Giriş

Antrenman yükleri, sporcularda istenen antrenman tepkisini ortaya çıkarmak için manipüle edilen girdi değişkeni olarak tanımlanmıştır. Söz konusu ölçülebilir yükler dahili veya harici olarak tanımlanabilir. Antrenman yüklerinin izlenmesi ve yönetimi, spordaki uygulayıcılar ve sporcular için son zamanlarda yaralanma ile olan ilişkisi ile ilgili önemli bir alanı olmuştur. Bununla birlikte, bol miktarda literatüre rağmen, antrenman yükü, doku hasarı ve yaralanma arasındaki nedensel yollar tam olarak anlaşılamamıştır. 

Belirti veya klinik sunumları farklılık gösterse de, bir dokuya tekil veya tekrarlayan kuvvetler uygulandığında, doku mukavemetini ve kapasitesini aşan stresler ve gerilimler ile sonuçlanan yaralanmalar meydana gelir. Bu tür mekanizmalardan, mekanik yüklemenin atletik yaralanmaya temel bir katkıda bulunduğu açıktır. Atletik yaralanmalar, mekanik yüklemenin ortak özelliğini paylaşsa da, yaralanmaya neden olan yol boyunca belirli kritik özellikler, yaralanma mekanizmalarını ve belirli yaralanma olaylarını etkileyebilecek daha geniş nedensel faktörlere bağlı olarak değişebilir.

İncelenen bu çalışma, antrenman yükü ile yaralanma arasındaki kavramsal anlayışları netleştirmeyi amaçlamış ve halihazırda mevcut olan antrenman yükü ölçümlerinin, doku hasarı ve yaralanma insidansının nedensel yollarla nasıl ilişkili olabileceğini araştırmıştır.

Metodoloji ve Gelişmeler

Bir dokuya uygulanan kuvvet mekanik yük olarak anılırken, mekanik olarak indüklenen doku hasarına neden olan stres ve gerilme, mekanik yük-tepki olarak anılır. Mekanik yük-tepki yolu, doku hasarı sonuçlarıyla yüksek düzeyde ilgili olmasına rağmen, atletik ortamlarda nicelleştirilmesini çevreleyen bir dizi zorluk vardır. En önemlisi, doku tepkisi (stres ve gerilim) yalnızca bir dokuya uygulanan kuvvete bağlı değildir, aynı zamanda doku morfolojisi ve doku kesit alanı, yoğunluk ve sertlik gibi malzeme özellikleri gibi ek faktörlere de bağlıdır.

Mekanik yükleme ve mekanik yük tepki yolu, doku hasarı birikimi ve yaralanması ile önemli kavramsal alaka düzeyine sahip olsa da dikkat gerektiren ek bir yol da psiko-fizyolojik yük-yanıt yoludur. Bu yol, bir sporcunun yaralanma ile ilgili olabilecek, belirli bir eğitim uyarısına psiko-fizyolojik tepkileri ile ilgilidir. Fizyolojik (örn., kalp hızı, laktat konsantrasyonları, vb.) ve psiko-fizyolojik [örn., algılanan efor (RPE) derecesi] iç yüklerin ölçümleri, bir sporcunun uygulamalı bir antrenman uyarısına içsel psiko-fizyolojik tepkilerini değerlendirmek için spor alanında yaygın olarak kullanılır.

Kümülatif yük, yorgunluk (mekanik ve psiko-fizyolojik) ve yaralanma arasında nedensel ilişkiler kurmak, spor yaralanmaları için popülerleştirilmiş “önleme dizisi” uyarınca uygun yaralanma riskini azaltma stratejilerinin oluşturulması için kritik öneme sahiptir. Daha da önemlisi, antrenman yükü belirli yaralanmalarla nedensel olarak ilişkili değilse, antrenman yüklerini yönetmeye dayanan yaralanma riskini azaltma stratejileri, maruz kalma sürelerini manipüle ederek yaralanma riskini basitçe etkiliyor olabilir. Maruz kalma süresi, bir sporcunun kendisini yaralanma riskine sokan maçlar, antrenmanlar, sprintler vb. gibi belirli bir aktiviteye maruz kaldığı süreyi ifade eder. Maruz kalma süresi yönetimine dayalı yaralanma riskini yönetmek, belirli bağlamlar ve koşullar altında hala uygun olsa da, bu tür stratejiler ayrıca sporcunun performansı, eğitimi ve gelişim hedefleri için zararlı olabilir ve bu nedenle dikkatle uygulanmalıdır. Antrenman yükünün gerçekten yaralanmalara neden olup olmadığını belirlemek için, yorgunluğun hem mekanik hem de psiko-fizyolojik olarak belirli yaralanma türlerine katkılarının ayrıntılı olarak araştırılması ve bunların yaralanma etiyolojisine katkılarının sadece varsayılmakla kalmayıp, saptanması gerekir.

Spor biliminde son zamanlarda ilgi çeken bir konu, atletik yaralanma riskini ölçmek ve azaltmak için "geçerli" bir ölçü olarak önerilen "akut:kronik iş yükü oranı" (ACWR) olarak adlandırılan bir antrenman yükü metriğinin uygulanmasıdır. ACWR metriği, atletik iş yüklerindeki akut değişikliklerin etkisine dayalı olarak yaralanma riskini ölçmek amacıyla oluşturulmuştur. ACWR nin belirli yönlerini destekleyen bazı kanıtlar olmasına rağmen, bir takım önemli kavramsal hatalar mevcuttur. Bunlardan bazıları, çeşitli eğitim yükü ölçüleri ve metriklerinin birbirinin yerine kullanımını, bu mevcut girdilerin sınırlamalarını, mekanik yüklemeyi hesaba katamamayı, dokuya özgü kuvvet veya yükleme ölçülerinin eksikliğini, yük büyüklüğü ve hasar arasında doğrusal olmayan bir ilişkinin olmaması ve daha genel olarak, antrenman yükü, yorgunluk ve birçok yaralanma türünün nedensel mekanizmaları arasındaki sorgulanabilir ilişkisidir.

Temel olarak, bu oran uzun süreli yetersiz antrenman veya aşırı antrenmanın bir göstergesi olarak önerilmemekte, daha ziyade bir sporcunun kronik (3-6 hafta) yük maruziyetine göre yükte aşırı akut (örneğin 1 haftalık) değişikliklerin bir göstergesi olarak önerilmiştir. Spesifik olarak, akut yük kronik yüke göre arttığında, yaralanma riskini artıran daha yüksek bir değer ortaya çıkar. Belirli bir akut yük için, yüksek kronik yüke sahip bir sporcu, daha düşük bir yaralanma riskinin göstergesi olduğu öne sürülen daha düşük bir puan verir. Akut yükte aşırı bir artış, artan yaralanma riski ile ilişkilendirilen iş yükünde bir "ani artış" olarak adlandırılmıştır. Bu gerekçe uygulayıcılara çekici gelse de kavramsal bir perspektiften incelendiğinde bu makalede daha önce sunulan kavramların çoğu dikkate alındığında, önemli zayıflıklar ortaya çıkar.

Kronik antrenman yüklerinin, yaralanmaya karşı koruma sağlayabilecek orana ilişkin tek koruyucu girdi olduğu savunulmaktadır. Bazı yazarlar, kronik yüklerin bir sporcu için koruyucu olduğunu öne sürmüş ve yeterli fiziksel hazırlığın yaralanma riskini azalttığını destekleyen kanıtlar olsa da, bu kavramla ilgili dikkat edilmesi gereken bir takım sınırlamalar vardır. Ön planda, kronik yükler sporcular üzerinde koruyucu etkileri olabilecek sayısız fiziksel yeterliliğin bir ölçüsü veya kronik yükler doku direncinin bir ölçüsü değildir. Bununla ilgili özellikle endişe verici olan, çeşitli GPS türevli önlemler ve RPE gibi ACWR ye girdi ölçütlerini yaygın olarak kullanılan çeşitli dış ve iç eğitim yükü önlemlerinin vurguladığı “hepsi için tek beden” yaklaşımıdır. Toparlanma, kuvvet antrenmanı, mekanik yüklemeler ve sporcular arası farklılıkların ACWR ve çeşitli girdi değişkenlerinden tam olarak hesaba katılmadığı veya tamamen hariç tutulduğu düşünüldüğünde bu endişeler daha da güçlenir. 

ACWR hesaplamasında, akut antrenman yükleri bir seans kadar kısa veya bir hafta kadar uzun olabilir. Bu bağlamda, akut antrenman yüklerinin, kronik yüke göre aşırı olduğunda yaralanmaya yol açan bir "yorgunluk" durumuna benzer olduğu öne sürülmüştür. Buna göre, akut yükün ACWR hesaplamasının tek olumsuz işlevi olması, akut antrenman yüklerinin yaralanma oluşumu için birincil uyarıcı olarak hareket ettiğini ima etmektir. Akut yükler psiko-fizyolojik ve mekanik yük-tepki yolları üzerinde etkili olabilse de bu varsayımın gerekçelendirilmesine ilişkin titiz bir nedensel açıklama mevcut olmadığından, bu çok endişe verici bir varsayımdır. Ayrıca doku hasarı birikiminin herhangi bir kapasitede tahmin edilmediği düşünüldüğünde, akut yükler psikofizyolojik yorgunluğun bir ölçüsü değildir ve birçok yaralanma önceki eğitim yükünden ve psikofizyolojik yorgunluktan büyük ölçüde bağımsız bir şekilde meydana gelmektedir. Şu anda, akut antrenman yüklerinin yaralanmaya neden olduğunu destekleyen hiçbir kanıt veya hatta kavramsal çerçeve yoktur ve akut antrenman yüklerinin yaralanma riskini belirleyen ana olumsuz nedensel faktör olarak dahil edilmesini destekleyen çok az kanıt mevcuttur.

Sonuç

Mekanik yüklerin yaralanma oluşumuna temel katkıları göz önüne alındığında, yaralanma ve antrenman yükünü ilişkilendirme girişimleri, uygun kuvvet ölçümlerini ve yük döngülerinin sayısını veya bunların uygun vekil önlemlerini belirlemeye ve uygulamaya çalışmalıdır. Bu yaklaşım, doku yorgunluğuna ve başarısızlığına mekanik katkıları daha yakından yansıtacak ve belirli dokuların mekanik yük tepkisini hesaba katan modellerin uygulanmasına izin verebilir. Psiko-fizyolojik yükün dahil olduğu yük ölçümleri, kavramsal olarak yaralanma ile ilgili olmasına rağmen, doku esnekliği, çeşitli dokuların yüklenmesi, belirli yaralanma mekanizmaları veya bir yaralanma olayını etkileyen faktörler dizisi hakkında sınırlı bilgi sağlar. Bu önlemlerin, yaralanma ile anlamlı, güvenilir ilişkiler sağlamak için muhtemelen yaralanma nedenselliğinden çok uzak olduğu sonucu çıkmaktadır.

Yaralanma araştırmalarını ve anlayışlarını ilerletmek amacıyla doku yaralanması riskini ölçmek için üstün bir yaklaşımın üstlenilmesi tavsiye edilmiştir. Böyle bir yaklaşım dokuya, yaralanma mekanizmasına ve spora özgü çabalara odaklanmaya ve bu tür araştırmaları ayrıntılı kavramsal çerçevelerin geliştirilmesi ile kullanımına dayanır. 

Hazırlayan: Fzt. Abdulsamet Celayır

Kalkhoven, J. T., Watsford, M. L., Coutts, A. J., Edwards, W. B., & Impellizzeri, F. M. (2021). Training load and injury: causal pathways and future directions. Sports Medicine, 1-14.

Daha Fazla Oku: Akut Kronik İş Yükü Oranı