Kronik böbrek hastalığı, böbreğin yapısında ya da fonksiyonlarında meydana gelen değişiklikleri tanımlar. Hastalığın son döneminde homeostazisi sürdürmek için renal replasman tedavisi gerekir. Renal replasmanın en yaygın uygulanan yöntemi hemodiyaliz olup dünya genelinde 2 milyondan fazla böbrek hastasında uygulanmaktadır. Kronik böbrek hastalarında sıklıkla "üremik sendom" gelişir, üremik sendrom solunum sistemini de içeren birden çok sistemi etkiler. Pulmoner sistem etkilenimiyle plevral efüzyon, pulmoner hipertansiyon, akciğer parankiminde kalsifikasyon ve solunum bozukluğu gibi komplikasyonlar ortaya çıkabilir.

Üremi sonucunda protein-enerji kaybından dolayı sıklıkla miyopati ve kas kütlesi kaybı sıklıkla ortaya çıkar ve diyaliz hastaları %75'e varan oranda bu durumdan etkilenirler. Yapılan çalışmalarla üremi sonrası soleus ve diyafram kas kuvetinde azalma ve kronik böbrek hastalarında frenik sinirde gecikmeler meydana geldiği gösterilmiştir. Bu değişimler kronik böbrek hastalarında solunum ve periferik kas kuvvetinde azalmaya ve düşük kardiyorespiratuar kondüsyona sebep olur. Bu nedenle kronik böbrek hastaları günlük yaşam aktivitelerinde kısıtlanma ve artmış mortalite ile karşı karşıyadır.

Solunum kas eğitimi, solunum sistemini alışkın olduğu iş yükünden daha fazla yükleyerek respiratuar performansı artırır. Solunum kas eğitimi ile KOAH hastalarında tip 1 kas liflerinin oranının, tip 2 liflerin boyutunun arttığı gösterilmiştir.

Konu ile ilgili bilimsel çalışmalar ne diyor?

Konu ile ilgili 4 çalışma için katılımcılar; 18 yaşından büyük, evre 5 kronik böbrek hastalığı olan ve düzenli hemodiyalize giren hastalardır.

Bu 4 çalışmada ortak müdahale solunum kas kuvvetlendirme olup kontrol grupları için egzersiz yapılmamış ya da 'sham' eğitim verilmiştir.Çalışmalarda Solunum kas kuvveti (inspiratuar, ekspiratuar) ve fonksiyonel kapasite (6 Dakika Yürüme Testi) primer sonuç ölçümleri olup solunum fonksiyonları (FEV1, FVC) ve yaşam kalitesi (KDQOL-SF) ise sekonder sonuç ölçümleridir.

Çalışmalardan üçünde 'Threshold' birinde 'Powerbreathe' marka solunum kas eğitimi cihazı kullanılmış ve başlangıç iş yükü çalışmalarda sırasıyla maksimal inspiratuar basıncın %15'i, %30'u, %40'ı ve %50'si olarak belirlenmiştir.

Eğitim periyodu çalışmalarda 10 tekrar x 3 set, 15 tekrar x 3 set, 20 dakika ve 60 dakika olarak uygulanmıştır.

Bütün çalışmalarda eğitimler hemodiyaliz esnasında (haftada 3 gün) olacak şekilde 6 hafta, 10 hafta, 12 hafta ve 6 aylık sürelerle uygulanmıştır.

Solunum kas eğitimi ile;

Çalışmalardan ikisinde MİP değerlerinin anlamlı olarak arttığı (ortalama 23 cmH2O artış) birinde ise MEP değerinin anlamlı arttığı (26 cmH2O artış),iki çalışmada fonksiyonel kapasitenin arttığı (6DYT mesafesi ortalama 80 m artmış),bir çalışmada ise FVC değerinin anlamlı olarak arttığı (0.7 L) gösterilmiştir.Tüm çalışmalarda kontrol gruplarına göre yaşam kalitesinin uyku, ağrı ve enerji parametrelerinde iyileşme gözlenmiştir.

Çalışmalardan ikisi solunum kas eğitimi ile ‘sham’ eğitimi, ikisi ise diğer solunum egzersizlerini (insentif spirometre ve biofeedback) karşılaştırmıştır. ‘Sham’ eğitim ile solunum kas eğitimi arasındaki fark belirgin iken diğer solunum egzersizleri ile solunum kas eğitimi arasında MEP değerinin solunum kas eğitimi yapılan grupta anlamlı artış gösterdiği ancak MİP değerindeki artışın iki grup arasında anlamlı bir fark oluşturmadığı gözlenmiştir.

Kronik böbrek hastalığında kas kitlesi kaybı ciddi ve yaygın bir problem olup günlük yaşam aktivitelerini, yaşam kalitesini ve mortaliteyi etkilemektedir.Çalışmalardan da görüldüğü kadarıyla egzersiz, diyalizin negatif etkilerini tersine çevirebilecek etkili bir alternatiftir ve haftada en az 3 gün x 30 dakika uygulanması önerilmektedir. Solunum kas eğitimi ile sağlanan kondüsyon ve kuvvetlendirme, kas kitlesi azalışının komplikasyonlarını azaltabilir.

Klinik Çıkarım: Solunum kas eğitimi maksimal solunum basınçları, solunum fonksiyonları, fonksiyonel kapasite ve yaşam kalitesini diyaliz alan kronik böbrek hastalarında iyileştirir.

Referans
Ana Irene Carlos de Medeiros, Helen Kerlen Bastos Fuzari, Catarina Rattes, Daniella Cunha Brandão, Patrícia Érika de Melo Marinho.Inspiratory muscle training improves respiratory muscle strength, functional capacity and quality of life in patients with chronic kidney disease: a systematic review.Journal of Physiotherapy 63 (2017) 76–83