Denge, insanların günlük görevleri yerine getirmesi için hayati önem taşımaktadır. Dengede bozulma, motor becerilerin kazanılmasını engelleyerek performansta bozulmaya ve daha yüksek düşme insidansına yol açabilir. Dengeyi olumsuz etkileyen değişkenlerin belirlenmesi yaralanmanın önlenmesinde önemli olabilir. 

Başparmak, ayağın işlevinde önemli bir rol üstlenmektedir. Ayakta durma sırasında, ayak başparmağına beş metetars başı ve topuktan daha fazla yük biner. Tanaka ve ark. hareketli bir platformda tek bacak duruş sırasında sallanma tepkilerini ve ayak parmakları altındaki basınçları ölçmüştür. Başparmağın tepe basıncı, her iki taraf için(ap-ml) diğer dört parmağın tepe değerlerinin toplamından önemli ölçüde daha yüksek bulunmuştur. Yaşlı deneklerin ayak parmağı basıncını genç deneklere göre daha yüksek bulmuşlardır. Benzer sonuçlar periferik nöropatili bir grup hastada Ducic ve ark. tarafından bulunmuştur.

Yürüme sırasında, ayak başparmağı pasif olarak dorsifleksiyona geçtiği için, longitudinal ark yükseltilir, arka ayak supinasyon yapar, bacak eksternal rotasyon yapar ve plantar aponeurosis gerilir. Bu çıkrık (windlass) mekanizması, plantar fasya yı gerer ve böylece itme için sert bir kaldıraç oluşturur. Mekanizma değiştirilirse, itmenin zamanlaması ve etkinliği etkilenir. Bu nedenle ayak başparmağı bozuklukları, statik ve dinamik dengede kaçınılmaz değişikliklere neden olabilir.

Konu ile ilgili bilimsel çalışmalar ne diyor?

Konu ile ilgili yapılan çalışmada, ayak başparmağının statik veya dinamik dengeyi sürdürmedeki işlevini değerlendirilmiştir. Çalışmaya 18-24 yaş arası otuz kadın katılmıştır.

Dışlama kriterleri: Son 6 ay içerisinde alt ekstremite yaralanması geçirmek, dengeyi etkileyebilecek herhangi bir görsel, işitsel, propriyoseptif veya ayak duyusu bozukluğu ve diğer denge bozuklukları.

Denekler, kısıtlanmış ve kısıtlanmamış ayak parmakları ile test edilmiştir. Kısıtlı durumda, ayak başparmağı olmadan durumu taklit etmek için başparmak özel bir atel ile 30 ° dorsifleksiyonda kısıtlanmıştır. Deney sırasında: (1) sağ / sol ayakla tek bacak duruşu sırasında statik denge gözler açık ve kapalı pozisyonda; (2) iki ayak üzerinde statik denge, gözler açık ve kapalı pozisyonda; (3) sağ/sol ve ileri/geri ritmik ağırlık aktarma sırasında dinamik denge ve (4) hedefe ulaşma testi sırasında dinamik denge(% 90 stabilite sınırı içinde sekiz hedef). Görevler sırasıyla yapılmıştır. Testten sonra denekler 10 dakika dinlenmiş ve diğer ayak parmağı koşulu ile test tekrarlanmıştır.

Ayak başparmağının kısıtlama durumu, deneğin tek ayakla ayakta durma sırasında sallanma hızında önemli bir fark yaratmış ve deneklerin kısıtlanmamış ayak başparmağıyla daha iyi tek bacak duruş performansı sergilemiştir. 

Kısıtlı ayak başparmağı durumunda ön / arka ağırlık aktarımı sırasında yön kontrol kusurları bulunmuştur, ancak sağ / sol ağırlık aktarımı sırasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Menz ve ark. ayak parmağı plantar fleksör kaslarının denge ve fonksiyonel yetenek için önemli belirleyiciler olduğunu bulmuştur. Kısıtlı ayak başparmağıyla, ayak başparmağı plantar fleksörlerinin işlevleri sınırlı olacaktır. Winter, ayakta durma sırasında, basınç değişiminin ön / arka merkezinin temel olarak ayak plantar ve dorsifleksörler tarafından kontrol edildiğini, sağ / sol merkezin ise esas olarak kalça abdüktörleri, ayak invertör ve evertörler tarafından ayarlandığını belirtmiştir. Çalışmada kısıtlı ayak başparmağı durumu, kalçanın değil ayağın fonksiyonel kontrolünü sınırladığı için, ön / arka ağırlık aktarma performansı daha açık bir şekilde bozulmuş olabilir. 

Ayak başparmağı durumuna bakılmaksızın hedefe ulaşma testinde reaksiyon süresi ve hareket hızında önemli bir fark bulunmamıştır. Bunun nedeni, harekete ulaşan hedefin esas olarak büyük alt ekstremite kasları tarafından basınç merkezini hareket ettirmek için üretilmesi ve ayak başparmağındaki kasların öncelikle ince motor kontrolü için olması olabilir. Hareket hızı için de benzer açıklamalar geçerlidir. 

Parmak koşulları arasında hedefe ulaşma sırasında yön kontrolünde önemli farklılıklar bulunmuştur. Ayak başparmağı kısıtlandığında denekler daha kötü yön kontrolü sergilerken, en kötü performanslar ön, sağ ön ve sol ön hedef konumlarında göstermişlerdir. Plantar basınç dağılımına bakıldığında, ayak başparmağı, normal duruş sırasında ayağın taşıdığı toplam yükün yaklaşık% 1,7 sini taşıdığı. Bu nedenle, başparmağı dorsifleksiyona getirilmiş bir pozisyonda kısıtlanmış deneklerin ileriye doğru kayarken zorluklarla karşılaşacakları sonucuna varmanın mantıklı olacağı söylenmiştir.

Sonuç olarak, yapılan çalışma ayak başparmağının statik ve dinamik ayakta dengede önemini göstermektedir. Kısıtlanmış bir ayak başparmağı, tek bacaklı duruş sırasında dengeye müdahale etmiş ve ileri / geri ağırlık aktarımı sırasında yön kontrol yeteneğini kötüleştirmiştir. Kısıtlı ayak başparmağı nedeniyle azalan ayak parmağı-zemin temas alanı da dengenin bozulmasına katkıda bulunabilir. Başparmağın kısıtlanması, dengeleme görevleri sırasında yalnızca ilk metatarsofalangeal eklem hareketini sınırlamakla kalmaz, aynı zamanda ayak bileği, diz ve kalça eklemi hareketi dahil tüm alt ekstremite kinetik zincirinin hareketini de değiştirir.

Hazırlayan: Fzt. Abdulsamet Celayır

Referans
Chou, S. W., Cheng, H. Y. K., Chen, J. H., Ju, Y. Y., Lin, Y. C., & Wong, M. K. A. (2009). The role of the great toe in balance performance. Journal of Orthopaedic Research, 27(4), 549-554.