Romatoid Artrit ve Rehabilitasyonu

Fizyodemi May 2023

Romatoid artrit, tipik olarak proksimalde küçük sinovial eklemleri tutan simetrik poliartritler şeklinde görülen kronik otoimmün inflamatuar bir hastalıktır. Toplam popülasyonun %1’inde görülür ve temel semptomları ağrı, eklemde sertlik ve şişlik, yorgunluktur ve hastaların günlük yaşam kalitesini ciddi derecede etkiler. RA hastaları kardiovasküler hastalıklar gibi sistemik rahatsızlıklar geliştirmeye de meyillidir.

Egzersiz

Fiziksel aktiviteyi arttırmak hem RA belirtilerini hem de sekonder hastalıkların belirtilerini azaltmada yardımcıdır. Fiziksel aktivite enerji tüketimini arttıran her türlü vücut hareketidir: yürüme ve bahçe işleriyle uğraşmak gibi. Ancak egzersiz, planlı ve programlı bir şekilde yapılan belli bir yoğunluğu ve tekrar sayısı olan fiziksel aktivitedir. Eklem hareket açıklığını, dengeyi, kuvveti, esnekliği geliştirmek gibi hedefleri vardır: haftada üç kez yüzmek gibi.

RA’li hastalarda fiziksel aktivite artışı

Yorgunluk, ağrı ve inflamasyonu azaltır.
Hastanede kalınan gün sayısını azaltır.
Fonksiyonal yeterliliği, kardiovasküler sağlığı, kardiorespiratuvar kuvveti güçlendirir.
Uzun dönemde, egzersizin anti-inflamatuar etkisiyle ataklarda azalma meydana getirir.

Fiziksel aktivite KVH, insülin direnci, hipertansiyon, hiperkolesterol gibi dominant risk faktörlerini önlemek için en çok tavsiye edilen yöntemdir. RA’de yüksek yoğunluklu egzersiz ve fitness levelleri insülin direncini azaltır. Artmış kan basıncı KVH için ciddi bir risk faktörüdür. Çalışmalar göstermektedir ki fiziksel olarak daha aktif RA hastaları, daha az aktif olanlara göre;

Yüksek Kardiorespiratuar uygunluk
Daha düşük KVH riski (hipertansiyon,ateroskleroz..)
Düşük stres ve yorgunluk düzeyine sahiptir.

Unutulmamalıdır ki yüksek yoğunluklu egzersizler bile RA’li hastalarda güvenlidir. Ancak sedanter bir yaşam hastalığın belirtilerini kötüleştirirken kardiovasküler hastalık (KVH) riskini arttırır.

Yorgunluk, RA’li hastaların egzersize başlamasının önündeki en kuvvetli bariyerdir. Bu yüzden hastaların egzersizlerine sadık kalmaya ikna edilmesi ve bir kere başardıktan sonra bunu hayatlarının bir parçası yapmalarına yardımcı olmak gerekmektedir. Egzersizin sürdürülebilirliğini sağlamak için diğer bir yöntem ise aynı hastalığa sahip kişilere bir fizyoterapistin grup egzersizi yaptırmasıdır. Grup egzersizleri dans terapi, su içi aktiviteler, yürümeli futbol gibi modifiye edilmiş sporlar ya da tai-chi olabilir. Hastalığın inflamasyon etkisi kontrol altına alındığında hastalar da egzersiz yapmak için motive olacaktır.

Yapılabilecek egzersizlerin kas gücünü, aerobik kapasiteyi, esnekliği, dengeyi ve eklem hareket açıklığını arttırıcı özellikte olması gerekmektedir.

Maksimum kalp atış hızının %60-80’inde, haftada 3-5 gün, 30-60 dakika aerobik aktivite
Maksimum tekrar sayısının %60-80’i kadar, büyük kas gruplarını içeren 8-10 güçlendirme egzersizi, 2-3 set, haftada 2-3 gün
Koşmak, bisiklet sürmek, su içi aktiviteler, dans etmek gibi aerobik egzersizler yapılabilir.
Akut RA’li hastalarda sadece mevcut hareket açıklığında hafif mobilizasyon ve esneme yapılabilir.

Teröpatik Hasta Eğitimi

Teröpatik hasta eğitimi, hastanın hastalığı ve tedavi sürecini iyi anlamasını ve hastalıkla baş edebilmesini sağlamak için gerekli korunma ve hayat tarzı değişikliklerini yapmasını sağlar. Böylece hastalığın hastayı değil, hastanın hastalığı yönetmesi sağlanır.

Fiziksel Modaliteler

Sıcak, soğuk ve diğer fiziksel modelitelerinflamatuar artritli hastalarda sıklıkla kullanılan non farmakolojik tedavi yöntemlerinden biridir. Ağrıyı ve sertliği azaltmak, fonksiyonelliği geliştirmek ve esnekliği arttırmak amaçlı kullanılabilir.

Termoterapi

Kriyoterapiyi (soğuk paketler kullanılarak soğuk uygulaması, buz masajı, soğuk sprey, soğuk banyo), yüzeysel ısı (sıcak paketler, parafin banyoları, kızılötesi) ve derin ısı (ultrason, elektromanyetik) uygulanabilir. Isı tedavisi (yüzeysel veya derin ısı) hem cildin hem de eklemin sıcaklık ve kollajenin viskoelastik özelliklerini arttırır. Klinik olarak, bu iki etki eklemlerin ve yumuşak dokunun sertliğini rahatlatabilir ve böylece germe etkinliğini arttırır. Ek olarak, her ikisi de A-delta, C lifleri ve kas liflerine etki ederek yüzeysel ve derin ısı ağrı eşiğini artırabilir, analjezi ve sedasyon etkisi yaratabilir. Fakat sıcak ajanlar aktif inflamasyon sırasında eklem sıvısında lökosit sayısını arttırarak şişlik ve sertliği arttırabilir. Soğuk ajanlar ise cildin ve eklemin sıcaklığını azaltarak sinovial sıvıdaki metabolik olayları yavaşlatır, şişliği ve ağrıyı hafifletir. Bu yüzden akut dönemde soğuk uygulamalar tercih edilmelidir.

Balneoterapi

Balneoterapide doğal mineral ve kaplıca sularının iyileştirici özellikleri kullanılır. Balneoterapinin romatolojik hastalar için işe yarayan bir tedavi olduğu, mineralli suyun içinde yapılan egzersizlerin daha etkili olduğu kanıtlanmıştır. Tam ve lokal banyolar hastalar tarafından iyi tolere edilir, inflamatuar ataklar haricinde tedavi olarak kullanılabilir.

Elektroterapi

Konvansiyonel TENS hastaların ağrılarının geçirilmesinde etkilidir.

Düşük Yoğunluklu Laser termal bir etkiye sahip değildir, fotokimyasal bir etki yaratır. Akut dönemde ağrıyı kesmek için kullanılabilecek bir yöntemdir. Antiinflamatuar sitokinlerin sayısını arttırma,kollejen doku poliferasyonunu ve kıkırdak iyileşmesini sağlama gibi etkileri vardır.

Hazırlayan: Ece Yüksel