Kronik ağrı ve kaslarda, tendonlarda, eklem yerlerinde hassasiyete neden olan, vücutta bir inflamasyon olmaksızın ortaya çıkan bir sendrom: Fibromiyalji.

Görülme sıklığı yaş ile birlikte artan fibromiyalji kadınları erkeklerden 10 kat daha fazla etkilemektedir. Türkiye’de her yıl yaklaşık 100.000 kişiye tanı konulmakta ve bu sayı her geçen gün artmaktadır.

Fibromiyalji sendromu (FMS) bir kişinin günlük yaşamını ciddi şekilde etkileyebilecek ve bozabilecek birçok farklı faktörü içeren karmaşık bir sendromdur. Aynı zamanda hakkındaki bilgi kirliliğinin de çok fazladır. Tamamen bilimsel kanıtlardan derlediğim bu blog yazısını, var olan bilgi kirliliği arasında kanıta dayalı doğru bilgiye ulaşmak isteyen kişilere faydalı olsun diye yazmaktayım.

Neden oluşur?

Fibromiyalji sendromunun neden oluştuğuna dair ortaya atılan bir çok hipotez vardır. Kesin nedeni tam olarak bilinmese ve hala araştırılıyor olsa da fibromiyalji ile ilişkili olan veya bir kişide fibromiyalji geliştirme riskini artıran potansiyel nedenler ve risk faktörleri vardır. Bunlar;

· Kötü beslenme

· Virüsler

· Mesleki, mevsimsel ve çevresel etmenler

· Çocukluk çağındaki travmatik deneyimler

· Psikolojik ve bilişsel faktörler

· Diğer hastalıklar: Romatoid artrit, sistemik lupus, ankilozan spondilit

Son olarak kalıtsal ve genetik nedenleri araştıran çalışmaların sonuçları henüz tam olarak net olmasa da ailede fibromiyaljili birinin olması da bir risk faktörü olarak bildirilmektedir.

Klinik özellikleri nelerdir?

Fibromiyalji sendromunda en çok yakınılan şikayet kas ağrısıdır. Hastalar genellikle batıcı yada yanıcı tarzda ağrıları olduğunu söylerler. Bazen kaybolup bazen alevlenebilir, değişkendir. Ancak sürekli uyarana maruz kalıyorsanız sürekli hiç geçmeyen bir hal de alabilmektedir.

Bu sendrom vücutta şekil bozukluklarına veya hasara neden olmaz ancak çok ciddi bir yorgunluk oluşturur. Hastaların %90’ı yorgunluktan şikayetçidir. 

Aynı zamanda uyku bozuklukları da en sık dile getirilen şikayetlerdendir.

Ağrı, yorgunluk ve diğer şikayetler bazı nedenlerden dolayı artabilmekedir.

Bu nedenlerden bazıları:

· Stres

· Çok fazla tekrarlayan hareket yapmak (dinlenmeden, ara vermeden aynı hareketi sürekli tekrar etmek)

· Nemli veya soğuk hava

· Barometrik basınçta ani değişiklik

· Travma

· Başka bir hastalık

Fibromiyalji ile başka hastalıklarla birlikte oluşabilir mi?

Evet. Fibromiyalji Sendromu toplumda daha sık karşılaşılan başka durumlarla birlikte ortaya çıkabilir. Bu nedenle aşağıda belirttiğim hastalıklar söz konusu olduğunda fibromiyalji tanısı da gözden kaçırılmamalıdır.

· Depresyon

· Uyku bozukluğu/apne

· Kaygı bozukluğu

· Travmaya bağlı stres bozukluğu

· Romatoid artrit

· Sistemik Lupus

· Ankilozan spondilit

Nasıl tanı koyulur?

Şu anda FMS için kesin bir teşhis testi bulunmamaktadır. FMS teşhisi genellikle fiziksel muayenenin sonuçlarına dayanarak ve diğer benzer durumları dışlayarak yapılır.

Teşhis yapmak için özel bir laboratuvar veya radyolojik test gerekmez; ancak, diğer koşulları ekarte etmek için bazı laboratuvar testleri yapılabilir. Bu testler: CBC, ESR, Temel kimya (kan üre, kreatin, hepatik enzimler, serum kalsiyum), tiroid seviyelerinin kontrolü ve romatoid faktörü içerebilir.

Yapılan bilimsel çalışmalar aşağıdaki kriterlerin tümü var ise hastanın FMS tanısı alabileceğini göstermektedir.

· WPI ağrı indeksi ≥7 ve semptom şiddet skalası (SSS) puanı ≥5 veya WPI 4–6 ve SSS skoru ≥9 ise,

· En az 4–5 farklı yerde yaygın ağrının bildirilmesi

· Şikayetlerin aynı seviyede en az 3 aydır devam ediyor olması

Tedavisi nedir?

Fibromiyalji Sendromunun tedavisinde kullanılan bir çok farklı yöntem olmakla birlikte en etkili tedavinin hasta eğitimi, stres azaltma, egzersiz ve ilaç tedavisinin bir kombinasyonunu içermesi gerekmektedir. Bir sonraki yazımda bu yöntemlerin özellikle fizyoterapi ile ilgili olan kısmını biraz daha ayrıntılı açıklamaya çalıştım.

Hazırlayan: Uzm. Fzt. Bahar Ayberk

Daha fazla oku: Fizyoterapi Fibromiyaljiye Nasıl Yardımcı Olur?