"Parkinson Hastalığında Topuk Vuruşuna Odaklanmak, Parmakların Yerden Kesilmesini (Toe Clearance) İyileştiriyor: Gözlemsel Pilot Çalışma "

Sendelemek parkinson hastalığında (PH) dış mekanda gerçekleşen düşme için önemli bir risk faktörü olarak tespit edilmiştir.

Sendeleme, eksternal bir kuvvetin, yürürken salınım yapan ayağın ilerlemesini beklenmedik bir şekilde kesmesi ve düşmeyi önlemek için gerekli olan öne adım alma stratejisinin bozulmasına sebep olan bir olaydır.

Ekstrinsik faktörler tipik olarak bozuk yürüyüş yüzeyleri gibi çevresel özelliklerdir, intrinsik faktörler ise tipik olarak yaş, biliş veya hastalık gibi kişiyle ilişkilidir.

Sendeleme riski, salınım evresindeki parmakların yerden kalkışının minimal olduğu evrede (minTC) en yüksek olduğu için, yürüme döngüsünün bu kısmı giderek artan düşme riskli popülasyonlarda çok önemlidir.

Bu çalışmanın amacı, PH’li hastalarda, üç koşul altında ( 1- tekli-görev yürüyüşü, 2- İkili-görev yürüyüşü ve 3- tekli-yürüyüş sırasında topuk vuruşu yapmak ) rahat bir hızda yürürken topuk vuruşu ve parmakların yerden kesilmesi paternlerinin araştırılmasıdır.

Katılımcılar

XXX Üniversite Hastanelerinin Hareket Bozuklukları Kliniklerinde tedavi gören aynı yaşta, 10 Parkinson hastası çalışmaya katılmıştır.

1. İdiyopatik parkinson
2. Parkinson Hoehn Yahr Evrelemesi I-III arası

1. Kognitif zaafiyet (MMSE<24)
2. anti-parkinson ilaçlarına değişken tepki
3. Asiste olmadan 10 dakikadan fazla yürüyememe
4. PH dışında, yürüyüşü etkileyen muskuloskeletal yada nörolojik durum olması

Test Protokolü

Katılımcılardan, yürüyüş laboratuarı içerisinde, üç durumun her biri için ikişer dakika olmak üzere, zeminde 11 metrelik araya sahip iki işaret arasında sürekli olarak ileri geri yürümeleri istendi.

Geçidin 5. metresi, 10 kameradan oluşan bir Vicon hareket yakalama sistemi ile kaydedildi.

Veriler, aşağıdaki koşullar altında 100Hz lik bir örnekleme frekansında toplandı: (1) tekli-görev yürüyüşü, 2) Kognitif bir görevle ikili-görev yürüyüşü ve 3) topuğa vurmaya odaklanırken tekli görev yürüyüşü (yani her yeni adımda önce topuk vurma)

Tüm koşullar, kendinden seçilen yürüme hızında rastgele sırayla gerçekleştirildi.

Bilişsel İkili-görev yürüyüşü, "yüksek" ve "düşük" kelimelerinin, kulaklıklar yoluyla gönderilen uyuşan ve uyuşmayan yüksek ve düşük tonlarla Hollandaca olarak telaffuz edilen bir Stroop görevinden oluşuyordu.

Katılımcılardan, yüksek ve alçak tonlardaki sese sözlü yanıt vermeleri istendi. İpucu etkilerini kontrol etmek için uyaranlar değişken aralıklarda (1.5 - 3 saniye) verildi, yürüyüş sırasında toplam 42 uyaran kaydedildi ve doğru tepki sayısı manuel olarak alındı.

Bu test Parkinson için güvenilir bir ikili-görev yürüyüş testidir.

İkili-görev yürüyüşü başlamadan önce, katılımcılar otururken görev izlettirilip, alıştırıldı.

Katılımcılar, laboratuvar dışındaki yürüyüşlerine genelleme yapabilmek ve ekolojik olarak geçerli sonuçlar üretilebilinmesi için kendi rahat, iyi bağlanmış topuksuz ayakkabılarını giydiler.

Spatiotemporal sonuçlar: ilk parmakların maksimal yerden kesilmesinde (maxTC1), minimal yerden kesilmesinde (minTC) ve ikinci parmakların maksimal yerden kesilmesinde (maxTC2), zemine göre yada horizontal seviyede ayak vuruşu açısına (FSangle) ve minTC ‘ de ayağın açısına göre adım uzunluğu, yürüyüş hızı, yükseklik ve zaman ölçülmüştür.

Clerance sonuçları statik işaretleyici yükseklikleri kullanılarak standardize edilmiştir.

Faza bağlı tüm yürüme parametreleri, sonraki işlemler için Matlab ta otomatik olarak tespit edildi.

Önceden bahsedilen spatiotemporal sonuçların ortalamaları ve ayrıca adım uzunluğu ve minTC değişkenliği hesaplandı.

Basamak uzunluğu ve minTC değişkenliği değişim katsayısı (CV) olarak ifade edildi.

Sonuçlar

• Her iki grup yaş, boy ve bilişsel yeteneği (Mini mental durum incelemesi) açısından uyumluydu.
• Yürüyüş esnasında stroop görevi skorları her iki grupta yüksek ve benzerdi.
• Sağlıklı yaşlılara göre parkinson grubunda maxTC2’de parmaklar yerden daha az kesiliyor ve FS açısı daha küçüktür.

• Ayrıca, tek ve iki-görevli yürüyüşe kıyasla, topuk vuruşuna odaklanarak yürümek anlamlı olarak daha kısa minTC zamanına yani swing fazının ikinci yarısının daha uzun olmasına ve daha yüksek açısal jerk’e neden oluyor. Sonuç olarak topuk vuruşu odaklı yürüme iki-görevli yürümeye göre, adım aralığını artırıyor. Değişkenlik sonuçları, gruplar ve koşullar arasında anlamlı olarak farklı değildi.

Tartışma

maksTC2 ve FS açısı, hafif yürüyüş bozukluğu olan PD grubunda HE ye kıyasla daha küçüktü. Bu bulgulara her üç gruptada rastlanması, PD’li bireylerin salınım fazının ikinci yarısında toe clearance zorluğu yaşadıklarını düşündürür.

• PD ile ilişkili bradikinezi, ayak bileği dorsifleksiyonunu etkiler böylece parmaklar daha az kaldırılır.
• Salınım fazının ikinci yarısındaki diz ekstansiyon limitasyonu. (PD grubunda adım aralığı kısa bulunmamıştır yani diz ekstansiyon farklılığı söz konusu değildir.)
• Salınım fazının ikinci yarısındaki toe clearance farklılıkları, postural instabilite ile ilişkilidir. (Postüral insatabilite, postüral salınımı artırır, ağırlık merkezinin öne kaymasına cevap olarak ayaklar yere aniden yerleşir.)

‘’Hafif yürüyüş bozukluğu olan ve bilişsel problemi bulunmayan Parkinson hastalığında parmakların yerden kesilmesi ve ayak vuruşu ile ilgili zorluklar basit bir talimatla aşılarak, sendeleme/takılma azaltılabilir. 
Talimat: ‘’Önce topuk vuruşu’’

Ginis P et al. 2017. Focusing on heel strike improves toe clearance in people with Parkinson s disease: an observational pilot study. Physiotherapy. 103(4):485-490.