Spor yaralanmaları, egzersizin neredeyse tek dezavantajıdır ancak önemli sorunlar oluşturduğu görülmektedir. Spor yaralanmalarının yönetimi hem toplum hem de birey için zor, zaman alıcı ve pahalıdır. Sporun ve yaralanmanın doğası, klinisyenleri riski yönetmek ve azaltmak için pratik yollar bulmaya yönlendirir. 

Yaralanmanın etkileri sporcuyu, sağlık personelini, kuruluşları ve sporcunun sağlığı ve başarısıyla yakından ilgilenen diğer destekleyici bireyleri etkiler. Elit sporlardaki yaralanmaların, bir sporcunun hem fiziksel hem de zihinsel sağlığına zararları vardır. Spor yaralanmalarının karmaşık ve dinamik sistemlerin sonucunda ortaya çıktığı bilinmektedir. Buna rağmen spor yaralanmalarının çok faktörlü etkisi genellikle hafife alınmaktadır. Birbiriyle ilişkili, kişiye bağlı veya kişiden bağımsız çok sayıda faktör bir yaralanmaya neden olabilir. Bu faktörler sürekli olarak dinamik bir akış halindedir ve önceki yaralanma veya artan rekabet bir yana, uyku, diyet veya stres faktörlerindeki en ufak bir değişiklikten bile etkilenebilir.

Kas-iskelet sistemi yaralanmaları üzerine yapılan çoğu çalışma, belirli bir müdahale, spor, yaralanma tipi veya yeri üzerine odaklanmıştır. Egzersiz temelli stratejiler, spor yaralanmalarını önlemek için profesyonel ekipler tarafından sıklıkla kullanılır. Uygun egzersiz müdahalesinin yaralanma riskini azaltmaya açılan bir kapı olduğu iyi bilinmektedir. Bununla birlikte, egzersiz dozajı (sıklık, yoğunluk, tip, süre) ve egzersiz seçimi ile ilgili ayrıntılar genellikle net değildir. Farklı türde kuvvet antrenmanları, propriosepsiyon ve denge egzersizleri, germe aktiviteleri ve bunların kombinasyonları ile spor yaralanmalarını önleme müdahaleleri, herkes tarafından erişilebilirdir.  Bu müdahale türlerinden bazılarının diğerlerinden daha iyi olduğu öne sürülmektedir. Germe egzersizlerinin herhangi bir koruyucu etki göstermediği, bunun tersine kuvvet antrenmanlarının önemli olduğu savunulmaktadır. Propriyosepsiyon ve denge eğitiminin ve müdahalelerin çoklu olarak uygulandığı programların da etkili olduğu bulunmuştur ancak sonuçlar homojen değildir.

Müdahalelerde bir değişikliğin gerekli olduğu genel olarak kabul edilmektedir. Yaralanma önleme müdahaleleri, dinamik süreçle uyumlu olacak şekilde uyarlanabilir olmalıdır. Müdahalelerin, öngörülemeyen şekillerde etkileşime giren ve bağlam tarafından yönetilebilen birden çok bileşeni vardır. Yaralanma önleme müdahalelerinin uygulandığı bağlamlar çok çeşitlidir ve sürekli olarak gelişmektedir. Bu nedenle müdahalelerin bağlamlar arasında aktarılabilirliği her zaman belirsizdir. Bağlamsal belirsizliği yönetmenin tek yolu, ortaya çıkan sonuçlara göre müdahalelerde değişiklik yapmaktır. Belirli bir müdahale türünün işe yarayıp yaramadığı veya anahtar sihirli madde bileşenlerinin ne olduğu sorusu bu nedenle ele alınamamaktadır.

Literatürde spor yaralanmalarını önleme açısından genel bir fikir birliğine varılamamıştır. Ancak bazı programların veya egzersizlerin sporda belirli bölgelerin yaralanma riskini azalttığı bilinmektedir. 

▪FIFA 11+ programının futbolda yaralanma riskini %39 oranında azalttığı

▪Nordic hamstring egzersizinin ve sprint eğitiminin hamstring kasının yaralanma riskini %50’den fazla bir oranında azalttığı

▪Kopenhag adduksiyon egzersizinin adduktor kasların yaralanma riskini azalttığı

▪Eksantrik egzersizin ise özellikle tendon yaralanmalara karşı koruyucu olabileceği bilinmektedir.

Klinik Çıkarım: Sporda hem  yaralanmalar hem de yaralanmaların önlenmesi insanlar, fiziksel çevre ve sosyal çevre arasındaki etkileşimden etkilenen karmaşık bir süreçtir. Genel risk faktörleri ve yaralanma mekanizmalarının ötesini keşfetmemiz ve yaralanmayı etkileyen bir dizi bağlamsal faktörün karmaşık etkileşimlerini anlamamız gerektiği giderek daha açık hale gelmektedir. Bu nedenle bağlamsal faktörlerin yaralanma sonuçları üzerindeki etkisi giderek daha fazla kabul edilmektedir.  Şu anda, yaralanma önleme araştırmacıları evrensel olarak uygulanabilir yaralanma önleme çözümleri geliştirmektedir, ancak bu çözümlerin pratikte uygulanması hala azdır. Bunun nedeni, uygulama bağlamlarının doğası gereği hem benzersiz hem de dinamik olmasıdır ve sonuç olarak tekil, statik çözümler genellikle işe yaramamaktadır. 

Hazırlayan: Fzt. Cansu Akkuş

Referanslar: 
▪Tee, J., McLaren , Jones, B. (2019) Sports Injury Prevention is Complex: We Need to Invest in Better Processes, Not Singular Solutions. Sports Medicine
▪Bekker, S.,  Clark, A., (2016) Bringing complexity to sports injury prevention research: from simplification to explanation. British Journal of Sports Medicine