Prostat kanseri, üreme sisteminin bir parçası olan ve seminal sıvı oluşturma işlevi gören prostat bezini etkiler. Prostat kanseri, erkeklerde cilt kanserinden sonra en sık görülen kanser türüdür ve erkeklerde kansere bağlı ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer almaktadır.

50 yaşından sonra tüm erkeklerin üçte birini etkiler. Yüksek mortalite ve metastaz oranıyla prostatta meydana gelen mikroskobik değişiklikler yavaş ilerleyebilir veya hiçbir belirti veya semptoma neden olmayabilir. 

Prostat kanseri bu kadar yaygın hale gelmesi nedeniyle önemli bir sorun haline gelmiştir. Günümüzde rutin taramalardaki artış nedeniyle daha fazla erkekte teşhis edilmektedir ve tedavideki ilerlemeler nedeniyle bu hastalıkla yaşam süresi daha uzun hale gelmiştir.

Erken evre prostat kanseri genellikle asemptomatiktir ve erkekler üriner disfonksiyon (yani retansiyon) veya bel, kalça, bacak ağrısı ile ilgili sorunlar için tıbbi yardım istedikleri zamanlarda sıklıkla teşhis edilir. Prostat kanseri kan dolaşımı veya lenfatik sistem yoluyla pelvis, omurga veya femur kemiğine metastaz yapabilir ve erken evrelerde yayılabilir. Mesane, makat ve karaciğer, akciğer gibi uzak organlara da yayıldığı bilinmektedir.

 Figür: Prostat kanseri hücrelerinin üretraya baskı yapması

Belirtileri

-İdrar retansiyonu veya diğer idrar şikayetleri

-Bel ağrısı, iç uyluk veya perine ağrısı

-Hematüri (idrarda kan)

-Menide kan

-Suprapubik veya pelvik ağrı/rahatsızlık hissi

-Cinsel işlev bozukluğu

Risk Faktörleri

Prostat kanserinin nedeni henüz bilinmemekle birlikte bu kansere yakalanma riskini arttıran bazı faktörler vardır: 

-İleri yaş (>65)

-Beslenme (Hayvansal yağ, kırmızı et ve yüksek yağlı süt ürünlerinden fazla tüketme)

-Birden fazla cinsel partnerin olması-Etnik köken (Afrikalı-Amerikalı erkeklerde ölüm oranları, diğer herhangi bir ırk grubundakinin iki katından fazladır.)

-Aile öyküsü (ailedeki bir erkekte varsa diğerlerinde de görülebilir.)

-Mesleki maruziyet (herbisitler, pestisitler ve toksik yanıcı ürünlere, kadmiyum ve diğer metallere maruz kalma)

-Vitamin ve selenyum eksikliği

-Hormon seviyeleri (yüksek luteinize edici hormon ve testosteron)

-Gen mutasyonu

Teşhis Testleri

-Prostata Özgü Antijen (PSA) Testi

-Dijital Rektal Muayene

-Biyopsi

Evreleri

Evre 1: Kanser dijital rektal muayene ile hissedilmez ve diğer alanlara yayılmamış durumdadır.

Evre 2: Kanser dijital rektal muayene ile hissedilebilir veya biyopsi ile teşhis edilebilir. Diğer alanlara yayılmamış durumdadır.

Evre 3: Kanser çevre dokulara yayılmış durumdadır.

Evre 4: Kanser lenf nodlarına veya vücudun diğer bölgelerine yayılmış durumdadır.

Tedavi

Lokalize prostat kanserinin kesin tedavisi radyasyon tedavisini, radikal prostatektomiyi ve kriyoterapiyi içerir. Radyasyon tedavisi, radikal prostatektomi ameliyatından çok daha az yan etkiye (yaklaşık %50 daha az) sahip olma eğilimindedir. Kesin tedavinin erektil disfonksiyon ve üriner inkontinans gibi yan etkileri olabilir.

Figür: Radikal prostatektomi.

Kesin Tedaviler şunları içerir:

Prostatektomi: Prostat bezinin çıkarıldığı operasyonların genel tabiridir. Radikal prostatektomi, prostat bezinin ve çevresindeki bazı dokuların çıkarılmasıdır.

Radyasyon tedavisi: Kanser hücrelerini öldürmeye çalışmak için yüksek enerjili radyasyon kullanımı.

1. Dış ışın radyasyon tedavisi: Radyasyon vücudun dışından kanser hücrelerine yönlendirilir 

2. Brakiterapi (Dahili radyasyon tedavisi): Vücudun içinden hücreleri öldürmeye çalışmak için kanserli bölgeye cerrahi olarak implante edilen radyoaktif tanecikler.

Hormon tedavisi: Kanser hücrelerinin büyümek için gerekli olan temel hormonları almasını engellemeyi amaçlar.

Kriyoterapi: Tedavi, kanser hücrelerini dondurarak öldürmeye çalışmak için yakınına bir sonda yerleştirmeyi içerir.

Kemoterapi: Kanser hücrelerini öldürmeye veya boyutlarını küçültmeye çalışmak için ilaçların (ağızdan veya damardan) kullanılması.

Aşı tedavisi: Prostat kanseri hücrelerini öldürmek için vücudun bağışıklık sistemini güçlendirmeye çalışan her erkek için özel olarak yapılmış kanser aşısı. Bu esas olarak hormon tedavisine yanıt vermeyen ileri kanserler için kullanılır.

Fizik Tedavi

Genitoüriner kanser tiplerinde en sık görülen durumlar: 

-Güç kaybı

-İdrar tutamama(inkontinans)

-Genitoüriner işlev bozukluğu (örn. Erektil disfonksiyon)

-Ağrı

-Yorgunluk

-Periferal nöropati

-Lenfödem

Konservatif tedavi ile pelvik taban kaslarının kuvvetini, dayanıklılığını ve koordinasyonunu artırarak idrar kontrolünü geliştirilebilir. Pelvik taban kas eğitimi (elektrik stimülasyonu ile), prostatektomi sonrası üriner inkontinansı iyileştirir. 

Figür: Pelvik taban kasları.

Radikal prostatektomi sonrası erektil disfonksiyon sık görülür. Bu durum nörovasküler demetin intraoperatif yaralanması nedeniyle nörojeniktir. Yapılan bir çalışmalara göre biofeedback ile pelvik taban kas eğitiminin erektil disfonksiyonun iyileşmesi üzerinde önemli bir etkisi olduğu bulunmuştur.

Prostat kanseri öyküsü olan bireylerde inkontinans veya erektil disfonksiyon görülebilir. Bu bireyler fizyoterapistler tarafından tedavi edilmelidir. 

Ayırıcı Tanılar

-Alt idrar yollarının tıkanması

-Prostatit

-Prostat apsesi

-İyi huylu prostat hiperplazisi

-Genitoüriner sistem tüberkülozu

-Bel, kalça veya bacak ağrısı

-Prostat kanserinin kemik metastazları radyolojik görüntülemede saptanabilir ve sıklıkla blastiktir, Paget hastalığını taklit edebilen litik lezyonlara neden olabilirler.

-Prostat kanseri öyküsü olan yaşlı erkeklerde zayıflık gibi alt ekstremitelerde herhangi bir ani nörolojik değişiklik, olası omurilik kompresyonu konusunda farkındalık yaratmalıdır.

Hazırlayan: Fzt. Ayşe Demirtaş

Referanslar:
1)Goodman C, Synder T. Differential Diagnosis for Physical Therapists Screening for Referral. St. Louis, Missouri: Elsevier Saunders 2013.
2)American Cancer Society. Prostate Cancer. http://www.cancer.org/cancer/prostatecancer/index (accessed 9 April 2016).
3)Gomes CS, Pedriali FR, Urbano MR, Moreira EH, Averbeck MA, Almeida SH. The effects of Pilates method on pelvic floor muscle strength in patients with post‐prostatectomy urinary incontinence: A randomized clinical trial. Neurourology and urodynamics. 2018 Jan;37(1):346-53.

Daha fazla oku: Prostat Kanseri