Skapular pozisyon ve hareketliliğinde gözle gözlenen değişikliklerin olması skapular diskinezi olarak adlandırılır. Bu durum medial kenarın belirginliği veya inferior açının belirginliği ile karakterize edilen ve ağrı ile ilişkilendirilen bir durumdur. Bu değişiklikler omuz disfonksiyonuna, artmış akromioklavikular kompresyonuna, subakromial boşluğun azalmasına ve değişmiş kas aktivasyonlarına neden olabilir. Tüm bu problemlere ve skapuladaki zayıflığa rağmen rotator cuff kaslarının kuvvetinde azalma görülür ve glenohumeral anterir ligament üzerinde basınç artışı görülür. Skapular diskinezi başüstü sporcuların %61’inde başüstü sporcu olmayan sporcularda %33 oranında ve omuz yaralanması olan veya olmayan sporcularda %67-%100 oranında görülür. Skapular diskinezi çoğunlukla aşırı ağrısı olan ve skapula stabilizatör kaslarında aktivasyonunun azalmasına neden olan başüstü sporcularda görülür. Başüstü sporcularda veya benzer aktiviteler görülen yüzme gibi sporlarda omuz eklemine ve çevre dokularda yüklenmeye neden olur. Büyüme periyodu sırasında yüksek şiddetli egzersizler omuz ve gövde çevre dokularının esneklik ve sertliğinde değişikliklere neden olabilir. Bu nedenle çoklu tekrarlar core bölgenin kuvvet ve esnekliğini etkiler.

Glenohumeral internal rotasyon defisiti başüstü sporcularda yaygın olarak görülen glenohumeral artrokinematik değişikliklerinden biridir. Bu da fleksiyon sırasında humeral başın rotasyon merkezinin anteroposterior pozisyonunda değişikliğe neden olur. Glenohumeral internal rotasyon defisiti skapular biyomekanide glenohumeral eklem kinematik veya biyomekanik değişikliklere neden olur. Glenoid labrumun superiorunun yırtığı ve glenohumeral eklem instabilitesi skapular diskineziye neden olan durumlardan bazılarıdır. Skapular diskinezi nedeniyle kuvvet çiftleri arasında bazı dengesizliklere neden olabilir.

Konu ile ilgili bilimsel çalışmalar ne diyor?

Bazı çalışmalara göre, yüzücülerin omuz ağrısının çoğu rotator cuff kasları ile ilişkilidir. Sauers ve arkadaşları pasif omuz stretching egzersizinin etkisini basebol sporcuları üzerinde araştırmıştır. Kuhn omuz rehabilitasyon programının rotator cuff ve periskapular kaslarının güçlendirilmesine, eklem mobilizasyonu ve posterior kapsül esnekliğine odaklanması gerektiğini doğrulamış. Moura ve arkadaşları skapular diskinezi ile ilişkili subakromial ağrı semptomları olan amatör sporcuların rehabilitasyon programına iyi cevap verdiğine işaret etmiştir.  Bu program skapular kontrolün önemini belirtmek, üst trapezin relaksasyonunu sağlamak, skapular kas imbalansının dengelenmesi ve duyu motor girdisine odaklanır.

Çalışmaya 11-15 yaş aralığında 38 kadın sporcu dahil edilmiştir. Dahil edilme kriterleri arasında en azından 2 yıldır yüzmeye düzenli olarak devam etmek vardır. Dahil edilmeme kriterleri arasında geçen 2 yıl içinde omuz bölgesinde herhangi bir ağrı veya yaralanma öyküsünün olması, skapular diskinezi testinin negatif olmasıdır. 38 kişi 19 kişi deney ve 19 kişi kontrol grubu olarak ikiye ayrılmıştır. 3 katılımcı egzersizleri uygulamada  kooperasyon sorunu nedeniyle çalışmadan çıkarılmıştır,35 yüzücü bu çalışmaya katılmıştır.

Egzersiz Programı

Bu egzersizler üst trapez ve serratus anterior ile orta ve alt trapez arasındaki kas imbalansını engellemeye odaklanmaktadır.

Aktivite yoğunluğu Borg skalası ve OMNI direnç egzersiz skalası ile değerlendirilmiştir.

Çalışmaya göre hedeflenen düzeltici (korektif) egzersizlerin, skapular diskinezili kadın yüzücülerde azalmış  glenohumeral internal rotasyon hareket açıklığını arttırabiliceği ve skapular kas imbalansını geliştirebileceğini bulunmuştur. Bu nedenle başüstü sporcularda ve yüzücülerde verilen egzersiz programı uygulanabilir.

Hazırlayan: Birgül Dıngırdan

Referans: Sajadi, N., Alizadeh, M. H., Barati, A. H., & Minoonejad, H. Effect of Selected Corrective Exercises on Glenohumeral Internal Rotation in Female Adolescent Swimmers with Scapular Dyskinesis. Annals of Military and Health Sciences Research, 17(4).

Daha fazla oku: Skapular Kas Dengesinin Rehabilitasyonu