Pelvik taban prolapsı veya sarkması, pelvik organların perine yoluyla fıtıklaşmasıdır. İlgili pelvik organa bağlı olarak, pelvik prolaps aşağıdaki kategorilere ayrılır:

-İdrar kesesini içeren ön bölme (sistosel)

-Uterus veya vajinal sarkmayı içeren orta bölme (uterus veya vajina)

-İnce bağırsak kıvrımlarını (enterosel) veya rektumu (rektosel) içeren arka bölme.

Pelvik prolapsus, 50 yaşın üzerindeki multipar kadınlarda çok yaygındır (50 yaşın üzerindeki kadınların yaklaşık %50'sini etkiler). Belirtiler arasında dışkı veya idrar tutamama, rahim sarkması, kabızlık veya eksik dışkılama yer alır. Pelvik prolapsus, hastanın vücut görünümünü ve cinselliğini olumsuz etkileyebilir. Pelvik prolapsus tedavileri, Kegel egzersizi ve peser gibi cerrahi olmayan yaklaşımlardan çeşitli cerrahi prosedürlere kadar uzanmaktadır. 

Pelvik organ prolapsı, bir pelvik organın vajinal kanal veya anüsün içine ya da dışına inmesidir. Esas olarak pelvik taban disfonksiyonundan kaynaklanır. 

-Sistosel: Mesanenin vajinaya doğru sarkması

-Üretrosel: Üretra prolapsusu

-Rahim sarkması 

-Vajinal kubbe prolapsusu: Vajinanın prolapsusu

-Enterosel: İnce bağırsak prolapsusı 

-Rektosel: Rektum sarkması

Etiyoloji

Pelvik organ prolapsusu çok faktörlü bir etiyolojiye sahiptir. Pelvik tabanın işlev bozukluğunu etkileyen ve katkıda bulunan nedenler fizyolojik, anatomik, genetik ve yaşam tarzı faktörlerinin bir kombinasyonundan kaynaklanıyor olabilir.

Semptomlar

Aşağıdakiler gibi çeşitli semptomlar mevcut olabilir:

-Vajinal bulging

-Pelvik basınç veya ağırlık hissi

-Pelvik ağrı

-Üriner veya fekal inkontinans veya obstrüksiyon

-Günlük aktivitelerin, cinsel işlevin ve yaşam kalitesinin değişmesi

Pelvik organ prolapsında primer risk faktörleri:

-Hamilelik ve doğum

-Obezite

-Kronik, uzun süreli öksürüğü içeren solunum problemleri

-Pelvik organ kanseri

-Histerektomi (uterusun cerrahi olarak çıkarılması)

-Genetik faktörler

-Vajinal doğum öyküsü riski 5.56 kat artırır.

-Hipertansiyon ve Diabetes Mellitus birlikte görülmesi riski 1,9 kat artırır.

-Doğum ağırlığının fazla olması(fetal macrosomi)

-Yaş

-Parite (yani bir kadının canlı veya ölü doğmuş, gebelik yaşı 24 haftaya eşit veya daha büyük olan bir fetüsü kaç kez doğurduğu)

Tedavi

Konservatif tedavi yaklaşımları birinci basamak tedavidir ve sağlık profesyonelleri arasında daha fazla farkındalık ve eğitime ihtiyaç vardır. Konservatif tedaviler arasında pelvik taban kas eğitimi ve cihazların (peserler) kullanımı yer alır. Bunun dışında prolapsus semptomları ile başvuran kadınların sağlık ekibi tarafından iyi şekilde dinlenilmesi ve tedavi seçeneklerinin sağlık profesyonelleri tarafından hastaya anlatılması gerekir.

Fizyoterapi

Fizyoterapistler, pelvik organ prolapsının cerrahi olmayan yönetiminde önemli bir rol oynarlar. Peser desteğinin yanı sıra, pelvik taban kas eğitimi (PFMT), son derece güvenilir bir cerrahi olmayan tedavi seçeneğidir.

 Panman ve arkadaşlarının 2016 yılında pelvik taban kası eğitiminin iki yıllık etkilerini incelediği bir çalışmada, semptomatik hafif pelvik organ prolapsusu olan 55 yaş ve üstü kadınlarda pelvik taban kas eğitiminin prolapsus semptomlarında önemli bir düşüşe neden olduğu gösterilmiştir. 

Pelvik taban kas eğitimi aşağıdakileri içerir:

-Pelvik tabanın hastaya açıklanması ve tanımlanması

-Pelvik taban kaslarının nasıl kasılacağına ve gevşetileceğine ilişkin talimat verilmesi.

-Talimatla uygun geribildirim alamıyorsanız, dijital palpasyon yoluyla geribildirim almayı deneyebilirsiniz.

- Hasta kasılmada yetersiz kontrol gösterirse, myofeedback veya elektriksel stimülasyon kullanılabilir.

-Hastanın ihtiyacına göre egzersiz programı modifiye edilmelidir.

-Karın içi basınç artmadan önce veya arttığı sırada pelvik taban kaslarının kasılması için hastaya doğru tekniğin öğretilmeli.

- Tuvalet alışkanlıkları ve hastanın yaşam tarzı hakkında bilgi alınmalı.

- Pelvik taban kasları aşırı aktif ise kasılmadan çok gevşetmeye odaklanılmalıdır.

- Fizyoterapistle yüz yüze eğitimin yanı sıra haftada 3-5 kez, günde 2-3 kez evde uygulama için hasta teşvik edilmeli.

Hazırlayan: Ayşe Demirtaş

Referanslar
Yoon I, Gupta N. Pelvic Prolapse Imaging. InStatPearls [Internet] 2019 Dec 14. StatPearls Publishing.Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK551513/ (last accessed 11.1.2020)
Isık H, Aynıoglu O, Sahbaz A, Selimoglu R, Timur H, Harma, M. Are hypertension and diabetes mellitus risk factors for pelvic organ prolapse? European Journal of Obstetrics and Gynecology and Reproductive Biology. 2016. 197; 59-62.
WebMD. (n.d.). What Is Pelvic Organ Prolapse? Retrieved March 30, 2016, from http://www.webmd.com/urinary-incontinence-oab/pelvic-organ-prolapse