Ayak bileği yaralanmaları, özellikle lateral ayak bileği burkulmaları, sporda en sık görülen yaralanmalardandır ve düzenli günlük aktiviteler sırasında da oluşabilir. Sonuç olarak, ayak bileği yaralanmalarının görülme sıklığını azaltmak veya bunları tedavi etmek için ayak bileği kaslarını geliştirip eklem stabilitesini artırmak amacıyla genellikle bir tedavi veya önleme programının parçası olarak çeşitli denge platformları kullanılır.

Bilimsel çalışmalar ne diyor?

Bu çalışmada, farklı denge platformunlarında yapılan 4 egzersiz sırasında fibularis longus, tibialis anterior ve medial gastroknemius kaslarının aktivasyon düzeylerinin ölçülmesi ve karşılaştırılması amaçlanmıştır.

Çalışmaya 24 sağlıklı birey alınmıştır. Kişilere aşağıdaki fotoğrafta (Figür 1.) gösterilen dört egzersiz her iki denge platformunda da yaptırılmış ve bu egzersiziler sırasındaki fibularis longus, tibialis anterior ve medial gastroknemius kaslarının aktivasyonları yüzeyel elektromyografi ile ölçülmüştür.   

Figür 1. (A) Hareketli denge platformunda gerçekleştirilen ileri hamle egzersizi. (B) Rijit denge platformunda yapılan yan hamle egzersizi. (C) Hareketli denge platformunda yapılan tek ayak üzerinde duruş egzersizi. (D) Rijit denge platformunda yapılan tek bacak squat egzersizi.

Denge platformlarının rijit veya hareketli olmasının, ileri hamle, yan hamle, tek ayak üzerinde duruş ve tek bacak çömelme egzersizleri sırasında sağlıklı, sedanter bireylerde izlenen kas aktivasyonlarını etkilemediği bulundu. Bundan önce yapılan çalışmaların bazıları da bu çalışmayı destekler nitelikteyken bazılarında denge platformlarının yapılan egzersizler sırasında kas aktivasyonlarını etkilediği gözlendi.  

Normal kas kuvvetine sahip sağlıklı bireylerde ayak bileği kaslarının aktivasyon seviyesi, iki hamle egzersizi için nispeten düşüktü. Daha proksimaldeki diz ve kalça kasları bu egzersizler sırasında primer stabilizatörler olarak görev almış olabilir. Bu nedenle bu egzersizler özellikle bir yaralanma veya ameliyattan sonra ayak bileği kaslarında zayıflık olan kişilerde, ayak bileği rehabilitasyonunun erken aşamalarında faydalı olabilir.

Tek ayak üzerinde duruş sırasında fibularis longus ve medial gastroknemius kaslarının aktivasyonu tek bacak squat egzersizinden daha fazlaydı. Bunun tersine tibialis anterior kasının aktivasyonu ise tek bacak squat egzersizinde tek ayak üzerinde duruştan fazlaydı. Tek ayak üzerinde duruş egzersizi sırasında her iki plantar fleksörün aktivasyonun daha fazla olması, duruş sırasında dengeyi korumak için yerçekimi çizgisini sagital düzlemde ayak bileği rotasyon ekseninin biraz önünde tutma stratejisiyle tutarlıdır.  

Tek bacak squat egzersizi sırasında tibialis anteriorun daha fazla aktivasyonu ve plantar fleksörlerin daha az aktivasyonu, kalça ve diz fleksiyonunu gerektiren bu egzersiz sırasında kütle merkezinin posteriora düşmesiyle ilişkili olabilir. Ek olarak, bu egzersiz sırasında tibialis anterior kası, ayak bileğinin dorsifleksiyonunu korumak için aktif olarak devreye girmiş olabilir.

Klinik Çıkarım:

Fibularis longus, tibialis anterior ve medial gastroknemius kaslarının aktivasyonlarının dört egzersiz sırasında da farklı denge platformlarına göre değişmediği bulundu. Birbirinden farklı miktarlarda kas aktivasyonu gerektiren dört egzersiz sırasında tibialis anterior kası tek bacak squat sırasında en aktif kas iken fibularis longus ve medial gastroknemius ise tek ayak üzerinde duruş sırasında en aktif kaslar olarak kaydedilmiştir. Egzersiz seçerken kasların aktivasyon düzeylerini göz önünde bulundurarak amacınıza uygun egzersizi seçebilirsiniz.

Hazırlayan: Fzt. Cansu Akkuş

Harput, G., Soylu, A. R., Ertan, H., & Ergun, N. (2013). Activation of selected ankle muscles during exercises performed on rigid and compliant balance platforms. journal of orthopaedic & sports physical therapy, 43(8), 555-559.

Daha Fazla Oku: Ayak ve Ayak Bileği Motokros Yaralanmaları