Pelvik taban kasları nedir, ne işe yarar?

Pelvik taban kasları (PTK) abdominal ve pelvik iç organları desteklerler. PTK ayakta ve otururken aktiftir. Ayrıca karın içinde bir boşluk olduğu için intra-abdominal basıncı (IAB) her yöne dağılır ve karın boşluğunun tabanını oluşturan PTK kontrolüne katkıda bulunur. Öksürme veya hapşırma gibi aktivitelerde artan IAB, PTK tabanının yer değiştirmesini önlemek veya sınırlamak, mesane boynunun pozisyonunu korumak ve üretral ve anal kapanmaya yardımcı olmak için PTK aktivitesi artar. 

Pelvik taban kaslarının postür ile ilişkisi nedir?

Yapılan insan ve domuz çalışmaları, IAB nin omurga sertliğini artırdığını ve omurlar arası hareketi kontrol ettiğini doğrulamaktadır. Bu tür zorluklar öngörülebilir olduğunda (hapşırma gibi), bu kasların aktivitesi bu durumdan önce başlatılır ve sinir sistemi tarafından önceden programlanır. PTK nin kontrolü için spinal ve kortikal mekanizmalar çalışılmışsa da, sinir sisteminin bu öngörülü postüral ayarlamaların bir parçası olarak PTK yi aktive edip etmediği bilinmemektedir. 

Pelvik taban kaslarının solunum ile ilişkisi nedir?

PTK solunum görevlerinde de aktiftir. PTK aktivitesinin öksürüğe eşlik ettiği ve ekspirasyona dirençli olduğu kabul edilmektedir. Bununla birlikte, IAB solunum döngüsü sırasında değiştiğinden, PTK aktivitesinin sessiz nefes alma dahil diğer solunum görevleri sırasında değişmesi muhtemeldir. Bu kontrolü daha da karmaşıklaştırmak için karın boşluğunu çevreleyen kasların solunum ve postüral aktivitesi koordine edilmelidir. Son araştırmalar, omurgayı sürekli olarak zorlayan durumlar sırasında, örneğin; tekrarlayan hareketler, diyaframın tonik postüral aktivitesi ve transversus abdominis, solunum ve kol hareketlerinde fazik olarak değişir. 

Bilimsel araştırmalar ne diyor?

6 kadın ve 1 erkek ile yapılan çalışmada kasılmaları görebilmek amacıyla Elektromiyografi (EMG) yöntemi kullanılmıştır. PTK’nin kasılmasıyla beraber gluteus maximus, kalça addüktörleri, medial hamstringler, obliquus internus abdominis ve rektus femoris kaslarının kasılmasını anlamak için yine EMG yöntemi kullanılmıştır. Ayrıca mide basıncı basınç dönüştürücü ile anüsün basıncı ise anal balonun anüse yerleştirilip şişirilmesi ile belirlendi.

Katılımcılar ayakları omuz genişliğinde açıkken aşağıda belirtilen kol hareketlerini ve solunumu gerçekleştirdiler ve o sırada PTK ile beraber ölçümleri yapıldı.

Omuz fleksiyonu ve ekstansiyonu

Hızlı ve tekrarlayan 15 derecelik omuz fleksiyon ve ekstansiyonu

Artan frekans ile tekrarlayan omuz fleksiyon ve ekstansiyonu

Sessiz nefes alma

Tidal volüm

Nefes ile tekrarlayan hareketler

Katılımcılar kollarını ileri veya geri hareket ettirdiklerinde, anal ve vajinal EMG ölçümü deltoid EMG ölçümünden önce artmıştır. Kol hareketlerinin başlamasından önce anal basıncın artmaya başladığını ve IAB nin anal basınçtaki artıştan sonra aynı anda veya biraz sonra arttığı gösterilmektedir. Anal basıncın artmasından sonra IAB artışının başlaması, anal basınç artışının basitçe karın boşluğundan basınç geçişine bağlı olmadığını gösterir.

Katılımcılar sessizce nefes aldığında, ayakta PTK aktivasyonu görülmüştür. PTK aktivasyonu her iki solunum fazında sessiz solumaya kıyasla arttı, ancak ekspirasyon sırasında artış daha fazlaydı. Karın kaslarının aktivitesi ise en fazla ekspirasyon sırasında ve sessiz solunum ile inspirasyon sırasında olmuştur. Erector spinae aktivitesi inspirasyon sırasında da en yüksek seviyede çıkmıştır. 

Klinik Çıkarımlar
Bu çalışma, PTK nin hem postür hem de solunum ile ilişkisi olduğunu kanıtlamaktadır. Doğru solunum paterninin öğretilmesi ve postürün düzeltilmesi pelvik taban problemlerinin tedavisinde ek tedavi olarak kullanılabileceği gösterilmiştir.

Hazırlayan: Fzt. Pelin Zöhre
P.W. Hodges; R. Sapsford; L.H.M. Pengel (2007). Postural and respiratory functions of the pelvic floor muscles., 26(3), 362–371. doi:10.1002/nau.20232 

Daha fazla oku: Düz Bacak Kaldırma Testi ve Pelvik Eklemlerin Mobilitesi