Koşucularda Ayak Bileği İnstabilitesi: Giriş

Koşu popüler bir rekreasyonel spordur. Farklı yaş gruplarında her iki cinsiyet tarafından da uygulanmaktadır. Avrupa ülkelerinde, nüfusun %12,5 ila 31 i sabit bir mesafe olmaksızın zevk için koşmaktadır ve muhtemelen herhangi bir koşu yarışmasına katılmamaktadır; bu nedenle, rekreasyonel koşucular (RR ler) olarak adlandırılmaktadırlar. Koşu, yağsız/yağlı vücut kütlesini normalleştirmede, istirahat kalp atış hızını iyileştirmede, kardiyovasküler zindeliği artırmada ve sigarayı bırakmaya yardımcı olmada katkıda bulunan bir faktör olarak kabul edilmektedir.

Ayak bileği eklemi, koşu sırasında yaralanmaya en açık eklem olarak diz ekleminden sonra ikinci sırada yer alır. Koşuyla ilgili yaralanmaların çoğu aşırı kullanıma bağlı olarak kademeli bir başlangıç gösterirken, ani ayak bileği yaralanmaları da meydana gelebilir. En yaygın ayak bileği yaralanmalarından biri lateral burkulmadır. Bu yaralanma, yumuşak dokularda ve kemik bileşenlerinde travmaya yol açabilir, bu da sonuç olarak yaralanan eklemin işlevini etkiler ve yaralanmanın tekrarlanmasına ve ayak bileği instabilitesine zemin hazırlar.
Ayak bileği instabilitesi, önemli bir ayak bileği burkulmasından sonra devam eden bir semptom olarak tanımlanmıştır. Lateral ayak bileği burkulmalarının (LAS) yüksek prevalansı nedeniyle, ayak bileği instabilitesi için ana predispozan faktör olarak kabul edilmiştir. LAS, somatosensoriyel işleyişi etkileyen ve tekrarlayan ayak bileği yaralanmalarının insidansını artıran postüral stabilite ve nöromüsküler kontroldeki azalma ile ilişkilendirilmiştir. Postüral stabilite, esas olarak proprioseptörlerden kaynaklanan ipuçlarına bağlı olan başlıca işlevlerden biridir. Kutanöz stimülasyon, özellikle de deri gerilmesi, eklem propriyosepsiyonunda etkili bir faktör olarak kabul edilmiştir. Deri uyarıldığında daha doğru eklem pozisyonu algısı bildirilmiştir. Sonuç olarak, deri reseptörlerini uyarabilen herhangi bir terapötik müdahalenin eklem propriyosepsiyonu üzerinde olumlu etkileri olabilir, sensorimotor işlevselliği artırabilir ve bu nedenle ayak bileği burkulma riskini ve bunun sonucunda ayak bileği instabilitesini azaltabilir.

Kinesio bantlama (KT), yapışkan ve elastik bir pamuklu bandın cilde uygulanmasıdır. Bu bant anti-alerjeniktir ve yan etki olmaksızın üç ila beş gün boyunca yerinde bırakılabilir. Bu terapötik yöntem rehabilitasyon, spor ve hatta sağlıklı bireyler arasında giderek artan bir ilgi görmektedir. Bantlama altında cilt gerilir, propriosepsiyonun kutanöz yönleri uyarılır ve bu da somatosensoriyel fonksiyonu, kas gücünü ve postüral stabiliteyi etkileyebilir. Propriyoseptif işlevdeki bu tür gelişmeler ayak bileği eklem performansını artırır ve ayak bileği instabilitesi riskini azaltır. Bu çalışmanın amacı ayak bileği instabilitesi olan RR lerde KT nin denge ve dinamik stabilite üzerindeki etkisini değerlendirmektir.

Kinesio Bantlamanın Etkisi: Metodoloji

Bu çalışma çift kör (katılımcılar ve değerlendirici) randomize kontrollü bir çalışmadır. Ölçülen sonuçlar postüral stabilite endeksleri (Biodex Denge Sistemi ile ölçülmüştür) ve yıldız denge testleri (SEBT ler) ile ölçülen dinamik stabilitedir. Sonuçlar başlangıçta ve 8 haftalık müdahaleden sonrasında iki zamanda değerlendirilmiştir.
Bu çalışmanın dahilme kriterleri, sağlıklı üniversite çağındaki erkekleri kapsamaktadır. Ayrıca, normal veya fazla kilolu kategorisinde olanları içermektedir, bu da Vücut Kitle İndeksi nin (VKİ) belirli bir aralıkta olmasını gerektirir. Ayrıca, katılımcıların son altı ay içinde haftada en az bir ila üç kez koşu aktivitelerine düzenli olarak katılmış olmaları beklenmektedir. Geçmişte en az bir Lateral Ayak Bileği (LAS) öyküsüne sahip olmaları da dahil edilme kriterleri arasında bulunmaktadır. Ayrıca, katılımcıların ayak bileği instabilitesini belirlemek için Cumberland Ayak Bileği İnstabilite Aracı na (CAIT) göre 24 ila 27 arasında bir skora sahip olmaları gerekmektedir.

Öte yandan, çalışma dışlama kriterleri de belirlemiştir. Bu kriterlere uyan bireyler arasında, rekreasyonel koşu dışında düzenli olarak herhangi bir spora katılanlar bulunmaktadır. Ayrıca, vestibüler sistem sorunları yaşayanlar da dışlanmıştır. Çalışmanın kapsamı içinde yer almayan diğer dışlama kriterleri arasında son üç ay içinde travmatik beyin hasarı geçirmiş olmak, alt ekstremitede kırık veya ameliyat geçirmiş olmak ve denge veya vestibüler sistemi etkileyen ilaçları düzenli olarak alanlar da bulunmaktadır.

KT Grubu: KT, hem KTG ye hem de MG ye kalifiye bir fizyoterapist tarafından uygulanmıştır. Bu bantlama tekniği, LAS a karşı koruma sağlamak ve destek sağlayarak yaralanmanın tekrarlanmasını önlemek için tasarlanmıştır.

KTG ve MG deki tüm katılımcılar için Kinesio bant aynı araştırmacı tarafından uygulanmıştır. KT uygulandıktan sonra her dört günde bir çıkarıldı; bölge olası tahriş açısından incelendi, alkolle temizlendi ve ardından KT 4 gün daha uygulandı. Bu prosedür çalışma süresinin sonuna kadar tekrarlanmıştır. Katılımcılara herhangi bir tahriş belirtisi (kaşıntı ve/veya deri döküntüsü) gözlemlendiğinde bandı çıkarmaları talimatı verilmiştir.

Ayak Bileği İnstabilitesi Standart Egzersiz Programı

Ayak bileği egzersizleri sekiz hafta boyunca, haftada üç kez ve her seans 60 dakika sürecek şekilde gerçekleştirilmiştir. Seans 0,8 m/sa hızla düz bir yüzeyde 10 dakikalık koşu bandı yürüyüşü ile başlamış, ardından kalça, diz ve ayak bileği kasları için genel germe egzersizleri, propriyoseptif eğitim ve son olarak her katılımcı seansı beş dakikalık yavaş yürüyüş ile tamamlamıştır.
Propriyoseptif egzersizler, katılımcı gözler açıkken statik ve dinamik denge eğitimi için bir Wobble tahtası üzerinde dururken gerçekleştirilmiş, son aşama ise gözler kapalı olarak tekrarlanmıştır. Egzersizler üç sete bölünmüştür: ilk set 1-4. aşamalardan oluşmuştur; ikinci set, 5. aşama, gözler açık olarak gerçekleştirilmiştir ve son olarak, üçüncü sette, 5. aşama gözler kapalı olarak tekrarlanmıştır. Her set 10 kez tekrarlandı ve her set arasında 10 saniye dinlenme süresi verilmiştir.

Ayak Bileği İnstabilitesi ve Kinesio Bantlamanın Etkisi: Sonuç

Tedavi sonrasında postüral stabilite indekslerinde (OSI, APSI ve MLSI) istatistiksel olarak anlamlı iyileşmeler olduğunu göstermiştir. Sonuçlar gruplar arasında karşılaştırıldığında, MG hem istatistiksel anlamlılık hem de yüksek etki büyüklükleri ile en iyi sonuçları gösterirken, KT grubu EG ye kıyasla daha iyi değerler göstermiştir.

SEBT sonuçlarıyla ilgili olarak, skorların çoğu müdahalenin sonunda iyileşmiştir. Ancak gruplar karşılaştırıldığında değişken sonuçlar elde edilmiştir. MG de posterior ve lateral yönlere ilişkin dinamik stabilitede yüksek etki büyüklükleri ile istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar görülmüştür.

Kinesio bantlama + egzersizler, tek başına egzersizler veya tek başına kinesio bantlama ile karşılaştırıldığında postüral stabiliteyi geliştirmiştir. Kinezyo bantlama ve egzersizler, yıldız denge testi kullanılarak ölçülen dinamik stabiliteyi geliştirmiştir.

Klinik Çıkarımlar

Kinezyo bantlamanın egzersizlere eklenmesi, kronik ayak bileği instabilitesi olan kişilerde ayak bileği burkulmalarının önlenmesi ve tedavisi için ayak bileği instabilitesi olan rekreasyonel koşucular için faydalı bir tedavi müdahalesidir. Ayak bileği instabilitesi olan rekreasyonel koşucular, denge egzersizleri yapma ve Kinesio bantlama uygulama konusunda eğitilmelidir.

Hazırlayan: M. Furkan YAVAŞ

Hussein, H. M., Kamel, W. M., Kamel, E. M., Attyia, M. R., Acar, T., Kanwal, R., & Ibrahim, A. A. (2023, June). The Effect of Kinesio Taping on Balance and Dynamic Stability in College-Age Recreational Runners with Ankle Instability. In Healthcare (Vol. 11, No. 12, p. 1749). MDPI.

Daha Fazla Oku: Patellofemoral Ağrıda Quadriceps Kuvvetlendirme Egzersizleri