Omuz Sıkışma Sendromu Olan Baş Üstü Sporcularında Progresif Direnç Egzersizleri ve Manuel Terapi İzometrik Gücün Geliştirilmesinde Etkili midir?

Omuz Sıkışma Sendromu - Giriş

Omuz sıkışma sendromu (SIS), baş üstü sporcularda görülen yaygın bir kas-iskelet sistemi rahatsızlığıdır ve çok sayıda sporcuyu kariyerleri boyunca bir noktada etkiler. Baş üstü sporcusu, oyun sırasında kolunu düzenli olarak 90 derecenin üzerinde kullanan kişi olarak adlandırılır. SIS, subakromiyal yapıların humerus başı ile korakoakromiyal ark arasında sıkışarak sayısız belirti ve semptomlara neden olduğu bir durumu tanımlayan bir terimdir.
Subakromiyal boşluktaki azalma, subakromiyal boşluk ve yapılarının tehlikeye girmesiyle sonuçlanan mekanik etkiler ve uygunsuz skapular fiksasyon nedeniyle de meydana gelebilir. En yaygın klinik özellikler arasında ağrı, sınırlı hareket aralığı ve kolda güç azalması yer alır. Omuz dış rotasyonu ve abdüksiyonunun izometrik gücünde azalma SİS in en önemli iki özelliğidir. İzometrik güçteki azalma ilk olarak SİS in başlangıcını takiben kasların kondisyonsuzlaşmasına, ikinci olarak da kasların motor kontrolündeki eksikliklere bağlı olabilir.

Motor kontrol eksikliği, kas aktivasyon seviyelerini değiştirir ve baş üstü kaldırma hareketi sırasında glenohumeral ve skapulotorasik kaslar arasındaki koordinasyonu azaltır ve sonuç olarak izometrik gücün azalmasına katkıda bulunur. İzometrik güç azalmasından başlıca etkilenen kaslar üst trapezius (UT), orta trape- zius (MTr), alt trapezius (LT), serratus anterior (SA), supraspinatus (Supr), anterior deltoid (AD) ve latissimus dorsi dir (LD). Çalışmalarda omuz dış rotasyonu ve omuz abdüksiyonunda sırasıyla %33 ve %29 a varan izometrik güç değişiklikleri bildirilmiştir. Karşılaştırmalı olarak, protraksiyon ve retraksiyondaki eksiklikler sırasıyla %8 ve %18 olarak bildirilmiştir. İzometrik kuvvet gelişimi, çoğu vakada belirgin şekilde azaldığı için SIS de prognostik bir belirteç olarak düşünülebilir.

Metodoloji

Araştırmaya katılan sporcular belirli kriterlere göre seçilmiştir. Bu kriterler şunlardır: 17-35 yaş aralığında olmak, haftada en az 6 saat rekabetçi sporlarla uğraşmak (özellikle voleybol, tenis, beyzbol, kriket, yüzme, badminton ve basketbol gibi), omuz sıkışma semptomlarının süresinin en az 1 ay olması, görsel analog skalasında (VAS) ağrı derecesinin yükselme aktivitesi sırasında 7/10 a eşit veya daha az olması, sporcuların tedavi süresince katılım taahhüt etmeleri ve sporcuların SIS için tanı kriterlerinden en az 2 sini karşılamaları (bu kriterler arasında pozitif Neer işareti, pozitif Hawkins işareti, pozitif Jobe işareti, pozitif Endişe testi ve pozitif yer değiştirme testi bulunmaktadır.)
Ancak, SIS kriterlerini klinik olarak teşhis etmek için kullanılan bu belirtiler, özellikle son iki kriter üzerine odaklanarak, diğer faktörlere de dayanmaktadır. Araştırmaya dahil edilmeyen durumlar arasında aynı veya karşı omuzda önceden omuz çıkığı yaşamış bireyler, bilateral omuz ağrısı olan sporcular, AC eklem patolojisi, servikal omurga radikülopatisi, halen NSAİİ gibi ilaçlar kullanan sporcular, semptomatik tarafta önceden omuz ameliyatı geçirmiş olanlar veya tam kalınlıkta rotator manşet yırtığı olanlar bulunmaktadır.
Uygunluk kriterlerine uyan sporcular, fiziksel muayeneden geçirilmiş ve katılmayı kabul edenler çalışmaya dahil edilmiştir. Sporcular, çift yönlü olarak PRE artı MT grubu ve MCE grubu olmak üzere bilgisayarlı rastgele sayı üreteci kullanılarak iki gruba ayrılmıştır. Çalışmanın toplam süresi 8 hafta olarak belirlenmiştir. Kasların (UT, MTr, LT, SA, Supr, AD ve LD) izometrik kuvvetinin başlangıç ölçümü, işe alım gününde kaydedilmiştir. Tüm muayene ve başlangıç ölçümlerinin kaydedilmesi süreci ortalama 30 dakika sürmüştür. Çalışma kapsamında, kasların izometrik gücü için başlangıç, müdahalenin 4. haftası ve müdahalenin 8. haftası olmak üzere üç farklı zaman noktasında kayıtlar alınmıştır.

İzometrik kas gücü, deneğin belirli bir süre boyunca boyun eğmeyen bir dirence karşı sürekli bir kasılmayı sürdürme yeteneğidir. İzometrik kasılmada eklemde hareket yoktur ancak kasılma nedeniyle kasta gerilim oluşur. İzometrik güç, HHD ile atletin kuvvet yönünün tersine karşı kuvvet uygulanarak değerlendirilmiştir. HHD kas gücünü ölçmek için güvenilir bir araçtır. Sporcudan kasın maksimal kasılmasını gerçekleştirmesi istenirken, muayene eden kişi izometrik kasılma elde etmek için karşı kuvvet uygulamıştır. Gerçek testten önce bir alıştırma seansı yapılmıştır. Sporcu, analiz için maksimal güç kayıtlarının ortalaması kullanılacak şekilde üç deneme (maksimal güç) gerçekleştirmiştir (maksimal güç denemelerinin toplamı/tekrar sayısı). Her deneme arasında bir dakika dinlenme sağlanmıştır. Maksimal izometrik güç, test sırasında cihaz tarafından Newton cinsinden kaydedilmiştir. İzometrik ölçüm UT, MTr, LT, SA, Supr, AD ve LD için ölçülmüştür.

PRE + MT grubu için omuz ve skapular kasları güçlendirmeyi, omuz kadran eklemlerinin hareket açıklığını (ROM) yeniden kazanmayı ve kısalmış kasları esnetmeyi amaçlanmıştır. Toplam protokol süresi 8 hafta idi. Protokolün güçlendirme bileşeni haftada 3 kez uygulanırken, ROM egzersizleri günlük olarak 10 tekrar (reps) şeklinde yapılacaktır. Germe egzersizi de protokolün önemli bir bileşenini oluşturmuş ve sporcular tarafından her tekrar için 30 saniye ara verilerek günde 5 tekrar yapılmıştır.

MCE grubundaki sporcular üst kadran bölgesine yönelik altı serbest egzersizden oluşan bir gruba tabi tutulmuştur. Egzersizler; frontal düzlemde omuz abdüksiyonu (sporcu ayakta durma pozisyonundayken kollarını frontal düzlemde kaldırarak yana doğru elevasyon gerçekleştirmiştir), omuz retraksiyonu (sporcu ayakta durma pozisyonundayken kollarını lateral olarak döndürerek iki kürek kemiğini bir araya getirmiş ve beş saniye boyunca tutmuştur), boyun retraksiyonu (sporcu çenesini boğazına değdirmeye çalışır gibi boynunu geriye doğru çekmiştir), omuz silkme (sporcu ayakta durma pozisyonundayken her iki omzu kaldırıp beş saniye süreyle kulağa yaklaştırın), üst trape- zius un gerilmesi (sporcu sandalyede oturma pozisyonundayken, omuzlardan biri sandalyeye tutunarak geriye çekilirken diğer el baş bölgesini kavrayarak boynu ters yönde koltuk altına doğru çekmiş ve 20 saniye süreyle tutmuştur) ve pektoralis majör (sporcu yatar pozisyondayken kol 20 saniye süreyle 125° ye kaldırılmış ve ardından kademeli olarak yere doğru indirilmiştir).

Sonuç

İki gruptaki kasların izometrik kuvvet çıktılarının demografik ve tanımlayıcı ölçümleri başlangıç düzeyinde anlamlı bulunmamıştır. Başlangıçtan müdahalenin 4. haftasına kadar ölçülen izometrik güçteki ortalama değişiklikler, MCE grubundaki supraspinatus kası hariç her iki gruptaki tüm kaslar için anlamlı bulunmuştur. İzometrik güçteki bu istatistiksel olarak anlamlı iyileşme, müdahale sonrası 8. haftanın sonunda kayıtlar tekrar yapıldığında her iki gruptaki tüm kaslar için de bulunmuştur. MCE grubu supras pinatus izometrik kuvvetinde iyileşme göstermemiştir. 
Tedavi öncesi ve sonrası grupların ortalama değişim karşılaştırması, her iki grubun da izometrik güçte artış gösterdiğini ortaya koymuştur. Ancak PRE artı MT grubu, MCE grubuna kıyasla kasların izometrik kuvvetinde etki büyüklüğü değerine göre anlamlı derecede daha yüksek bir artış göstermiştir.

Klinik Çıkarımlar

Her iki müdahalenin de izometrik kuvveti iyileştirmede ve optimize etmede etkili olduğunu göstermiştir; bununla birlikte, kombine PRE artı MT uygulanan sporcular izometrik kuvvette daha belirgin bir artış veya optimizasyon sunmuştur.

Hazırlayan: Fzt. M. Furkan YAVAŞ

Sharma, S., Ghrouz, A. K., Hussain, M. E., Sharma, S., Aldabbas, M., & Ansari, S. (2021). Progressive resistance exercises plus manual therapy is effective in improving isometric strength in overhead athletes with shoulder impingement syndrome: a randomized controlled trial. BioMed Research International, 2021, 1-13.

Daha Fazla Oku: Omuz Sıkışma, Omuz İmpingement Sendromunda Hangi Tedaviler Etkindir?