Koşmak yıllar içinde giderek daha popüler hale geldi ve iyileştirilmiş kardiyovasküler sağlık, azalmış inme ve hipertansiyon riski, artmış kemik kütlesi,azalmış depresyon ve duygu durumu üzerinde olumlu bir etki gibi psikolojik faydalar dahil olmak üzere çok sayıda sağlık faydası sağlar. Popülerliğine ve pek çok avantajına rağmen koşucular hala yüksek bir sakatlık oranı yaşıyorlar ve koşucuların% 79'u her yıl sakatlanıyor. Bu nedenle koşucular, sakatlığı azaltmak ve daha hızlı koşmak umuduyla çok sayıda strateji araştırdı. Bu stratejilerden biri ise hiç ayakkabısız koşmaktır: Yalınayak

Ayakkabıların faydalarına rağmen, azalan yaralanma oranı da dahil olmak üzere önerilen faydalarla birlikte, koşu topluluğu arasında çıplak ayakla koşmaya olan ilgi artmıştır. Savunucular, insanın evrimsel başarısını yalınayak iki ayaklı bir koşucu olarak tanıtıyor. Ayrıca, modern ayakkabıların geliştirilmesinin ve buna bağlı olarak değişen koşu yürüyüş paternlerinin(ön ayak veya orta ayak vuruşuna karşı arka ayak vuruşu da dahil olmak üzere, ayakkabısız koşucuların karakteristiği) koşucularda görülen yaralanmalara katkıda bulunduğuna dair spekülasyonlar da vardır.Bu terim(minimalist ayakkabı), "yüksek esnekliği, topuktan ayak parmağına düşük düşüşü, ağırlığı ve yığın yüksekliği,ve hareket kontrol ve stabilite cihazlarının olmaması nedeniyle ayağın doğal hareketine minimum müdahale" sağlayan bir terimdir.

Çoğu çalışma, minimalist ayakkabılarda koşmanın, muhtemelen minimalist ayakkabıların daha düşük ağırlığı nedeniyle, geleneksel ayakkabılarda koşmaktan daha düşük bir fizyolojik enerji maliyeti ile sonuçlandığını göstermektedir.

İnsanlar, bazı yaralanmalara neden olan bazı şekillerde ayakkabı giymeye uyum sağlamazlar. Evrimsel tıbbi açıdan bakıldığında, ayakkabı giymenin üç yeni sonucu yaralanmayla ilgili olabilir:

Yüksek topuklu ayakkabılar, sert tabanlar, yastıklama ve kemer desteği ile modern ayakkabılar, alışılmış yalınayak koşucular arasında yaygın olarak görülenden farklı bir koşu formunu kolaylaştırabilir veya teşvik edebilir.

Ayakkabılar, özellikle ayak büyürken çocukluk döneminde zayıf ve esnek olmayan ayaklara sahip olunmasına neden olabilir.

Ayakkabılar  propriyosepsiyonu sınırlar: Ayağın plantar yüzeyinden gelen duyusal geri bildirim, sertlik, pürüzlülük, düzensizlik ve keskin kayalar gibi potansiyel olarak tehlikeli nesnelerin varlığı dahil olmak üzere zeminin özelliklerini algılamak için bir uyarlama olarak çalışır. Plantar propriyosepsiyon refleksleri harekete geçirir ve merkezi sinir sisteminin stabiliteyi artırmaya ve yaralanmayı önlemeye yardımcı olan kararlar almasına yardımcı olur.

Yalınayak Koşu Hakkında Ne Biliyoruz?

Çıplak ayakla koşma ile ilgili çoğu çalışma, alışkanlık olarak ayakkabılı koşuculardan ayakkabılarını laboratuvarda çıkarmalarını isteyerek yapılmıştır ancak çıplak ayakla koşmayı incelemek için sadece alışkanlık olarak ayakkabılı koşucuların kullanılması sorunludur çünkü bu tür deneklerin kas-iskelet sistemi adaptasyonlarını ve kinematik alışkanlıklarını geliştirmeleri beklenemez. Çıplak ayaklı koşucular, ayaklarından daha fazla propriosepsiyon yaşadıkları için ayakkabılı koşuculardan daha değişken kinematiklere sahiptirler. Ayrıca tüm koşucuların, çıplak ayakla ve ayakkabılı,hız , yüzey dokusu, yüzey sertliği ve yorgunluk  gibi çok çeşitli koşullara bağlı olarak formlarının değiştiğini vurgulamak önemlidir. Farklı etnik kökenler arasında morfolojide önemli farklılıklar olduğunu gösteren bir kanıt vardır.

Yalınayak ve Ayakkabılı Koşucularda Ayak Vuruş Modelleri

Çıplak ayaklı koşucular genellikle topuğu indirmeden önce ön ayağa (ön ayak vuruşu) inerler, ancak bazen düz ayakla (orta ayak vuruşu) veya daha az sıklıkla topuk üzerine (arka ayak vuruşu) inerler. Ancak. Modern koşu ayakkabısının yükseltilmiş ve yastıklı topuğu nedeniyle ayakkabılı koşucular çoğunlukla arka ayak vuruşları yapar.Kinematik ve kinetik analizler, sert yüzeylerde bile ön ayak vuruşu yapan çıplak ayaklı koşucuların ayakkabılı arka ayak vuruşlarından daha küçük çarpışma kuvvetleri oluşturduğunu göstermektedir. Ön ayak ve orta ayak vuruş yürüyüşleri, insanlar çıplak ayakla veya minimal ayakkabılarla koştuğunda muhtemelen daha yaygındı ve ayakları ve alt uzuvları şu anda yüksek bir koşucu yüzdesinin maruz kaldığı darbeye bağlı yaralanmalardan koruyabilir.

Çıplak ayaklı koşucular için daha kısa adım uzunluğu ve yüksek adım frekansı.

Bacak sertliğinde önemli bir artış (ayakkabılı koşucular daha fazla dorsifleksiyona iner, ancak çıplak ayakla koşmaya göre daha az ayak bileği hareketi vardır)

Yalınayak Koşu İle İlgili Kanıtlar

(Hall et al., 2013) tarafından yürütülen sistematik derleme, çıplak ayakla koşma ve ayakkabıyla koşma arasındaki biyomekanik farklılıkları değerlendirdi ve koşu ve spor hekimliği topluluklarına çıplak ayakla koşma olgusuna rehberlik edecek mevcut kanıtların kalitesi dahil edildi. Bu çalışmanın sonuçları şunu gösterdi:

Nötr bir ayakkabı ile koşmaya kıyasla çıplak ayakla koşmanın azalmış pik zemin reaksiyon kuvveti(GRF- Peak ground reaction force),artan ayak ve ayak bileği plantar fleksiyonu ve zemin temasında artan diz fleksiyonu ile ilişkili olduğuna dair orta düzeyde kanıt.

Sınırlı kanıt, çıplak ayakla koşmanın azalmış çarpma zemin reaksiyon kuvveti(GRF), azalan diz fleksiyonu ve varus eklem momentleri ve nötr bir ayakkabıya kıyasla daha yüksek adım frekansı ile ilişkili olduğunu göstermektedir.

Çok sınırlı ve sınırlı kanıt, yalın ayak koşarken dizdeki güç emiliminin azaldığını ve ayak bileğinde arttığını gösterir. Ek olarak, yalın ayakla koşmanın yükleme hızı üzerindeki etkileri, benimsenen çarpma modeline bağlı görünmektedir ve ön ayak vuruşu modelinin yükleme oranını düşürdüğü bulunurken, arka ayak çarpma modeli ayakkabıyla karşılaştırıldığında çıplak ayakla koşarken yükleme oranını arttırmaktadır.

Bununla birlikte, bu çalışmada gelecekteki araştırmalarda ele alınması gereken bazı metodolojik zayıflıklar vardı.

Hazırlayan:Berna Kılıç

Referanslar
Wilks DC, Winwood K, Gilliver SF, Kwiet A, Chatfield M, Michaelis I, Sun LW, Ferretti JL, Sargeant AJ, Felsenberg D, Rittweger J. Bone mass and geometry of the tibia and the radius of master sprinters, middle and long distance runners, race-walkers and sedentary control participants: a pQCT study. Bone. 2009 Jul 1;45(1):91-7.
Hreljac AL, Marshall RN, Hume PA. Evaluation of lower extremity overuse injury potential in runners. Medicine & Science in Sports & Exercise. 2000 Sep 1;32(9):1635-41.
Hanson NJ, Berg K, Deka P, Meendering JR, Ryan C. Oxygen cost of running barefoot vs. running shod. International journal of sports medicine. 2011 Jun 1;32(6):401.
Giuliani J, Masini B, Alitz C, Owens LB. Barefoot-simulating footwear associated with metatarsal stress injury in 2 runners. Orthopedics. 2011 Jul 1;34(7):e320-3.
Knapik JJ, Orr R, Pope R, Grier T. Injuries And Footwear (Part 2): Minimalist Running Shoes. Journal of special operations medicine: a peer reviewed journal for SOF medical professionals. 2016;16(1):89-96.