Spondiloartrit Nedir?

Spondiloartrit (veya spondiloartropati, SpA), daha geniş bir ‘artrit’ ifadesinde yer alan bir grup hastalığın adıdır. Bazı genetik predispozan faktörleri ve klinik özellikleri paylaşan çeşitli bir enflamatuar artrit grubudur. 

Spondiloartrit, esasen genetik olarak yatkın (HLA-B27+) bireylerde spinal ve oligoartiküler periferik artrite yol açan hem sinovyum hem de entezlerin (tendonların, bağların veya eklem kapsüllerinin kemiğe yapıştığı bölgeler) dahil edilmesi ile karakterize edilmiştir.

Omurga, sakroiliak ve periferik eklemlerde ve tendon ve bağların eklerine yakın iltihaplanma meydana gelebilir. Bu hastalık sırt, bacak ve kollarda eklemlerde, bağlarda ve tendonlarda olduğu gibi ağrı, sertlik ve yorgunluğa neden olur. Erupsiyon, göz ve bağırsak problemleri de ortaya çıkabilir.

Yetişkinlerde spondiloartrit daha spesifik olarak alt gruplara ayrılabilir:

• Ankilozan Spondilit (Bechterew hastalığı veya Marie-Strumpell hastalığı olarak da bilinir)
• Psoriatik Artrit
• Reaktif Artrit (eski adıyla Reiter sendromu)
• Enteropatik Artrit
• Farklılaşmamış Spondiloartropati

Spondiloartrit, enflamatuar romatizmal hastalıklar ailesinin genel adıdır. Bu nedenle, büyük bir karmaşıklık mevcuttur. Çünkü birkaç anatomik yapı söz konusudur. Enflamasyonun omurganın tüm eklemlerinde meydana gelebileceği varsayılabilir. Faset eklemleri, uç plakaları, kemik iliği, omurganın her kısmı bir iltihaptan etkilenebilir. SpA’daki sakroiliit, farklı eklem yapılarının tutulumu ile karakterizedir. Sakroiliak eklemlerin iliyak ve sakral tarafı neredeyse eşit derecede etkilenirken, eklemin dorsokaudal hastalıkla, özellikle hastalığın erken safhalarında, ventral kısımdan önemli ölçüde daha sık tutulur. Sakroiliak entezit erken sakroiliak inflamasyonun spesifik bir özelliği değildir. Eksenel ve periferik spondiloartrit arasında bir fark vardır, eksenel spondiloartrit sırt ağrısı ve sakroiliak eklem iltihabı ana şikayetlerdir. Periferik spondiloartritte, periferik eklem ve tendonların iltihabı ana şikayetlerdir. Ayrıca, spondiloartrit, periferik eklemlerin (örneğin dizler ve ayak bilekleri) ve tendonların (örneğin Aşil tendonu) iltihaplanmasını gösterebilir.

Spondiloartrit ile ortaya çıkabilecek semptomlar sırt, bacak ve kollarda ağrı, sertlik ve yorgunluktur. Tipik bir karakteristik özelliği yoktur, çünkü spondiloartrit birden fazla semptomla karakterizedir. Belirgin olarak daha fazla kadının diz ağrısı çektiğini görülebilir ve semptomların şiddetinin bireysel arasında değişebileceği varsayılabilir.                                 

En yaygın karakteristik özellikleri: Sırt ağrısı, osteoporoz, omurga kırıkları, periferik artrit (genellikle asimetrik, alt ekstremitelerde nispeten daha fazla), entezit, daktilit, kalp kapak iltihabı – pnömoni, üveit, deri porsiyazisi veya enflamatuar bağırsak hastalığı gibi ekstra eklem bozuklukları, sedef hastalığı, IBD, üveitin güçlü ırsi agregasyonu, HLA-B27 ile ilişki - artmış CRP ve romatoid faktör olmaması.

Sonuç Ölçütleri

• BASFI – (Bath Ankilozan Spondilit Fonksiyonel İndeksi) 
• BASDAI – (Bath Ankilozan Spondilit Hastalık Aktivite İndeksi) 
• BASMI – (Bath Ankilozan Spondilit Metroloji İndeksi) 
• Ağrı
• ASQoL – (Ankilozan Spondilit Yaşam Kalitesi Anketi)
• Rasch modeli anket 

Muayene

Spondiloartritli hastalar sırt ağırsı, yorgunluk ve sertlik şikayet edecektir. Hastalar egzersiz yaptığında ağrı azalır, ancak istirahat ederken devam eder. Hastaların geceleri ağrı çekmesi yaygındır, hastalar yataktan kalktıklarında ve hareket ettiklerinde bu ağrı düzelebilir. (kaltıklarında bu iyileşmelidir). Hastaların lumbar omurganın hareketi hem sagital hem de frontal düzlemlerde sınırlı olacaktır. Sedef hastalığı, parmak şişmesi, Crohn hastalığı veya ülseratif kolit, spondiloartrit için gösterge olabilir. MRI taramasında bulunabilen aktif enflamatuar ve kronik lezyonlar da vardır.

Spondiloartrit Fizyoterapi Yönetimi

İlaç tedavisinin yanı sıra, spondiloartritte fizyoterapi önerilir. Bu fizyoterapi genellikle hareketliliği ve gücü korumak, semptomları hafifletmek, omurga deformitesini önlemek veya azaltmak ve genel işlev ile yaşam kalitesini iyileştirmek olan egzersiz rejimlerine odaklanır. Fizyoterapi tedavisi esas olarak egzersiz terapisinden oluşur. Hastalar eklemlerdeki kuvvet ve hareketliliği korumak, ağrı ve sertliği azaltmak için günlük özel germe ve güçlendirme egzersizleri yapmalıdır. Güçlendirme egzersizleri, ağrılı eklemleri desteklemeye ve baskısını azaltmaya yardımcı olur. Ayrıca kemikleri güçlendirir ve dengeyi geliştirir. Güçlendirme egzersizleri için ağırlık veya halter kullanılabilir. Esneklik antrenmanı, kasların ve eklemlerin hareketliliğini koruyabilir ve hatta arttırabilir. Bu nedenle vücudun dik durmasını sağlayan kas grubu, omuz kasları, kalça fleksörleri, hamstringler ve kuadriseps gibi büyük kas grupları gerilmelidir. Bu, yogaya katılarak da yapılabilir.

Spa-egzersiz ve balneoterapi programlarının yaşam kalitesi sonuçlarında kısa vadeli faydaları vardır. Balneoterapi hastalık aktivitesini daha da iyileştirirken, spa-egzersiz ağrının giderilmesinde üstündür.  Balneoterapi müdahaleleri mineral banyoları, çamur paketleri, radon-karbon dioksin banyoları, karbondioksit banyoları, Ölü Deniz banyoları ve 36°C çeşme suyundan oluşur.

Ne yazık ki bu faydalar 6 ila 15 aylık bir sürede azalır veya kaybolur. Geleneksel germe ve hareketlilik için evde egzersiz programlarına aerobik egzersizin eklenmesi, üstün fonksiyonel zindelik sağlar. Yürüyüş ve yüzme bu tür aerobik egzersizlere örnektir.

Yüzme: 6 hafta boyunca haftada 3 kez

10 dakika ısınma + 5 dakika esneme

Orta yoğunlukta 30 dakikalık yüzme (%60 kalp atış hızı [HR] rezervi – 12 atım/dakika) 

10 dakika soğuma+ 5 dakika esnemeYürüyüş: 30 dakika, 6 hafta boyunca haftada 3 kez. 

Yürüyüş egzersizi pVO2’nin %60-70’inde, Borg skalasında 13-15 seviyesinde ve %60-70’lik kalp atış hızı rezervinde yapılmalıdır.

Denetimli grup egzersiz programları, denetimsiz ev egzersizlerinden daha iyi kısa vadeli sonuçlara sahiptir. SpA’nın kronik doğası, sürekli ve düzenli egzersiz gerektirir. Hastanın postürüne özellikle dikkat edilmelidir. RAPIT (Antrenmanda Romatoid Artrit Hastaları) romatoid artritli hastalar için bir antrenman programıdır. Bisiklet antrenmanı, dairesel antrenman ve spor veya oyundan oluşan iki haftada bir yapılan denetimli grup oturumudur. Her seansın süresi 60 ila 75 dakika arasında değişir.

Bisiklet ergometre antrenmanı (süre: 20 dakika)

40 watt (kadın) ve 50 watt (erkek) gücünde 1-2 dakika ısınma

Aerobik kapasiteyi artırmak için dakikada 60-80 çevrim (rpm) ve maksimum kalp atış hızının %60 ila 80’i (MHR=220 / (226-yaş)). Hissedilen efor oranları (0=pek yorucu değil, 10=maksimum yorgunluk) 5 ila 6 arasında olmalıdır.

Dairesel antrenman (süre: 20-30 dakika). Dairesel antrenman, kas gücünü, dayanıklılığını, hareketliliğini ve koordinasyonunu arttırmak uygulanan sıralı bir egzersizdir. 20 dakikadan fazla süre boyunca 8 ila 10 tekli egzersiz iki kez tamamlanır, her egzersiz 60 ila 90 saniye sürer ve her biri arasında 30 ila 60 saniye dinlenme süresi vardır.

Spor/oyunlar (süre: 20 dakika). Programın bu bölümü badminton, voleybol, salon futbolu ve basketbol gibi etki yaratacak spor aktivitelerinden oluşur.

Klinik Çıkarım: Spondiloartropati; omurga, periferik eklemler ve periartiküler yapılar dahil olmak üzere çeşitli eklemleri etkileyen bir grup çok sistemli enflamatuar bozukluktur. Eklem dışı belirtilerle ilişkilidirler (örneğin ateş). Çoğunluğunda HLA-B27 pozitif (serolojik test) ve romatizmal faktör (RF) negatiftir. Her ne kadar tetikleyici bir enfeksiyon ve bağışıklık mekanizmalarının spondiloartropatilerin çoğunun asıl nedeni olduğu düşünülse de, patogenezleri hala belirsizdir. Fizyoterapi, AS’yi tedavi etmenin en iyi bilinen, cerrahi olmayan terapötik yoludur ve esneklik ile fiziksel gücü arttırır. Ameliyat sadece kronik vakaları olan hastalarda önerilir. Çoğu vaka ameliyatsız tedavi edilebilir.

Hazırlayan: Fzt. Ece Yüksel
Braun J, Sieper J. Early diagnosis of spondyloarthritis. Nature clinical practice rheumatology. october 2006 vol 2 no 10  : 2C
Braun J. et al, Spondyloarthritides, Internist., 2011 May 19: 5: 2C
Braun J., Sieper J., Spondyloarthritides., Z Rheumatol. 2010 Jul; 69(5):425-32 :4: 2C
Burgos-Vargas R.The assessment of the spondyloarthritis international society conceptand criteria for the classification of axialspondyloarthritis and peripheral spondyloarthritis: A critical appraisal for the pediatric rheumatologist. Pediatric Rheumatology 2012, 10:14  : 2C
Colbert R.A., Early axial spondyloarthritis., Curr Opin Rheumatol., 2010 Sep;22(5):603-7
Jürgen Braun* and Joachim Sieper†, Early diagnosis of spondyloarthritis , 2006 : 2C
ozgur akgul, Classification criteria for spondyloarthropathies, , World J Orthop. 2011 December 18; 2(12): 107-115 : 2A
Reveille J.D., Americain college of Rheumatology, 2005 Jun 5: 5
Roussou E, Sultana S. Spondyloarthritis in women: differences in disease onset, clinicalpresentation, and Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity and Functional indices (BASDAI and BASFI) between men and women with spondyloarthritides. Clinical rheumatology. 2011 Jan 1;30(1):121-7.
Rudwaleit M .Et al. The Assessment of SpondyloArthritis International Society classification criteria for peripheral spondyloarthritis and for spondyloarthritis in general. Ann Rheum Dis. 2011;70(1):25.: 4
Sieper J. Et al. Concepts and epidemiology of spondyloarthritis. Elsevier Ltd. 2006 : 2C
Slobodin G., Recently diagnosed axial spondyloarthritis: gender differences and factors related to delay in diagnosis., Clin Rheumatol., 2011 Mar 1
Walter P. Maksymowych, Frpc, Magnetic Resonance Imaging for Spondyloarthritis — Avoiding the Minefield (https://jrheum.com/subscribers/07/02/259.html) 4
Wesseling J, Dekker J, Van den Berg WB, Bierma-Zeinstra SM, Boers M, Cats HA, Deckers P, Gorter KJ, Heuts PH, Hilberdink WK, Kloppenburg M. CHECK (Cohort Hip and Cohort Knee): similarities and differences with the Osteoarthritis Initiative. Annals of the rheumatic diseases. 2009 Sep 1;68(9):1413-9.

Daha Fazla Oku: Osteoartritli Hastaların Alevlenme Döneminde Yapabileceği Egzersizler