Kanser, vücudun belirli bir bölgesindeki hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyüdüğü ve çoğaldığı bir durumdur. Kanserli hücreler, organlar da dahil olmak üzere çevredeki sağlıklı dokuyu istila edebilir ve yok edebilir. Her biri kendi teşhis ve tedavi yöntemlerine sahip 200 den fazla farklı kanser türü vardır.
 

Kanser rehabilitasyonu nedir?

Kanser rehabilitasyonu, kanser tedavisi sırasında doktor ve multidisipliner ekip gözetiminde ilerleyen bir programdır. Hastaların günlük yaşam aktivitelerine dönmeleri ve yaşam kalitelerini artırmak amacıyla uygulanmaktadır.

Şekil 1: Kanserde medikal tedavinin anahtar elemanları 

Fizyoterapinin programdaki yeri nedir ?

Onkolojide fizyoterapi, kanser tedavi yöntemleri ile yakından ilişkili bir süreçtir. 

Fizyoterapi, kanser hastalarının tanıdan yaşamın sonuna kadar bakımı, yönetimi ve rehabilitasyonunda yer alır.

Rehabilitasyon, kas-iskelet sistemini içeren çeşitli şekillerde fiziksel aktiviteye dayanır, ancak aynı zamanda duygusal durumu da etkiler. Fiziksel aktivite, onkolojik tedavi gören kişilerin fiziksel ve psikolojik iyilik hallerini etkiler ve bu süreçte en yaygın psikiyatrik bozukluklar depresyon, madde kullanım bozukluğu, uyku bozuklukları, yorgunluk sendromudur ve yaşam kalitesinin kötüleşmesine neden olur.

Kanser ve palyatif bakım hastalarının başarılı rehabilitasyonu ve yönetiminin anahtarı olan multidisipliner ekibin önemli bir üyesidir.

Fizyoterapi müdahalesinin olmaması, hasta bakımına ve hasta/ailesinin hastalık veya tedavisinin fonksiyonel kapasite ve yaşam kalitesi üzerindeki etkileriyle baş etme becerisine zarar verecektir.

Şekil 2 : Kanser Rehabilitasyonunun Faydaları

Fizyoterapistin rolü nedir ?

Fizyoterapistin kanserli hastaların bakımındaki rolünü destekleyen artan sayıda kanıt vardır. Son yıllarda özellikle kanseri önlemek için egzersiz yapmanın faydalı olduğu gösterilmiştir  (özellikle kolon ve menopoz sonrası meme kanseri). Buna benzer olarak da obezitenin birçok kanserin gelişimiyle güçlü bir şekilde bağlantılı olduğu gösterilmiştir. 

Akut ortamda, fizyoterapist ameliyat öncesi değerlendirmeye ve ameliyattan sonra iyileşme sürecine dahil olabilir. Lenfödem önleme, yara, germe ve masaj, işe dönüş ve fiziksel aktivite konularında tavsiye ve hasta eğitiminde aktif rol oynar.

Egzersiz reçetesi, ameliyat sonrası rehabilitasyonun büyük bir bölümünü oluşturur. Bazı çalışmalar, meme kanserinden kurtulanlarda işe geri dönmeme ile üst ekstremite kuvveti ve hareket açıklığı gerektiren doğum görevleri arasında bir bağlantı olduğunu ileri sürmektedir. Fizyoterapistin, kişiye özel ve kişiselleştirilmiş bir rehabilitasyon programı geliştirmede ve meme ameliyatından sonra özel egzersiz talimatı vermede rolü vardır.  Fizyoterapistler ayrıca bakımın fiziksel ve işlevsel boyutları aracılığıyla artan yaşam kalitesi, işlev ve genel deneyim sağlayarak, palyatif bakıma disiplinler arası ve bütünsel yaklaşımda önemli bir rol oynarlar. 

Araştırmalar ameliyat öncesi denetimli ev tabanlı fizyoterapi müdahalesi (solunum, güç ve aerobik) ile daha iyi sonuçlar göstermektedir. Uzunlamasına bir çalışma, ağrı, yorgunluk ve dispnenin ilerlemiş kanserli kişilerde zamanla mesleki performansı etkilemediğini ortaya koymaktadır. Meme kanseri geçiren hastalar üzerine yapılan bir sistematik derlemede aerobik egzersizlerin önemini vurgular ve rehabilitasyon programlarında aerobik egzersizleri önerir.

Sağlık profesyonellerinin hastalık seyri boyunca kanser hastalarını desteklemede hayati bir rol oynadığını öne süren AGREE II (Araştırma ve Değerlendirme Kılavuzunun Değerlendirilmesi) aracını kullanarak yapılan bir sistematik derlemede , meme kanseri veya genel kanserli hastalar için (%70) fiziksel aktivite önerisinde bulunmaktadır. Bulgular sadece rehabilitasyon egzersizlerine değil, aynı zamanda semptom yönetimine veya hayatta kalanların bakımına da odaklanması gerektiğini belirtmektedir. 

Kısaca araştırmalar, fiziksel egzersizlerin kanserle ilişkili yorgunluk, fiziksel işlev, semptom sıkıntısı, sarkopeni ve sağlıkla ilişkili yaşam kalitesi (HRQoL) üzerinde olumlu sonuçlarını göstermektedir. Bu çıktılar doğrultusunda fizyoterapistlerin bu alanda da multidisipliner ekipte aktif rol oynadığı unutulmamalıdır.

Şekil 3: Fiziksel inaktif olmanın hastalıklar üzerine etkisi.

Hazırlayan: Arş.Gör. Fzt. Rabia Kum

https://www.physio-pedia.com/Physical_Activity_in_Cancer
Rizzo A. (2016). The Role of Exercise and Rehabilitation in the Cancer Care Plan. Journal of the advanced practitioner in oncology, 7(3), 339–342. https://doi.org/10.6004/jadpro.2016.7.3.20
 
Żyżniewska-Banaszak, E., Kucharska-Mazur, J., & Mazur, A. (2021). Physiotherapy and Physical Activity as Factors Improving the Psychological State of Patients With Cancer. Frontiers in psychiatry, 12, 772694. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2021.772694
Pedersen B. K. (2011). Muscles and their myokines. The Journal of experimental biology, 214(Pt 2), 337–346. https://doi.org/10.1242/jeb.048074

Daha Fazla Oku: Egzersiz ve Kanser: Sağlıklı mı terapatik mi?