Fekal İnkontinans Nedir?

Fekal inkontinans (FI), dışkının anüsten istem dışı geçişi veya bağırsak boşaltımının kontrol edilememesidir. Fekal inkontinansın şiddeti istemsiz bir gaz sızdırmadan dışkı maddesinin tamamen sızmasına kadar değişebilir. Hastalığın ciddiyetine bağlı olarak, hastanın yaşam kalitesi üzerinde önemli bir etkisi vardır.

Uluslararası Kontinans Derneği’ne göre bağırsak inkontinansına ait tanımlar şunlardır:

Fekal inkontinans (FI), istemsiz dışkı kaybı (sıvı veya katı) olarak tanımlanır. FI ayrıca kazara bağırsak sızıntısı olarak da adlandırılır.

Anal inkontinans (AI), istemsiz dışkı veya gaz kaybı olarak tanımlanır.

Gebelikte: Gebeliğin geç dönemlerinde, bağırsaktaki geçiş süresinin artması  ile dışkı kıvamının değişmesi, karın içi basıncının artması gibi fizyolojik değişiklikler özellikle önceden pelvik tabanı veya anal sfinkter disfonksiyonu olan kadınlarda inkontinans oluşumuna yol açabilir.

Doğum esnasında: Doğum sırasında pelvik taban kası  veya sinir yaralanması idrar kaçırmaya neden olabilir. Pelvik taban kaslarının nöral innervasyonunun hasar görmesi, bu kasların yeterince kullanılamamasına neden olabilir. Pudendal sinir, fetal başın pelvise geçişine bağlı olarak gerilebilir ve sıkışabilir. Bununla birlikte pudendal sinirde demiyelinizasyon ve ardından denervasyon meydana gelebilir. Anal sfinkterdeki travmatik bir yaralanma veya yırtılma da FI ye neden olabilir, ancak tüm anal sfinkter yaralanmaları FI ile sonuçlanmaz. Buna ek olarak, vajinal doğum sırasında forseps veya vakum gibi aletlerin kullanılması, özellikle obstetrik anal sfinkter yaralanması meydana geldiğinde FI riskini artırabilir.

Doğum Sonrasında: İdrar kaçırma semptomları doğum sonrası dönemde gebelikte olduğundan daha yaygındır. Ayrıca, hamilelik sırasında inkontinans semptomları yaşayan kadınların doğum sonrası bu semptomları yaşama olasılığı daha yüksektir.

Fekal inkontinansın diğer nedenleri şunlardır:

• Merkezi sinir sistemi sorunları
• Otonom sinir sistemi sorunları
• İnflamatuar bağırsak hastalığı
• İrritabl bağırsak sendromu
• Diabetes mellitus 
• Multiple skleroz (MS)
• İnme
• Yaşlılık
• Hormon tedavisi
• İshal
• Dışkı aciliyeti
• İdrarını tutamama

Prevalans: 

FI prevalansı 30 yaşın altındaki kadınlarda %7 olarak bildirilmekte ve bu oran 70 yaşından sonra %22 ye yükselmektedir.

Geriatrik hastalarda prevalans huzurevi sakinlerinin %25 ila %35 i ve hastanede yatan hastaların %10 ila %25 i kadar yüksek bildirilmektedir. Aslında, FI geriatrik popülasyonda huzurevine yerleştirmenin ikinci önde gelen nedenidir.

Semptomlar

Hasta aniden ortaya çıkan dışkılama hissini durduramayan hasta tuvalete zamanında yetişemediği şeklinde yorum yapabilir. 

Hastalar ishal, kabızlık, gaz ve şişkinlik gibi ek bağırsak sorunları olduğunu belirtebilirler.

Fiziksel muayene 

Pelvik Muayene: Vajinal dokunun sağlığını, pelvik organ sarkmasını (sırtüstü ve ayakta) ve pelvik taban kaslarının kasılma ve gevşetme kabiliyetini değerlendirilir.

Perianal Muayene: Dermatit, fistül, hemoroid veya rektal prolapsın yanı sıra anokütanöz refleks değerlendirilir.

Dijital Rektal Muayene (DRE): Anal dinlenme tonusu ve pelvik taban kaslarını kasılma ve gevşetme yeteneği değerlendirilir.

Endoanal ultrason: fonksiyonel ve yapısal anormallikleri (örn. Anal sfinkter hasarı) tespit etmek için, eğer önemli bir sfinkter hasarı zaten mevcutsa, kadınların doğum şekli ile ilgili bilinçli bir seçim yapmasına izin verebilir.

Fekal İnkontinansta Fizyoterapi

Pelvik taban kas eğitimi (PFMT), hamilelik sırasında ve doğum sonrası dört veya altıncı haftanın başında önerilir. PFMT nin gebelik sırasında ve doğum sonrasında pelvik taban kaslarını iyileştirmede etkili olduğu kanıtlanmıştır. Puborektalis kasının anal kontinansta etkin olmasından dolayı pelvik taban kas eğitiminin fekal inkontinansa faydalı olduğunu söylemek mümkündür. Pelvik taban kas eğitiminin faydasını görmek için hastaların kas kasılmasını doğru yapması gerekir. Fizyoterapist sözel yönlendirmelerle ve görsel değerlendirmesiyle uygun pelvik taban kasılmasının nasıl yapılacağını hastaya öğretir. Bunun yanında dijital rektal muayene ile taktil geribildirim verebilir ve biofeedback(EMG)  kullanabilir. 

Tüm bunlara ek olarak hastanın günlük yaşamında uygulayacağı davranış değişiklikleri ve beslenme düzeni değişiklikleri de önemlidir:

İshale ve inkontinansa neden olan faktörleri belirlemeye yardımcı olması için bir yiyecek ve semptom günlüğü tutulmalıdır.

Semptomları kötüleştirdiği bilinen yiyeceklerden veya aktivitelerden kaçınmalıdır.

Tamamen sindirilmemiş şekerlerden (yani fruktoz, laktoz, FODMAP ler) ve kafeinden kaçınılmalıdır

Perianal cilt hijyenine dikkat edilmelidir.

Hazırlayan: Ayşe Demirtaş

Referans:
Shah R, Herrero JA. Fecal Incontinence.Available from:https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459128/ (last accessed 11.1.2020)
The International Continence Society. Glossary. Available from: https://www.ics.org/glossary?q=fecal%20incontinence

Daha fazla oku: Üriner İnkontinanslı Kadınlarda Grup, Bireysel ve Ev Egzersizlerinin Karşılaştırılması