Crohn hastalığı (CD) ve ülseratif kolit (UC), genellikle inflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) olarak adlandırılan durumlardır. CD, gastrointestinal sistemde kronik iltihaplanmaya neden olur. Crohn hastalığında, iltihap mukozadan serozaya kadar bağırsak duvarının tüm kalınlığı boyunca uzanır.
CD, teşhis edilmesi ve yönetilmesi zor olan ciddi bir kronik enflamatuar hastalıktır. Hastalığın nükseden ve tekrarlayan bir seyri vardır. Birçok nüks Crohn hastalığının hafiften orta dereceye, şiddetli penetran (fistülizasyon) veya striktürel hastalığa ilerlemesine neden olabilir. Tedavisi yoktur ve çoğu hastanın yaşam kalitesini kötü etkiler.

Etiyoloji
Crohn hastalığının nedeni bilinmemekle birlikte genetik faktörlerin ve bağışıklık sistemi üzerindeki çevresel etkilerin rol oynadığı düşünülmektedir. Crohn hastalığı olan kişilerin bağırsak bakterileri değişmektedir ancak bu değişikliğin iltihaplanmadan kaynaklanıp kaynaklanmadığı hala net değildir. Muhtemelen şekerli içecekler ve fast food gibi yüksek oranda işlenmiş gıdalarla dolu bir diyet, Crohn a yakalanma riskini artırabilir. Crohn bulaşıcı değildir.  CD, gelişmiş batı dünyasında en yaygın olarak Kuzey Amerika, Kuzey Avrupa ve Yeni Zelanda da görülmektedir. CD nin görülme sıklığı bimodaldir ve en sık 15 ila 30 yaş ve 40 ila 60 yaş arasında ortaya çıkar. Kentsel bölgelerde kırsal bölgelere göre daha belirgindir.

Crohn Hastalığının Belirtileri
İshal önemli bir belirtidir. Crohn kronik bir hastalık olmakla birlikte, hastalar semptomların olmadığı alevlenme ve remisyon dönemleri yaşayacaktır. CD alevlenmesi olan hastalar genellikle karın ağrısı (sağ alt kadran), gaz/şişkinlik, ishal (mukus ve kan içerebilir), ateş, kilo kaybı ve anemi ile başvururlar. Akut vakalarda perianal apse, perianal Crohn hastalığı ve kutanöz fistüller görülebilir.
Crohn Hastalığı olan bireylerin yaklaşık %50 sinde hafif semptomlar görülecektir. Diğer yarısı ise daha şiddetli semptomlar ve gelip giden ağrılar yaşayabilir. Bu hastalar ağrılı alevlenmeler ve potansiyel olarak semptomsuz remisyonlar geçirirler. Remisyonlar aylarca veya yıllarca sürebilir ancak semptomlar eninde sonunda geri dönecektir. 

Ayırıcı Tanı
Yukarıdaki belirtiler Crohn hastalığına özgü değildir ve başka hastalıklarda da görülme potansiyeline sahiptir. 
•    Amip enfeksiyonu
•    Behçet hastalığı
•    Çölyak hastalığı
•    Bağırsak karsinoidi
•    Bağırsak tüberkülozu
•    Mezenterik iskemi
•    Ülseratif kolit

Crohn Hastalığının Türleri
Crohn Hastalığının GI kanalındaki konumuna ve hastalık modeline bağlı olarak farklı türleri vardır. 
•    Gastroduodenal Crohn Hastalığı: Üst gastrointenstinal kanalda bulunur ve mide ile ince bağırsağın ilk kısmını (duodenum) etkiler. Nadir bir durumdur ve Crohn teşhisi konulanların %5 inde semptomlar ortaya çıkar.
•    Jejunoileit: Bu da Crohn hastalığı teşhisi konulanların genel popülasyonunda nadir görülür. Enflamasyon Jejunumda veya ince bağırsakların ikinci kısmında bulunur.
•    İleit: İnce bağırsağın son kısmında veya ileumda bulunan ve Crohn hastalığı teşhisi konan bireylerin %30 unu etkileyen iltihaplanmadır.
•    İleokolit: Bu Crohn hastalığının en yaygın şeklidir ve ileum ve kolonda bulunan iltihaplanma teşhisi konulanların %50 sini etkiler.
•    Crohn Koliti: Crohn hastalığı teşhisi konan bireylerin %20 sinde kolonda iltihaplanma görülür. Bu kişilerde perianal hastalık ve ekstraintestinal komplikasyonlar daha sık görülür.
•    Perianal Hastalık: Crohn hastalığı teşhisi konulan bireylerin 1/3 ünde görülür. Bu kişilerde fistüller, fissürler, apseler veya deri etiketleri (anüs dışında etli büyümeler) olabilir.

Komplikasyonlar
CD sistemik bir hastalıktır ve çok çeşitli bağırsak ve bağırsak dışı komplikasyonları vardır. 
•    Striktür oluşumu, fistüller ve apseler
•    Kolorektal karsinom
•    Ankilozan spondilit
•    Eritema nodozum, piyoderma gangrenozum
•    Böbrek ve safra taşları
•    Anemi
•    Hiperkoagülabilite durumu
•    Osteoporoz
•    Göz iltihabı

Teşhis
Tanı, diğer potansiyel nedenler elenerek konur. İncelemeler şunları içerir: kan testleri, dışkıda gizli kan testi, kolonoskopi, esnek sigmoidoskopi, baryum lavman veya ince bağırsak görüntüleme, GI kanalının BT si veya kapsül endoskopi.
Komplikasyon gelişen birçok CD hastası için ameliyat ve muhtemelen zaman içinde birden fazla prosedür gerekir. Bir hasta ameliyat olduktan sonra, altı ila 12 ay içinde gözetim endoskopisi önerilir. Endoskopik nüks yoksa, ileokolonoskopi 1 ila 3 yıl içinde tekrarlanmalıdır.

Tedavi
Tıbbi tedavi kabaca iki sınıfa ayrılır:
1.    Hafif ila orta dereceli hastalık oral mezalamin, immünomodülatörler, metotreksat ve steroidlerle tedavi edilebilir.
2.    Orta ila şiddetli hastalık, immünomodülatörler ve biyolojik ilaçların bir kombinasyonu veya tek başına biyolojik ilaçlar kullanılarak en iyi şekilde tedavi edilecektir.
•    Crohn hastalığının tedavisinden önce ve tedavi sırasında diyetisyen katılımı ve besin takviyesi şiddetle tavsiye edilir.
•    Kötü gebelik sonuçları aktif CD ile ilişkilidir. Hastalık alevlenmeleri gebelikte agresif bir şekilde tedavi edilmelidir.
•    Depresyon için ruh sağlığı danışmanlığı gerekebilir.
•    Hastaların kendileri ve CD leri için neyin doğru olduğunu bulmak için bir diyetisyenle konuşmaları gerekir.
•    Hasta eğitimi gereklidir. Hastalığı şiddetlendirebileceğinden NSAID lerden kaçınmak, hafif ishali antidiyareiklerle yönetmek, sigaradan kaçınmak, diyetisyen tavsiyelerine kulak vermek gibi tavsiyelerde bulunulmalıdır.

Sonuç Ölçütleri
Crohn hastalığından etkilenen bireylerde ilerleme olup olmadığını takip etmek için Crohn Hastalığı Aktivite İndeksi (CDAI) adı verilen bir sonuç ölçütü oluşturulmuştur. 150 nin altındaki bir puan, daha yüksek puanlara göre daha iyi bir prognoza işaret eder. Bu ölçüm, semptomların daha iyi veya daha kötü olup olmadığını belirlemek için bireyin haftadan haftaya ilerlemesini izlemeye yardımcı olur. Bu bir prognoz aracı değil, daha çok bir ilerleme göstergesidir.

Fizyoterapi ve Rehabilitasyon
Crohn hastalığı, özellikle bel omurgası ve sakroiliak eklemlerin artriti olmak üzere artrit ile ilişkilidir. Artrit genellikle yaşlı insanları etkilese de, Crohn a bağlı artrit gençlerde yaygındır. Bir hasta bel, sakroiliak veya kalça ağrısı ile fizik tedaviye başvurduğunda, terapistin ağrının potansiyel organik kaynaklarını ve inflamatuar bağırsak hastalığı öyküsünü taraması hayati önem taşır. 
CD, besinlerin bağırsaklardan vücuda doğru şekilde emilmesini engeller. D vitamini ve kalsiyum kemik sağlığı için temel besin maddeleridir ve eksiklikleri osteoporoza yol açabilir. Osteoporoz genellikle örneğin omurlarda yetersizlik kırıklarına yol açar. Omurga kırıkları omurga eğriliğinde değişikliklere neden olarak diğer omurları kırılmaya daha yatkın hale getirebilir. Ağrı kırığın kendisinden, enflamasyondan ve/veya biyomekanik değişikliklerden kaynaklanabilir. Hastaları osteoporoz konusunda eğitmek çok önemlidir.
Crohn hastalığı olan hastalarda hidrasyon çok önemlidir. Bu nedenle terapist egzersiz yaparken baş ağrısı, kuru dudaklar, oryantasyon bozukluğu gibi dehidrasyon belirtilerinin farkında olmalıdır.
Egzersiz reçeteleri bağışıklık sistemini güçlendirme, depresyonu azaltma ve hastanın beden imajını iyileştirme yeteneğine sahiptir. Fizyoterapistler Crohn Hastalığının egzersiz programını yönetebilir, beklenmedik durumlar ortaya çıktığında başa çıkma mekanizmalarını oluşturabilirler.

Hazırlayan: Fzt. Ece Yüksel
Ranasinghe IR, Hsu R. Crohn disease. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK436021/(accessed 1.10.2022)
Crohns and Colitis Australia CD https://crohnsandcolitis.org.au/about-crohns-colitis/crohns-disease/about-crohns-disease/ 
Crohn’s and Colitis Foundation of America (CCFA). About Crohn’s Disease. http://ccfa.org/info/about/crohns 
Thomas Craig. A Frank discussion on Crohn s Disease. http://www.youtube.com/watch?v=Npda8xr2G-Y 
Crohn’s Disease: Introduction. John Hopkins Medicine. http://www.hopkins-gi.org/GDL_Disease.aspx?CurrentUDV=31&GDL_Disease_ID=291F2209-F8A9-4011-8094-11EC9BF3100E&GDL_DC_ID=D03119D7-57A3-4890-A717-CF1E7426C8BA 
Cheifetz Adam, Moss Alan, Peppercorn Mark. Crohn’s Disease. Knol Beta. 
Kalla R, Ventham NT, Satsangi J, Arnott ID. Crohn’s disease. Bmj. 2014 Nov 19;349. Available:https://www.bmj.com/content/349/bmj.g6670 
Enzine articles The Link Between Crohn s Disease And Lower Back Pain Available:https://ezinearticles.com/?The-Link-Between-Crohns-Disease-And-Lower-Back-Pain&id=7654760 
Goodman CC, Fuller KS. Pathophysiology: Implications for the Physical Therapist. 3rd ed. St. Louis, MO: Saunders-Elsevier; 2009.
Crohn’s Disease Activity Index (CDAI) calculator. CDAI Online Calculator. <ref="http://www.ibdjohn.com/cdai/"Crohn s Disease Activity Index, CDAI

Daha Fazla Oku: Romatolojik Hastalıklar Açısından Anti-inflamatuvar Bir Tedavi Olarak Egzersiz