Yürümenin yüklenme aşaması,diz ekleminin fleksiyonuyla beraber internal rotasyonunu içerir.Aynı zamanda diz eklemi küçük ama önemli miktarda abdüksiyondadır.Bu kinematik özelliklerle bağlantılı olarak,yürüme sırasında ortaya çıkan kuvvet çizgisi,zarar görmemiş dizde öncelikle medial eklem bölgesinde bulunur.Daha uzun ve daha büyük medial femoral kondil,özellikle sagital düzlem hareketi sırasında kompresyon yükü kontrolü için bir üstünlük sağlarken,daha kısa ve daha küçük lateral femoral kondil,esas olarak transvers ve frontalden düzlem hareket perspektifi olmak üzere,gerilme yükü kontrolü için bir üstünlük sağlar.

Yüklenme sırasında diz ekleminin fleksiyon ve internal rotasyonu veya ekstansiyon ve eksternal rotasyonu sırasında sıkışmayı önlemek için uygun lateral menisküs yönelimi önemlidir.Popliteus aktivasyonu öncelikle dizi içeriye doğru döndürür ve tendinöz bantlar lateral menisküsün posterior arkını geri çeker.Humphrey ve Wrisberg ligamentleri ve popliteus un menisküs lifleri tarafından oluşturulan hareket rehberliği, menisküs hasarını önlemeye yardımcı olur. 

Popliteus,LCL ye yakın lateral femoral kondilden başlar ve posteromedial tibial yüzeyin proksimal 10 ila 12 cm si boyunca ilerleyerek popliteal fossanın tabanını oluşturur.Distal liflerinden bazıları,medial (tibial) kollateral bağın (MCL) distal bölgesine bağlanan fasyal liflerle birbirine bağlıdır.Konsantrik aktivasyon sırasında popliteus,tibiaya femur üzerinde internal rotasyon yaptırırken,eksantrik aktivasyon sırasında,femurdaki tibial dış rotasyona ikincil bir kısıtlama görevi görür.

Posterolateral yapılar fibular kollateral ligament,popliteofibular ligament ve popliteus kas-tendon biriminden (PMTC) oluşur.Popliteofibular ligament ve lateral kollateral ligament,posterolateral yapıların statik stabilizatörleri olarak bilinirken,PMTC hem statik hem de dinamik posterolateral diz eklemi stabilizasyonuna katkıda bulunur.Pasque ve arkadaşları,her bir kontraktil olmayan,posterolateral kapsüloligamentöz diz eklemi bileşenlerinin yönelimlerinin progresif fleksiyonla değiştiği için,PMTC,LCL ve diğer posterolateral yapıların,tibial dış rotasyona ve varus yüklemesine direnmek için 3 boyutlu bir yük paylaşım birimi olarak birlikte çalışması gerektiğini vurgulamıştır.

İlk 30 ° diz fleksiyonu sırasında, LCL tibial varusa direnmeye daha fazla katkı sağlarken,PMTC tibial dış rotasyona ve posterior translasyona direnmeye daha büyük bir katkı sağlar.Posterolateral diz eklemi kapsülü artan diz fleksiyonu ile gevşediğinden,tibial dış rotasyona(transver düzlem),varus rotasyonuna (frontal düzlem) ve posterior translasyona karşı daha az direnç gösterir.Diz eklemi açısının kapsüloligamentöz gerginlik üzerindeki etkisine bağlı olarak,PMTC nin kasılma bileşeni,diz fleksiyon açıları arttıkça diz eklemi stabilitesini sağlamak için daha büyük bir dinamik sorumluluk üstlenir.

Ağırlık taşımayan pozisyonda popliteus aktivasyonu

Tibia tam iç rotasyonda tutularak oturur vaziyette izometrik diz ekstansiyonu sırasında en büyük popliteus kası aktivasyon seviyeleri 60° ve 20° diz fleksiyonu arasında gözlenmiş ve tam ekstansiyona ulaşıldığında azalmıştır.Yüzüstü pozisyonda konumlandırılan deneklerle,diz tam ekstansiyonda iken, popliteus aktivasyonu,alt bacak tam bir iç rotasyon pozisyonunda tutulduğunda,diz fleksiyonunun ilk 20° lik kısmında belirgin şekilde artarken,90° diz fleksiyonuna ulaşıldığında aktivasyon seviyeleri kademeli olarak azalmıştır. Hem diz ekstansiyonu hem de fleksiyon izometrik kontraksiyonu sırasında, popliteus aktivasyonu tibia ile tam dış rotasyon pozisyonlarında test edildiğinde düşük amplitüdlerle sabit kalmıştır.

Ağırlık taşıyan pozisyonda popliteus aktivasyonu

Buford ve arkadaşları,fleksiyon ekstansiyon hareket aralığı boyunca iç rotatörlere göre tibial dış rotatörler için mekanik bir avantaj tanımlamıştır. Uzun ve kısa biseps femoris başlarının dış rotasyon moment kolları,tam dış rotasyona yakın bir noktada zirveye ulaşmaktadır.Tibial iç rotatörler için moment kolları,semimembranosus ve semitendinosus için 10° iç rotasyonun yakınında zirveye ulaşırken,gracilis ve sartorius moment kolları,hareketin iç-dış rotasyon aralığı boyunca sabit kalmaktadır.Diğer tüm transver düzlem tibial rotatorlar,diz 70 ila 90° fleksiyonda iken maksimum moment kol uzunluklarını gösterirken,popliteus kası esas olarak maksimum moment kolunu kontraktil olmayan diz eklemi stabilizatörlerinin optimal diz eklemi postüral kontrolünü sağlayamadığı 30° ila 50° fleksiyon aralığında göstermiştir.

Prado Reis ve Ferraz de Carvalho,ayakta durma sırasında gövde incelenen kasın yanına doğru döndürüldüğünde aşırı belirgin popliteus aktivasyonu bildirmiştir,özellikle de tibia iç rotasyonda tutulurken femur dışarıdan dönme eğilimindeyken.

Bu hareket,muhtemelen eşmerkezli popliteus kası aktivasyonu ile diz ekleminde alt bacağın birleşik iç rotasyonunu yaratmıştır.Mann ve Hagy,diz ekstansiyonda tek taraflı duruş sırasında,dış gövde rotasyonu ve medial kalça rotasyonu sırasında ağırlık taşıyan alt ekstremitede aşırı belirgin popliteus aktivasyon amplitüdünün gözlendiğini bildirmiştir. Çömelme ve dik konuma geri dönme,tüm hareket döngüsü boyunca belirgin popliteus aktivitesi üretirken,medial gövde rotasyonu ve lateral kalça rotasyonu ile maksimum rotasyonda ağırlık taşıyan ekstremitede tek taraflı duruş sırasında orta düzey popliteus aktivitesi gözlenmiştir.

Del Torto,popliteus un yürüme ve merdiven çıkma sırasında 2 farklı aktivasyon fazı sergilediğini gözlemlemiştir.Bunlar salınım fazı sırasında tibial iç rotasyon üretmek (bir eşmerkezli hareket) ve duruş fazı sırasında tibial dış rotasyonu frenlemek veya durdurmaktır (bir eksantrik hareket).

Popliteus kası,kontraktil olmayan diz eklemi stabilizatörleri optimal diz eklemi postüral kontrolü sağlamadığında,30° ila 50° diz fleksiyonunda maksimum bir transvers düzlem moment kolu sergilemektedir,aynı zamanda koşma yön değişiklikleri gibi atletik hareketlerin performansı sırasında önemli bir işleve de hizmet edebilir.

Tibial eksternal rotasyon/posterior translasyon ve tibial internal rotasyon/anterior translasyonun birleşik hareketi göz önüne alındığında,popliteus,tibial dış rotasyonu ve dolayısıyla eksantrik fonksiyon sırasında posterior translasyonu izleyerek ve kontrol ederek ve konsantrik fonksiyon sırasında tibial iç rotasyon ve posterior translasyon üreterek 3 boyutlu dinamik diz eklemi kontrolüne yardımcı olmak için ideal olarak konumlandırılmıştır. 

Sonuç olarak çalışmalar,PMTC fleksiyon başlangıcı sırasında diz ekleminin kilidini açmak ve internal rotasyonunu sağlamanın yanı sıra tek bacak üzerinde durma sırasında denge veya postüral kontrol için bir kinestetik monitör görevi gördüğünü ve anterior-posterior lateral menisküs hareketini kontrol ettiğini göstermiştir.

Hazırlayan: Fzt. Abdulsamet Celayır

Referans: Nyland, J., Lachman, N., Kocabey, Y., Brosky, J., Altun, R., & Caborn, D. (2005). Anatomy, function, and rehabilitation of the popliteus musculotendinous complex. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, 35(3), 165-179.

Daha fazla oku: Popliteus Kas Tendon Kompleksini Nasıl Çalışabiliriz?