"Sakroiliak Disfonksiyonu Olan Hastalarda Gluteus Maksimus Güçlendirme – Vaka Serileri "

Sakroiliak eklem (SI) disfonksiyonunun ağrı ve fonksiyon kaybına neden olduğu ispatlanmıştır ancak, direkt tedavi müdaheleleri hakkında yeterli bilimsel çalışma bulunmamaktadır. Bu müdahalelerin içinde spesifik egzersiz seçimi de yer almaktadır. Literatürde SI disfonksiyonu ile bozulmuş gluteus maksimus kas aktivasyonu arasında ilişki bulunduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur. Ancak, SI eklem disfonksiyonu klinik testlerde pozitif çıkan hastalarda gluteus maksimus kuvvetini artırıcı bir egzersiz programının etkinliği daha önce çalışılmamıştır.

SI eklem, ağırlık aktarma sırasında maruz kaldığımız yer reaksiyon kuvvetleri için alt ekstremiteler ve gövde arasında bağlantı sağlar. Abdominal, bacak ve bel kaslarının doğru aktivasyonu, lumbopelvik bölgedeki normal yük dağılımı için önemlidir. Özellikle gluteus maksimus ve SI eklem ilişkisi literatürde çalışılmıştır. Anatomik çalışmalar, gluteus maksimus kasının SI eklem stabilizasyonuna katkıda bulunduğunu ve bu kasın aktivasyonunun SI eklem çevresindeki kompresyon kuvvetlerini artırdığı bulmuştur.

SI eklem disfonksiyonu tedavisinde kuvvetlendirme egzersizlerinin kullanım mantığı, dinamik kas aktivitesi ile SI eklem stabilizasyonunu sağlamaktan geçmektedir.

SI eklem düz ve vertikal düzlemde hizalanan bir eklemdir. Bu hizalama yük transferi için avantaj olsa da, SI eklemi vertikal makaslama ‘’shear’’ kuvveti karşısında yaralanmaya açık hale getirmektedir. Ayrıca, SI eklemi saran ligament yapıların viskoelastik özellikleri nedeniyle, uzun süreli yüklenmelerde bu yapılar aşırı sürtünmeye maruz kalabilmektedir.

Bilimsel çalışmalar, lumbopelvik kompleksin kas ve fasya yapısının SI eklem stabilizasyonu için gerekli olduğunu ispatlamıştır.

Bu çalışmanın amacı, SI eklem disfonksiyonu için klinik testleri pozitif olan ve gluteus maksimus kuvvetlendirme programına katılan lumbopelvik ağrılı 8 hastanın sonuçlarını bildirmektir.

• 8 olgu 10 tedavi seansı öncesi ve sonrası değerlendirilmiştir.
• Hastaların ortalama yaşları 33’tür.
• 4 kadın, 4 erkek birey çalışmaya dahil edilmiştir.
• Değerlendirme; kalça ve gövde eklem hareket açıklıkları, görsel ağrı skalası (VAS) ve Oswestry dizabilite indeksini içermektedir.
• Gluteus maksimus kuvveti el dinamometresi ile ölçülmüştür.
• Slump test, Laseque düz bacak kaldırma manevrası, Priformis test, Grava test, FABER test ve Scous testleri olası başka patolojileri elemek adına uygulanmıştır.
  • SI kompresyon test
  • SI distraksiyon test
  • Squish test
  • Gaenslen test
• Bu testlerden en az 3 tanesi sonucu ağrısı artan hastalar çalışmaya dahil edilmiştir.
• Tek taraflı SI bölgede en az 12 haftalık (kronik) lumbopelvik ağrısı olan ve daha önce hiç fizyoterapi görmemiş hastalar dahil edilmiştir.
• Çalışmaya dahil olan hastaların hiç birinde, anteroposterior pelvik x-ray sonuçları SI eklem dejenarasyonu görülmediğini bilmek önemlidir.

Gluteus maksimus kuvvetlendirme için egzersiz protokolü

Hastalar, haftada 2 seans toplam 10 seans fizyoterapi programına alınmıştır. Her seans yaklaşık 30 dakika sürmüştür.

• Çift taraflı köprü,
• Tek taraflı köprü,
• Yüzüstü ağırlık aktarmasız kalça diz 90 derece fleksiyonda kalça ekstansiyonu,
• Emekleme pozisyonunda abdüksiyon ve eksternal rotasyon (‘’fire hydrant’’ egzersizi)
• Ağırlık aktarmalı kalça ekstansiyonu (‘’dead lift’’ egzersizi).

Gluteus maksimus kuvvetlendirme programı egzersizleri: A) bilateral köprü B) Unilateral köprü C) Emeklemede kalça abdüksiyonu D) Yüzüstü kalça ekstansiyonu E) Deadlift

Bu program daha önce yapılmış EMG çalışmaları incelenerek oluşturulmuştur. Her egzersiz 10 kez tekrar edilmiştir. C,D,E egzersizlerine elastik bant eklenmiştir. Dirençler her hafta kişinin durumuna göre ayarlanmıştır. Program sadece fizyoterapist gözetmenliğinde fizyoterapi seansları boyunca uygulanmıştır.

Sonuçlar:

• Ağrılı taraf gluteus maksimus kas kuvveti semptomatik olmayan taraftakine göre anlamlı derecede zayıf bulunmuştur.
• 5 haftalık egzersiz programı sonucunda, gluteus maksimus kas kuvvetinde anlamlı bir artış olmuştur.
• Semptomatik olmayan taraftaki gluteus maksimus kas kuvvetinde tedavi öncesi ve sonrası yapılan değerlendirmelerde bir fark bulunmamıştır.
• Hastaların ağrısı azalmış, VAS skorları anlamlı derecede düşmüş ve Oswestry skalasına göre fonksiyonellikleri artmıştır.

‘’Sakroiliak eklem disfonksiyonu tedavisinde tek başına gluteus maksimus kuvvetlendirme programı ağrının azalması ve fonksiyonelliğin artmasını sağlamaktadır.

Nemitalla MA ve ark. 2018. Strengthening the gluteus maximus in Subjects with sacroiliac dysfunction. International Journal of Sports Physical Therapy.