Aktif Solunum Teknikleri Döngüsü (ASTD), hasta tarafından gerçekleştirilen aktif bir solunum tekniğidir ve pulmoner sekresyonları harekete geçirmek, temizlemek ve genel olarak akciğer fonksiyonunu iyileştirmek için kullanılabilir. Pozisyonlama ile birlikte kullanılabilen ve çoğu hastaya göre uyarlanabilen esnek bir tekniktir. Her bileşen, hastanın sorununa bağlı olarak ayrı ayrı veya ASDT döngüsünün bir parçası olarak kullanılabilir. ASDT öğretildikten sonra, hasta bunu bağımsız olarak kullanmaya teşvik edilebilir. Bu teknik:

• Akciğerlerden sekresyonları çözmek ve temizlemek
• Akciğerlerdeki havalandırmayı iyileştirmek
• Öksürüğün etkinliğini artırmak için kullanılır.
• ASTD üç ana aşamadan oluşur:
• Solunum kontrolü
• Derin Nefes Egzersizleri veya torakal ekspansiyon (Göğüs Genişletme)egzersizleri
• Huffing veya Zorlu Ekspiratuar Tekniği (ZET)

Ayrıca, eğer gerekliyse akciğerlerdeki sekresyonları atmaya yardımcı olmak için daha kompleks bir döngü oluşturulmak istenirse perküsyon ya da vibrasyon içeren bir manuel teknik veya pozitif basınç eklenebilir.

Solunum Kontrolü

Solunum kontrolü, solunum yollarını rahatlatmak ve normalde öksürük veya nefes darlığı sonrasında oluşan hırıltılı solunum ve sıkışma semptomlarını hafifletmek için kullanılır. Solunum kontrolü yaparken hastayı gözlerini kapatmaya teşvik etmek de rahatlamada faydalı olabilir. ASDT nin daha aktif egzersizleri arasında solunum kontrolünü kullanmak, hava yollarının gevşemesine izin verdiği için çok önemlidir. Solunum Kontrolü ayrıca kişi nefes darlığı, korku, bronkospazm belirtileri, endişe veya panik yaşadığında da yardımcı olabilir. Solunum kontrolü için harcanan süre, hastanın ne kadar nefes darlığı hissettiğine bağlı olarak değişebilir.

ASDT nin bir parçası olarak bir hastayla bu tekniği kullanırken, hastaya genellikle 6 nefes alması talimatı verilir.

Hasta için talimatlar:

Mümkünse burnunuzdan nazikçe nefes alıp verin. Yapamıyorsanız, bunun yerine ağzınızdan nefes alın (hasta kendi hızına göre nefes alıp verir)

Ağzınızdan nefes verirseniz, nefes kontrolünü büzük dudak nefesi ile yapmak en iyisidir.

Her nefes verdiğinizde vücudunuzdaki herhangi bir gerginliği rahatlatmaya çalışın ve omuzlarınızı gevşetin.

Aşamalı olarak nefesleri yavaşlatmaya çalışın.

Nefesinize odaklanmanıza ve rahatlamanıza yardımcı olması için gözlerinizi kapatmayı deneyin.

Kişi döngüdeki diğer aşamalara geçmeye hazır hissedene kadar solunum kontrolü devam etmelidir.

Derin Nefes Egzersizleri veya Torasik Ekspansiyon Egzersizleri:

Derin nefes alma/torasik ekspansiyon egzersizleri, nefes almaya odaklanan ve akciğerlerdeki sekresyonları çözmeye yardımcı olan derin nefes egzersizleridir.

Hasta için talimatlar:

Göğsünüzü ve omuzlarınızı rahat tutmaya çalışın.

Mümkünse burnunuzdan uzun, yavaş ve derin bir nefes alın.

Nefesin sonunda, nefes vermeden önce ciğerlerinizdeki havayı 2-3 saniye tutun (buna inspiratuar tutuş denir)

Bir iç çekiş gibi nazikçe ve rahat bir şekilde nefes verin. Havayı zorlamayın.

3 – 5 kez tekrarlayın. Hasta sersemlemiş hissediyorsa, döngünün solunum kontrol aşamasına geri dönmesi önemlidir.

Maksimal inspirasyonu kullanmak için terapist veya hastanın ellerini ciğerlere koyması propriyoseptif feedback olarak faydalı olabilir. Bu, artan göğüs duvarı hareketi ve iyileştirilmiş havalandırma ile ilişkilendirilmiştir.

Huffing veya Zorlu Ekspiratuar Tekniği:

Bu, derin nefes alma/torasik ekspansiyon egzersizleri ile hareket ettirilen sekresyonları ağıza doğru aşağı yönde hareket ettirmek için kullanılan bir manevradır. Öksürmek yerine açık ağızdan ve boğazdan bir hırıltı verilir. Öksürük tek başına balgamı küçük hava yollarından çıkaramadığı için huffing, balgamın öksürükle çıkarıldığı yerden küçük hava yollarından daha büyük hava yollarına taşınmasına yardımcı olur.

Orta Hacimli Huff: Bu, solunum yollarınızda daha altta olan sekresyonları hareket ettirmeye yardımcı olur.

Yüksek Hacimli Huff: Bu, üst solunum yollarınızdaki sekresyonları hareket ettirmeye yardımcı olur.

Öksürme:

Tek başına huffing balgamınızı temizlemiyorsa öksürük de buna dahil edilmelidir. Ancak huffing balgamınızı temizlerse öksürmenize gerek olmayabilir. Uzun süreli öksürük nöbetlerinden kaçınmak çok önemlidir, çünkü bunlar çok yorucu olabilir ve nefessiz kalmanıza neden olabilir veya boğazınızı veya göğsünüzü ağrıtabilir veya sıkıştırabilir. Sadece balgam kolayca temizlenebiliyorsa öksürmelisiniz, değilse döngünün başına dönün.

Endikasyonlar:

• Ameliyat sonrası / ağrı
• Kronik artan balgam üretimi ör: Kronik bronşit, kistik fibrozis
• Akut artan balgam üretimi.
• Zayıf ekspansiyon
• Balgam Tutma
• Bronşektazi
• Atelektazi
• Solunum kas zayıflığı
• Mekanik ventilasyon
• Astım
• Artan solunum hızı/eforu
• Hava yollarında sesli çınlama
• Ele gelen sekresyonlar

DİKKAT: ASDT boyunca baş dönmesi veya artan nefes darlığını sürekli olarak değerlendirmek önemlidir. Bir hasta derin nefes alma sırasında baş dönmesi hissediyorsa, her döngüde alınan derin nefeslerin sayısını azaltın ve baş dönmesini azaltmak için nefes kontrolüne geri dönün.

• Gerektiğinde yetersiz ağrı kontrolü
• Bronkospazm
• Akut, istikrarsız baş, boyun veya omurga cerrahisi

Kontrendikasyonlar:

• Bilinçsiz hasta
• Talimatları takip edemeyen hastalar
• Ajite veya kafası karışmış

Pozisyonlama: ASDT oturarak veya postural drenaj pozisyonunda yapılabilir. Başlangıçta, rahat ve farklı olanları denemek için kendinize güvenene kadar oturma pozisyonunda başlayabilirsiniz.

Süre ve Sıklık: ASDT nin süresi yaklaşık 10 dakika olmalı ve ideal olarak göğsünüz balgamdan kurtulana kadar olmalıdır.

Olası yan etkiler:

• Hiper-reaktif hava yolları ile bronkospazm
• Azaltılmış oksijen satürasyonu/nefes darlığı
• Kardiyak aritmiler
• Atelektazi
• Yorgunluk

Hazırlayan: Fzt.Burcu Zehra Sivri

Referanslar: McKoy NA, Saldanha IJ, Odelola OA, Robinson KA.Active cycle of breathing technique for cystic fibrosis. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Jul 05; DOI:10.1002/14651858.CD007862.pub4
Thomson A, Skinner A, Piercy J. Tidy s Physiotherapy. 12th edition.Butterworth Heinemann publication.

Daha fazla oku: Çocuklarda Solunum Fizyoterapisi Nasıl Uygulanmalıdır?