ortezleri giydiklerinde yürüyüş parametrelerinde değişikliklerin yanı sıra supramalleolar ayak ortezi giydiklerinde fonksiyonel dengelerinde de iyileşmeler görülmektedir. Fakat bazı araştırmalar ortezlerin hareket becerilerini geliştirme yeteneğini kısıtladığını savunmaktadır. Henüz yürüyemeyen DS’li çocuklarda ortez kullanımına ilişkin daha yeni kanıtlar, ayakta durma ve yürüme gelişimi sırasında ayak bileği etrafındaki hareketi sınırlamanın, çocuğun ayak bileği eklemini bağımsız olarak kontrol etme yeteneğini azaltacağını düşünmektedir. Bu konuyla alakalı mevcut araştırmalar sınırlı olup “Ne zaman? Niye? Ne kadar süreyle” soruları tam olarak yanıtlanmamıştır.

Bu çalışma yürüyebilen 4-7 yaş arası 6 çocukla gerçekleşmektedir. Amacı ise DS’li çocukların yürüme parametreleri üzerindeki hazır ayak ortezleri ve supramalleollar ortezlerin kullanımı için antropometrik ve biyomekanik önlemleri kullanarak spesifik kriterler geliştirmektir. Bu sistem ile araştırmacıların ölçtüğü parametreler şunlardır:

• Boy, kilo
• Bacak uzunluğu
• Hipermobilite (9 noktalı Beighton ölçeği)
• Kalkeneal eversiyon (Gövdeyi ve kalkaneusu ikiye bölen çizgiler arasındaki açı olarak rahat duruşta ölçülmüştür.)
• Navikular düşme (Subtalar nötral pozisyonda ve rahat ayak pozisyonunda navikular tüberosite ve zemin arasındaki fark alınarak ölçülmüştür.)
• Tibial torsiyon ölçümü (Yüzüstü pozisyonda diz ve ayak bileği 90 derece fleksiyondayken ölçülmüştür.)

Kullanılan Ortezler ve Yürüyüş Analizi Sistemi

Cricket Foot Orthosis 

Cricket LeapFrog SMO

GaitRite Yürüyüş Analiz Sistemi

Sonuç

Ortezlerin Kadans (dakika adım sayısı) üzerine etkisi incelendiğinde supramalleolar ortez kullananların yalın ayak duruma göre daha düşük kadansa sahip olduğu bulunmuştur. Hızda bir farklılık bulunamamıştır.

Kadans, döngü süresi ile ters orantılıdır.

Kadans, döngü süresi, topuktan topuğa destek tabanı ve çift destek süresi dahil olmak üzere hipermobilite ve yürüme parametreleri arasında birkaç orta ila güçlü korelasyon bulunmuştur. Hipermobilite kadansla negatif korelasyon gösterirken, kalan yürüme parametreleriyle pozitif korelasyon gösterdi. Hipermobilite skorları ve kadans arasındaki negatif ilişki, daha yüksek eklem gevşeklik derecelerinin dakikada daha az adımla sonuçlandığını göstermektedir. Bununla birlikte, hipermobilite derecesinin ortez reçetelenmesinde bir rol oynaması gerekip gerekmediği belirsizliğini koruyor.

Ayak ortezinin ve suoramalleolar ortezin down sendromlu çocukların yürüyüşü üzerindeki etkilerindeki farkın yanı sıra bir ortezin diğerine tercih edilme yöntemi belirsizliğini korumaktadır. Gelecekteki araştırmalar, down sendromlu çocuklarda ortez reçetesini tahmin etmek için hipermobilite, ağırlık ve boy kullanma becerisine yakından bakmalıdır. Gelecekteki çalışmalarda çocukların ortezlere uyum sağlaması için bir süre sağlamalıdır.

Ayrıca ortez müdahalesi düşünüldüğünde ağırlık, boy, bacak uzunluğu ve hipermobilite en umut verici önlemler olarak görünmektedir. Klinisyenler, down sendromlu çocuklarda yürüyüşü iyileştirmek için ortez önerirken naviküler düşme, kalkaneal eversiyon ve tibial torsiyon gibi özelliklerin ölçümlerine güvenirken dikkatli olmalıdır. Çünkü bu ölçümler yürüyüş parametreleriyle ilişkili görünmemektedir. Klinisyenlere down sendromlu bir hasta için ayak ortezleri veya supramalleolar ortez seçmede yardımcı olacak kriterler geliştirilinceye kadar, terapistler ortez reçetelendirmeden önce bireysel yürüyüş değerlendirmesi yapmalı ve her iki tip ortezi de denemelidir.

Hazırlayan: Fzt. Berna KILIÇ
Looper, Julia PT, PhD; Benjamin, Danielle DPT; Nolan, Mindy DPT; Schumm, Laura DPT What to Measure When Determining Orthotic Needs in Children With Down Syndrome, Pediatric Physical Therapy: Winter 2012 - Volume 24 - Issue 4 - p 313-319
doi: 10.1097/PEP.0b013e31826896eb

Daha Fazla Oku: Ortez Yaklaşımının Serebral Palsili Çocuklarda Karşılaştırılması