Vücut dengesi çok sayıda nöromusküler işlemin sonucunda sağlanır. Dominant bacak, yaş, cinsiyet, kütle, uzunluk, yorgunluk, ayak ölçüsü, fiziksel aktivite durumu ve geçirilmiş sakatlıklar gibi unsurlar dengeyi etkileyebilir.
Propriosepsiyon, postür ve hareket duyusu, uzuvların uzayda bulunduğu konum hakkında bilgi sahibi olmaktır. Mekanoreseptörler, sinovial eklemler, kapsül, kaslar, ligamentler ve derinin aferent girdilerinin spinal ve supraspinal seviyelerde değerlendirilmesiyle hissedilir. Yavaş koordineli hareketler dinamik eklem stabilitesi için anahtar rol oynamaktadır. JIA’li çocuklarda proprioseptif hasarlar bulunabilir ve bu onları denge bozulmalarına duyarlı hale getirir. Alt ekstremitelerin artritlerinde kas gücü ve ROM kaybı, ağırlık aktarımında instabiliteler, ambulasyonda yetersizlikler ve egzersiz intoleransı görülebilir.
Klinik gözlemlere göre JIA’li çocuklarda yetersiz denge de gözlenmiştir. Bu hipotezi kanıtlamak için yapılan bir çalışmada JIA’li 25 çocuk ve sağlıklı 36 çocuk Biodex Denge Sistemleri kullanılarak (tek ayak üstünde statik denge, bilateral statik ve dinamik denge) değerlendirilmiştir. Değerlendirilen çocuklardan hiçbiri obez değildir ve ileri derecede görme kaybı yaşamamaktadır (gözlük ve lens kullanımı çalışmayı engellemeyeceği için sorun edilmemiştir.) Aynı zamanda çocukların aktif eklem (şiş, kızarık ya da ROM kaybı bulunan) sayısı, yaşı, cinsiyeti, baskın ayağı, JIA alt tipi ve kullandığı ilaçlar da not edilmiştir. Çocukların vücut kütle indeksi hesaplanmış, iki bacağın izometrik gücü (kalça abdüktörleri, fleksörleri, ekstansörleri; diz ekstansörleri, fleksörleri; ayak bileği plantar fleksörleri, dorsifleksörleri) manuel kas testi ile değerlendirilmiştir. Ağrı VAS ile, fonksiyonel disabilite Childhood Health Assessment Questionnaire (CHAQ) ile değerlendirilmiştir.
Çalışmanın sonucunda:
- JIA’li çocukların %40’ının tek ayakta üstünde denge testini 3 denemede de tamamlayamadığı görülmüştür. Fakat sağlıklı çocukların hepsi en azından bir kere testi başarıyla tamamlayabilmiştir.
- JIA’li çocuklar ve sağlıklı kontrol grubunun bilateral dinamik dengelerinde çok az bir fark saptanmıştır.
- Manuel kas testi sonucu, özellikle aktif eklemlerin çevresinde kas zayıflığı saptanan JIA’li çocuklarda denge zayıflığı da olduğu ortaya çıkmıştır.
- Ağrısı olan ve olmayan JIA’li çocuklar arasında fonksiyonel disabilite ya da denge skoru bakımından anlamlı bir fark bulunamamıştır.
Sonuçlar böyleyken propriosepsiyon egzersizlerinin JIA’li hastalara (özellikle tek ayak dengesi yetersiz olanlara) yarar sağlayacağı düşünülmüştür. Örneğin; Myer ve ark. 10 yaşındaki juvenile romatoid artritli kız hastaya biyomekaniğini geliştirmek ve spor katılımını arttırmak için 5 hafta boyunca, haftada 2 kere nöromuskuler egzersiz programı uygulamıştır. Bunun sonucunda hastanın tek ayak stabilite skoru (sağ %56, sol %46) gelişmiştir.
Klinik Çıkarım: Yapılan çalışma sonucunda çocuk ve adolesan JIA’li hastalarda sağlıklı kontrol grubuna göre çok daha az tek ayak dengesi ve hafifçe daha az bilateral dinamik denge saptanmıştır. Propriosepsiyon egzersizleri dengeyi, kuvveti ve yaşam kalitesini arttırırken; fonksiyonel disabiliteyi ve yaralanma riskini azaltır. Bu yüzden JIA’li hastaların rehabilitasyon programlarına mutlaka eklenmelidir.
Hazırlayan: Ece Yüksel
Yorumlar (0)
Bu yazıya henüz yorum yapılmamış.