Lomber kas gerginliği aslında bel bölgesindeki kasların dokusunda ve yapışma yerinde travmatik inflamasyondan kaynaklanır. Bel kaslarının gerginliği bel ağrısına yol açan ana nedendir. Ana klinik semptomları bel veya lumbosakral ağrı, hava değişikliği ve efor derecesi ile değişen şişlik, ağrı olması ve sürekli nüksetmesidir. Lomber kas gerginliğinin klinik tanı sürecinde, klinik semptomlar ve X-ray ile tanı konabilir.Lomber kas gerginliğinin tedavisinde yumuşak doku manipülasyonu uygulanması, hastaların lomber kas spazmını etkili bir şekilde rahatlatabilir, hastaların lomber skolyozunu düzeltmesine yardımcı olabilir. Yumuşak doku manipülasyonu yoluyla, derin dokudaki adezyonlar çözülebilir, bu sayede doku lifleri eski aktivitelerini geri kazanabilir.  Buna ek olarak, yumuşak doku manipülasyonu metabolizmayı ve doku iyileşmesini hızlandırabilir. Lumbar oblique pulling, üst latissimus ve erektör spina kas spazmı semptomlarını önemli ölçüde hafifletebilir.  Ek olarak, yumuşak doku manipülasyon terapisi ve egzersiz terapisinin kombinasyonu, hastaların ağrıyı ve kas spazmlarının hafiflemesine, lomber kas esnekliğine, denge ve koordinasyonunu iyileştirmesine yardımcı olabilir. 

Bilimsel çalışmalar ne diyor?

Bu çalışmada deney ve kontrol gruplarına farklı tedavi yöntemleri verilmiştir ve böylece manipülasyon tedavisi ile egzersizin rehabilitasyona etkisi gözlenmiştir.Lomber kas gerginliği olan hastalar rastgele kontrol ve deney gruplarına ayrılmıştır.  Lomber kas gerginliği olan kontrol grubu hastalarına konvansiyonel tedavi  uygulanmıştır. Deney grubu hastalarına manipülasyon ile egzersiz kombinasyonu birlikte uygulanmıştır.  İki hasta grubunun ağrı düzeyleri VAS skoru kullanılarak derecelendirilmiş ve son olarak iki hasta grubunun rehabilitasyona etkisi değerlendirilmiştir.

Çalışmanın amacı lomber kas gerginliği olan hastalarda yumuşak doku manipülasyon tedavisi ile egzersizin rehabilitasyona etkisini incelemektir.

Yazarlar bu çalışmanın klinik sonuçlarını iyileşme, önemli ölçüde etkili ve etkisiz olarak sınıflandırmışlardır. Bu sınıflandırmalar:

İyileşme: Tedaviden sonra bel ağrısı semptomları tamamen ortadan kalkmış ve omurganın hareket aralığı kısıtlanmamıştır.

Önemli ölçüde etkili: Tedaviden sonra bel ağrısı semptomları temel olarak kaybolmuş ve omurganın hareket aralığı biraz sınırlı bir şekilde eskiye dönmüş ancak sabahın erken saatlerinde bel ağrısı vardır.

Etkisiz: Tedaviden sonra, yukarıdaki tüm indeksler tedaviden önceki endekslere göre değişmeden kalmıştır ve bel ağrısı kötüleşmiştir.  

1. Manipülasyon: Lomber kas gerginliği olan hastaların yüzüstü pozisyon almaları için yönlendirilmiştir. İnce yastık hastaların baş, karın ve alt bacağının altına yerleştirilmiştir. Akupunktur noktalarına 10 dakika süreyle yumuşak doku manipülasyonu yapılarak hastaların bel ve kalça kasları tamamen gevşetilir. 

2. Ana Manipülasyon

1. Manipülatör kendi ellerini bir kıskaç gibi büker ve daha sonra hastaların alt kas spazmını gevşetmesine yardımcı olmak için 5-10 kez vurur.

2. Her iki elin parmakları hastanın spinöz proseslerine yerleştirilir. Hastalar, spinöz proses boyunca ittilir ve sonra omurga göğüs aşağısına doğru itilir. Manipülasyon işlemleri her hastanın durumuna göre birkaç kez 

3. Sürtünme manipülasyonudur.  Hastaların sırt kasları, topuktan veya avuç içi ile, hafiften ağır harekete ve aşağıdan yukarıya doğru okşayarak dikey ve yatay olarak çekilir.

4. Lumbar oblique pulling:Hasta sol tarafa yatırılır ve manipülatör hastanın karşısında durur, kalçanın ön tarafına hem dirseklerle hem de ellerle bastırır ve omuzdan ters yönde kuvvet uygulanır.Bel bükümünde direnç olduğunda, önemli ölçüde artan aralıkla itme uygulanır.

5.Manipülasyonun sonlandırılması: Hastaların vücudunda ısı penetrasyonu oluşturmak için bele düz veya yatay ovma verilir. Egzersiz dozu hastanın yaşına, cinsiyetine ve gerçek durumuna göre belirlenmelidir.  Egzersiz terapisinin ana içeriği sırtüstü egzersiz, ortostatik egzersiz ve yüzüstü pozisyon egzersizi dahil üç yönü içerir.

Sırtüstü egzersiz: Hasta sırtüstü pozisyon alır, her iki dizini büker, dizini iki eliyle kucaklar, bel kaslarını yatağa karşı düz tutar, böylece sırt kasları ve bel kasları gevşer ve sonra kalçasını yataktan kaldırır.

Yüzüstü pozisyon egzersizi: Hasta iki eliyle yatağı tutar üst gövdesini ve başını kaldırır; daha sonra, iki elini arkasına koyar ve baş ve üst vücudu kaldırır.

Ortostatik egzersiz: Hasta iki elini de kalçalarına koyar ve üst uzuvları uzatırken dönme hareketi yapar.

Tedaviden sonra, deney grubu ile kontrol grubu arasında görsel analog skala (VAS) skorunda anlamlı bir fark vardır.  Dolayısıyla, deney grubunun terapötik etkisi kontrol grubundan daha üstündür. İki grup arasındaki eklem hareket açıklığının analizi tedaviden önce iki hasta grubunun eklem hareket açıklığı arasında anlamlı bir fark yok iken  tedaviden sonra iki hasta grubunun eklem hareket açıklığında anlamlı bir fark gözlemlenmiştir.Bu nedenle deney grubunun eklem hareket açıklığı, kontrol grubuna göre daha üstündür. İki grup arasındaki rehabilitasyon etkilerinin analizi ise deney grubunun toplam tedavi verimliliği % 99 iken kontrol grubunun toplam tedavi verimliliği % 79 dur.  Bu nedenle, lomber kas gerginliği olan deney grubu hastalarının rehabilitasyon etkisi kontrol grubuna göre daha üstündür.Lomber kas gerginliği için yumuşak doku manipülasyon tedavisi ile egzersizin rehabilitasyona etkisi daha önemlidir.

Klinik Çıkarım: Bel kas gerginliği olan hastalar için egzersiz ve yumuşak doku manipülasyonunun kombine halde tedavisini uygulamak, hastaların etkili bir şekilde ağrı semptomlarının hafiflemesine, eklem hareket açıklığını artırmasına yardımcı olmakla kalmayıp aynı zamanda çok iyi bir rehabilitasyon etkinliğine de sahip olabilir.

Hazırlayan: Fzt. Sefer Ali İnanıcı
Li, H., Zhang, H., Liu, S., Wang, Y., Gai, D., Lu, Q., ... & Qi, W. (2017). Rehabilitation effect of exercise with soft tissue manipulation in patients with lumbar muscle strain. Nigerian Journal of Clinical Practice, 20(5), 629-633.

Daha Fazla Oku: Eğilmekten Çömelmeye: Farklı Kaldırma Tekniklerinin Lomber Yüklenmeye Etkisi