İnme Geçirmiş Hastaların Kardiyovasküler Eğitimine Propriyoseptif Nöromuskuler Fasilitasyon Eklenmesi
İnmenin negatif sonuçlarından biri fiziksel aktivitenin azalmasıdır. Bu azalma, inmeden sonra motor ve psikolojik sekellerden kaynaklanır. Günlük yaşam aktivitelerine dönüş, iş aktiviteleri ve yaşam kalitesi etkilenir. Fonksiyonel defisitler büyük ve küçük hareketleri etkileyen gövde ve bacaklarla kontrol eksikliği ile kendini gösterir. Aynı yaş ve cinsiyetteki bireylere kıyasla denge ve yürüme hızı beklenenden daha az ve bu aktivite performansını ve fonksiyonel bağımlılığı etkiler.
İnmeden sonra yalnızca periferal kaslarda değil, solunum kas gücü, göğüs duvarı mobilitesinde azalma ve postüral toraks disfonksiyonu görülür. Bunların hepsi bu popülasyonda aerobik kapasitenin azalmasıyla ilişkilendirilebilir. Böylece, inmeli hastaların egzersiz toleransını arttırmak ve solunum kaslarının yeterliliği için müdahale edilmelidir.
Solunum ve kardiyovasküler fonksiyonlar inmeden sonra etkilenmektedir. Kardiyovasküler aktivite inmeli hastalarda kötüdür. Aynı yaş ve cinsiyetteki bireylere kıyasla pik oksijen alımı (VO2) %50-60’a eşdeğerdir. Ayrıca günlük işlerde harcanan enerji miktarı artmıştır. Sosyal katılımları azalmış ve yaşam kaliteleri düşmüştür. Ayrıca sağlıklı bireylere kıyasla maksimum oksijen alımı, pik oksijen alımı ve tidal volüm gibi solunum parametreleri azalmıştır. Bunlara ek olarak bu popülasyonun sıklıkla diyabet, hipertansiyon gibi iyileşmeyi geciktiren ek hastalıkları vardır. Ayrıca düşen fiziksel aktivite, fonksiyonel kapasitede azalma ve sekonder hastalık riskleri döngüsünü kırmak gerekir.
Bisiklet ergometresi ile yapılan üst ve alt ekstremite aktiviteleri eklem hareket açıklığı, koordinasyon, kas kuvvetlendirme ve egzersiz toleransını arttırır ve bu egzersizler inme hastalarının iyi tolere edebileceği egzersizlerdir.
İnmeli hastalarda anterior-posterior, cranio-caudal, latero-lateral gövde germeleri ile aktif solunumu uyarmak ve PNF’in birleştirilmesi ilgi çekmeye başladı. Bu yaklaşım hareket farkındalığını çok güzel bir şekilde arttırır.
Konu ile ilgili bilimsel çalışmalar ne diyor?
PNF genellikle motor problemlerde güçlendirme ve/veya germe için kullanılıyordu ancak solunum parametrelerine katkısı hala az bilinmektedir. Yapılan bir çalışmada inme geçirmiş hastalarda PNF’in kardiyovasküler eğitimle birlikte kullanımının solunum ve göğüs karakteristikleri, özellikle yaşam kalitesi, yürüyüş parametreleri, pik oksijen alımı (VO2Peak), solunum kaslarının kuvveti ve torasik göğüs duvarı hacimlerini incelenmiştir.
Katılımcılar:
6 ay önce tanısı konmuş hemiparezi ile sonuçlanmış primer inme geçirmiş
21-65 yaş aralığında
İskemik ya da hemorajik inme geçirmiş
Kognitif problemi olmayan
10m bağımsız yürüyebilen (yardımcı cihaz yardımıyla ya da cihazsız)
İnmeyle alakalı nörolojik ve ortopedik problemleri olmayan
Pulmoner patolojisi olmayan
Sigara içmeyen/ eskiden kullanmamış
Kişilerden oluşmaktadır.
Müdahale ve kontrol grubu;
Nefes egzersizleri spontan solunum ya da PNF kullanılarak 20 seans yapılacak ardından alt veya üst ekstremite için aerobik egzersizler ve solunum egzersizlerinin tekrarlanmasıyla bitecek.
Seans nefes paternleri ile başlar ve her patern/egzersiz 10 tekrar yapılır. Terapist ellerini manevraları gerçekleştirecek şekilde pozisyonlar. Kontrol grubu, hastalar ellerini aynı yerlere koyar, terapist tarafından PNF sırasında kullanılır.
Bisiklet her seans 30 dk yapılır. Katılımcılar dakikadaki devir sayısını arttırmaları için çalışma boyunca teşvik edilirler. Hastalara egzersiz sırasında en yüksek hızlarını geliştirmek ve sürdürmek için talimat verilir ancak yorgunluk ve yavaşlama ihtiyacı hissediyorlarsa durabilirler. Gönüllülerin 30 dk’lık egzersiz boyunca 5 dk’da bir kan basıncı, periferik oksijen yoğunluğu ve kalp atışı kontrol edilir. Ayrıca katılımcılara bacak yorgunluğu ve solunum güçlüğü de sorulur. 3 değerlendirme yapılır; Eğitim öncesi, eğitim sonrası ve bundan 30 gün sonrası.
Gönüllü aşağıdaki protokollerden birine tahsis edilebilir:
Alt ekstremite kardiyovasküler eğitim PNF solunum paternleri ile birleştirilir, sonrasında 30 dk bisiklet ergometresi (alt ekstremite için), sonrasında alt ekstremite ve PNF solunum paternleri ile bitirilir.
PNF solunum paternleri ve üst ekstremite kardiyovasküler eğitimi, sonrasında 30 dk bisiklet ergometresi (üst ekstremite için), sonrasında üst ekstremite ve PNF solunum paternleri ile bitirilir.
PNF paternlerindeki gibi eller pozisyonlanmış durumda spontan solunum ve alt ekstremite kardiyovasküler eğitim, sonrasında 30 dk bisiklet ergometresi (alt ekstremite için), sonrasında ise alt ekstremite ve PNF solunum paternleri ile bitirilir.
PNF paternlerindeki gibi eller pozisyonlanmış durumda spontan solunumla birlikte üst ekstremite kardiyovasküler eğitim, sonrasında 30 dk bisiklet ergometresi (alt ekstremite için) ve ilk nefes egzersizleriyle tamamlama.
Egzersiz sırasında aşağıdaki kriterler aktiviteyi durdurur:
140mmHg üstünde sistolik basınç,
100mmHg üstünde diyastolik basınç,
%90 altında periferal saturasyoni
Gönüllü yorgunluk ya da ağrı hissediyorsa.
Deney grubu: PNF in solunum paternleri;
Primer (Birincil) Sonuç Ölçütleri:
Oksijen alımı (VO2)
Denge
Yaşam kalitesi
Yürüyüş parametreleri (yürüme mesafesi, adım uzunluğu ,duruş ve salınım süresi
Göğüs kafesi bölmeleri hacimleri
Oksijen tüketimi: 6 dk yürüme testi ile
Denge: Berg skalasının Brezilya versiyonu ile
Yaşam kalitesi: inme-spesifik yaşam kalitesi skalası ile
Yürüme parametreleri: 6 dk yürüme testi ve G-Walk internal sensör ile
Göğüs kafesi bölmelerinin hacimleri: Kameralı bir görüntüleme sistemi ile ölçülmüştür.
Sekonder Sonuç Ölçütleri:
Koko spirometre ile ; inspiratuvar kapasite, 1 saniyedeki zorlu ekspiratuvar hacim (FEV1), zorunlu yaşamsal kapasite (FVC), FEV1/FVC, zirve ekspiratuvar akım ölçülmüştür.
Bu klinik araştırmanın amacı, inmeli hastalarda kardiyovasküler eğitime PNF solunum paternlerinin eklenmesinin etkisini araştırmaktır. Protokolde, stabilize edici zıt teknik (izotonik kasılmalara karşı hareketi önlemek için direnç uygulamakla karakterizedir) spesifik PNF tekniği olarak uygulanıyor. Bu teknikleri çeşitli pozisyonlarda uygulanmakta ( otururken ve supin pozisyonda) . PNF solunum paternleri, PNF ve kontrol gruplarına 10 ar tekrar yaptırılacaktır. Çalışmanın güncel literatürü geliştireceğine inanılmaktadır. Bisiklet ergometresi ve PNF terapisinin ilişkilendirilmesi/birleştirilmesi daha uygun bir terapi olur ve erken evreler ve solunum fonksiyonlarını geliştirmek için bir çok terapatik yöntemde kullanım için uygundur.
Hazırlayan: Burcu Zehra Sivri
Referans: de Souza, R. J. P., Brandão, D. C., Martins, J. V., Fernandes, J., & de Andrade, A. D. (2020). Addition of proprioceptive neuromuscular facilitation to cardiorespiratory training in patients poststroke: study protocol for a randomized controlled trial. Trials, 21(1), 1-9.
Daha fazla oku: İnme Sonrası Segmental Kas Vibrasyonunun Üst Ekstremite Becerileri Üzerine Etkisi
Özet
Bu protokol inme geçirmiş hastalarda PNF’in kardiyovasküler eğitimle birlikte kullanımının solunum ve göğüs karakteristikleri, özellikle yaşam kalitesi, yürüyüş parametreleri, pik oksijen alımı (VO2Peak), solunum kaslarının kuvveti ve torasik göğüs duvarı hacimlerini incelemektedir.