"Fibromiyalji ve Egzersizlere Cevabı "

Fibromiyalji eklemsel olmayan bir romatizmal sendromdur. Yaygın kronik kas ağrısı, uykusuzluk ve aşırı yorgunluk ile karakterizedir. Ekstremitelerde şişkinlik ve hissizlik, baş ağrısı, genito-üriner semptomlar ve gastrointestinal problermler eşlik eden semptomlardır. Fibromiyalji çoğunlukla depresyon ve psikolojik stresle birlikte görülür. Hastalar sıklıkla fiziksel aktivitelerde zorlanır ve aktiviteyle birlikte ağrıları artabilir.

Hastalığın nedeni ve patogenezi bilinmemekte. Kas dokudaki, nörojenik yollardaki, immün ve endokrin sistemdeki değişiklikler sebep olabildiği gibi psikolojik değişiklikler de patogenezde etkili olabilir.

Birçok çalışma fibromiyaljili hastaların tekrarlı ve statik kas aktivitesinden sonra akut uzun süreli ağrı hissettiğini ve egzersiz sırasında çok fazla güç harcadığını hissettiğini rapor etmiştir. Bu durum fibromiyaljinin egzersiz sırasında etkili olan mekanizmalar üzerinde değişikliğe neden olduğunu düşündürmektedir. Egzersiz verirken bu mekanizmalar hakkında bilgi sahibi olmak biz fizyoterapistler için önemlidir.

Çalışmada egzersizin fibromiyaljili hastalar üzerinde oluşturduğu etkiler incelenmiş.

Egzersiz önerilmeli mi, egzersizden kaçınılmalı mı?

Klinikte fibromiyaljili hastaların bazılarına dinlenme bazılarına ise egzersiz önerilmekte. Dinlenme genellikle akut ağrı ve yorgunluktan sonra önerilir. Akut ağrı genellikle hipoksi ya da kas yaralanması sonucu oluşur. Fibromiyaljili hastaların akut ağrıyı egzersiz sırasında bildirmesine karşın egzersiz kaynaklı ağrının kas metabolizmasındaki değişiklikler ya da kas yaralanması sebebiyle oluştuğuna dair az kanıt var. Bu yüzden kas metobalizmasını normalize etmek ya da kas iyileşmesini sağlamak için dinlenme önermek yeterli değil. Dinlenme önerilmesi fiziksel aktiviteyi azaltabilir ve kişinin kondisyon düzeyini azaltabilir.

Egzersiz fibyomiyaljide ağrı toleransını arttırmak ve hissedilen yorgunluğu azaltmak için önerilir. Birçok çalışma, fibromiyaljili hastalarda düşük yoğunluklu aerobik egzersizlerin semptomları kötüleştirmeden fiziksel durumu iyileştirdiğini göstermekte. Ancak egzersizin ağrıyı azalttığına dair kanıt yetersiz. Tetik nokta hassasiyetinin ve ağrının vücutta dağılımının azaldığı bulunmuş ancak ağrı yoğunluğunda belirgin azalma bulunamamış

Diğer çalışmalardan farklı olarak Wigers ve arkadaşları düzenledikleri egzersiz programına göre yorgunlukta da azalma olduğunu belirtmişler. Devamlı egzersiz içeren diğer programlardan farklı olarak Wigers ve arkadaşları egzersiz seansları arasına dinlenme periyotları yerleştirmişler. Dinlenme periyotlarının süresi ve frekansı her bir hastaya göre ayrı olarak düzenlenmiş.

Kronik aşırı egzersiz sendromu yaşayan atletlerde egzersiz sırasında artmış plazma katekolamin cevabı olduğu gözlenmiş. Bu atletlerde aynı zamanda aşırı yorgunluk, depresyon, kas ağrıları, azalmış fiziksel aktivite görülmüş ve egzersizleri öncekinden daha erken bitirme ihtiyacı duymuşlar. Yani klinik semptomları fibromiyaljili hastalar ile büyük benzerlik göstermekte. Bu atletler iyileşme sürecinde azaltılmış ve yavaşça artan yoğunluklu ve sık dinlenme periyotları içeren egzersizler yapmalıdır. Bu egzersiz yöntemi Wigers ve arkadaşlarının düşük yoğunluklu egzersiz yöntemine benzer özelikte. Uzun süreli egzersizin katekolamin düzeyindeki etkileri henüz araştırılmamış ancak düşük yoğunluklu egzersiz iki gruba da zarar verici bir etki oluşturmamış.

Fiziksel olarak aktif olmak sağlıklı ve aktif olarak hayatın içinde bulunmak demektir. Bu yüzden fibromiyaljili hastaların hem fiziksel hem de davranışsal olarak eğitileceği programlara egzersiz dahil edilmiş. Bu tür programların sonucunda semptomlar ve psikolojik değişkenler üzerinde olumlu sonuçlar oluşmuş ve genel iyi olma durumu artmış. Bu yüzden fibromiyaljili hastaların fiziksel olarak aktif olmasının istenmesinin psikolojik bir gerekçesi de var.

‘’Sonuç olarak fizyoterapistler fibromiyaljili hastaları fiziksel olarak aktif olmaya teşvik etmelidir. Kondisyonu kötü olan bir hastanın fitness düzeyi, düşük yoğunluklu egzersizlerle semptomları arttırmadan yükseltilebilir. Egzersiz sırasında önceden belirlenmiş olan dinlenme periyotlarının bulunması genel yorgunluk üzerine olumlu sonuçlar doğurabilir.

Hazırlayan: Fizyodemi 

Anne Marit Mengshoel (1998) Fibromyalgia and Responses to Exercise, Journal of Manual & Manipulative Therapy, 6:3, 144-150