Giriş

Bir çocuğa şarkı söylediğimizde, onu güldürmek için komik sesler veya yüz ifadeleri yaptığımızda veya nesneleri keşfetmesine ve onları yere düşürmesine izin verdiğimizde aslında onlarla oyun oynuyoruz. Hareket ve duruşla ilgili zorluklar nedeniyle Serebral Palsi li çocukların dünyayı keşfetme yetenekleri sınırlıdır. Bu, diğer çocukların yaptığı gibi keşfetmeye istekli olmadıkları anlamına gelmez. Sadece daha fazla uyarıya ve oyunu kolaylaştıran bir ortama ihtiyaçları olabilir. Serebral Palsi li çocuklar diğer çocuklara göre genellikle daha az aktif ve sinirlidir. Bu durum çevresindekilerden daha az ilgi ve etkileşim alma eğilimi gösterirler, bu da çocuğun daha da pasif veya sinirli olduğu bir kısır döngüye neden olur. Bu, çocuğun gelişimini ciddi şekilde engeller. Oyun ve şakacı etkileşimler yoluyla, hem çocuk hem de bakım veren, bir sonuca ulaşma baskısı olmadan zevkli aktivitelerde bulunur. Ebeveynler genellikle tıbbi tedavi veya terapi gibi görünen müdahaleler beklerler. Çocuğun ana faaliyetinin oyun oynamak olduğunu ve öğrenmenin ve ilerlemenin çoğunun oyun yoluyla sağlayacağını unuturlar. 

Oyun Yoluyla Öğrenme

  Oyun her çocuğun gelişiminin önemli bir parçasıdır. Çocuğu mutlu eden, keyif veren, tekrar yapmak isteyeceği bir aktivitedir. Oyun çocukların zihinsel, sosyal ve fiziksel olarak gelişmesinin en önemli yollarından biridir. Çocuğun başarılı olabilmesi için kendi yöntemleriyle aktivite yapma şansı verir, çocuk büyüdükçe oyun oynama şekli değişir. Oyunun gelişim sırası; yetenekleri veya engelleri ne olursa olsun, tüm çocuklar için aynıdır. 

Oyun Sırası 

Tek Başına Oynamak (1 Yaşına Kadar):  Çocuk önce bedeniyle oynayacaktır daha sonra yavaş yavaş yakınında gördüğü nesnelere uzanıp onlarla oynamaya başlayacaktır. Diğer çocuklarla ya da onların yaptıkları hiçbir şeyle ilgilenmeyecektir ancak diğer insanların kendisiyle oynamasından hoşlanacaktır. 

Başkalarının Oyun Oynamasını İzlemek (1,5 -2 Yaş):  Çocuk yaptığı işi bırakıp, yanında oynayan diğer çocukları izleyecektir. Ancak onların faaliyetlerine katılmayacaktır. Bir şeyleri defalarca tekrarlamayı sevecektir. 

Başkalarının Yanında Oynamak Ama Diğer Çocuklarla Oynamamak (2-3 Yaş):  Bu evrede uzaktan bakıldığında birlikte oynuyorlarmış gibi görünebilirler ama aslında çocuklar arasında doğrudan bir iletişim yoktur ve hepsi kendi oyunlarını oynarlar. Çocuk oyuncaklarını başkalarıyla paylaşmaktan nefret edecektir. 

Başkalarıyla Oynamaya Başlamak (3-4 Yaş) : Çocuk başkalarıyla oynamaya ve oyuncaklarını paylaşmaya başlayacaktır. Devam eden oyun hakkında birbirleriyle konuşacak, ancak oyunun belirli bir şekli veya kuralları olmayacaktır. 

Oyun ve Fiziksel Gelişim 

Tüm çocuklar için geçerli olmakla birlikte özellikle Serebral Palsi li çocuklarda oyun çocukların oturmaktan emeklemeye, ardından ayakta durma ve yürümeye geçmeyi öğrenme yollarından biridir; denge ve koordinasyonu oyun sayesinde öğrenirler. Çocuk nesneleri kontrol etmeyi ve tutmayı oyun sayesinde öğrenir ve nesnelerin kendi vücutlarının bir parçası olmadığını öğrenirler. Önce nesneleri tutmayı sonra da hareket ettirmeyi öğrenirler. Daha sonra gözlerini ve ellerini aynı anda kullanmayı öğrenirler. Çocuk, ellerini kullanmayı öğrenirken aynı zamanda konuları öğrenmek için zihinsel yeteneklerini de kullanacak, hayal gücünü ve yaratıcılığını geliştirecektir; örneğin bir tarağın tarak olabileceği gibi bir uçak veya bir araba da olabileceğinin farkına varacaktır. 

Oyun ve Sosyal Beceriler 

Çocuk sosyal becerileri başkalarıyla oynayarak öğrenir, Serebral Palsi li çocuklarda hedefe yönelik oyunlar ise sosyal beceriler açısından ekstra önem taşır. Küçük çocuklar genellikle sadece kendilerini düşünürler ve oyun oynarken paylaşmanın temel fikirlerini ve başkalarının ne istediğini ve neye ihtiyaç duyduğunu öğrenebilirler. Çocuk konuşarak, olasılıkları keşfedecek ve kendi fikirlerini ifade etmeyi  öğrenecektir. Çocuk arkadaşlarıyla işbirliği yapmayı öğrenecek, oyun yoluyla kazanmanın sevincini tadacak ve kaybetmeyle baş etmeyi öğrenecektir.

Terapötik Oyun 

Terapötik oyun;

• Engelli çocukların zihinsel, sosyal ,fiziksel beceri ve yeteneklerini öğrenmelerine yardımcı olmak için oyunu kullanmak.  
• Egzersizleri oyun aktivitelerine uyarlamak için rehabilitasyon hedeflerini kullanma 
• Çoğunlukla kendine veya başkalarına karşı rekabetin    

bileşenlerini içerir. Terapötik oyunun tasarlanması, daha fazla analiz ve yaratıcılık gerektirdiğinden basit egzersizlere göre daha zor olabilir ama aynı zamanda çocuğun olumlu sonuç ve eğlenceyi de deneyimlemesi gerekiyor. Oyun çocuğun fiziksel ve zihinsel yeteneklerine göre ayarlanmalıdır. Fizyoterapistler, mümkün oldukça egzersizleri oyun aktivitelerine uyarlamalıdır. 

BİR ÖRNEKLE CANLANDIRALIM 

  4 yaşındaki Cerebral Palsi li çocukta oturma dengesini geliştirmeye çalışıyoruz. Düşmeden oturup oynayamıyor. Oturma dengesini geliştirmeye ve bunun nasıl uygulanacağına dair bir oyun örneği: 

Oyun: Topun sepete atılması 

Nasıl uygulanır: 

• Çocuk topu atmak yerine bir köşeye oturabilir ve yuvarlayabilir. 
• Başkası bacakları V şeklinde olacak şekilde çocuğun arkasına oturabilir. Çocuk bacakların arasına oturabilir ve çocuk topu yuvarlayabilir veya fırlatabilir. 
• Daha yavaş olan bir balon kullanılabilir. Böylece  kontrol edilmesi ve kullanılması daha kolay olacaktır. 
• Hedefler belirlenebilir ,çocuğa yapabildiklerini ve yapamadıkları söylenir.  

Bu oyun sadece oturma dengesine değil, aynı zamanda el-göz koordinasyonuna, motor planlamaya, güce ve yön duygusuna da katkı sağlar.

Ailede Terapötik Oyun 

  Tüm tedavilerde olduğu gibi, uyumu sağlamaya yardımcı olmak için tedavileri normal günlük rutine uyarlamaya çalışmak önemlidir. Sıkıcı tedavileri oyunlara dönüştürmek hem çocuk hem de aile için faydalı olabilir. Bu tür etkinlikleri aileye gösterip ve çocuğun o oyundan neler öğrendiğini birlikte analiz edilmeli. Birlikte ulaşılmak istenilen hedeflere bakılmalı ve ne tür oyunların ve etkinliklerin bu hedeflere ulaşmaya yardımcı olacağı tartışılmalıdır. Ailenin diğer üyelerini, özellikle de erkek ve kız kardeşleri dahil etmeye çalışmak harika bir fikir olacaktır; bu, diğer kardeşlerin de kendilerini dahil hissetmelerine ve daha fazla ilgi gördükleri için kardeşlerine kırgınlık duymak yerine dahil olmalarına yardımcı olacaktır.

Bakım Verenlere Verilecek Temel Mesajlar 

1. Çocuğu, bakıcısına veya onlarla oynayan diğer çocuklara bakabileceği, oyuncakları kavrayıp ağzına götürebileceği bir konuma yerleştirilmeli. Duruşu sık sık değiştirilmeli ve çocuğun her duruşta aktif olmaya teşvik edilmeli. 
2. Oyunu günlük rutininizin bir parçası haline getirin. Örneğin çocuğunuzu banyo yaparken su sıçratmaya ya da plastik bir oyuncakla gemi gibi oynamaya teşvik edebilirsiniz. 
3. Oyun zamanını yeni beceriler geliştirmek için kullanmaya çalışın, ancak bunun eğlenceli ve zevkli olması gerektiğini unutmayın. Çocukların eğlenirken daha iyi öğrendikleri unutulmamalıdır.

Oyuncak Önerileri 

   Serebral Palsi li çocuklar da diğer çocuklarla aynı oyuncakları severler. Ancak çocuğun bunları kavrayabilmesi gerekir, bu nedenle şekli ve boyutu göz önünde bulundurmak gerekir. Bazı çocuklar için küçük bir topun tutulması daha kolay olurken, diğerleri için daha büyük bir topun kullanılması daha kolay olacaktır. Sıradan oyuncaklar kolayca çocuğa göre uyarlanabilir: Çok küçük veya tutulması zor bir oyuncak bir çubuğa tutturulabilir. Diğer oyuncaklar elin etrafındaki elastik bir bant kullanılarak tutulabilir. Oyuncaklar masaya veya yere sabitlenebilir, böylece motor kontrolü zayıf olan çocuk onlara dokunabilir veya çalıştırabilir. Mermer, deniz kabuğu, kumaş parçaları gibi farklı boyutlarda ve dokularda nesnelerin bulunduğu bir karton kutu, tutma, bırakma ve aktarma konusunda pratik yapmak için güzel bir öneridir. İçinde çakıl taşları olan boş bir plastik şişe büyük bir çıngırak sesi çıkaracaktır. Kaşıklar ve boş kaplar müzik yapmak veya inandırıcılık yapmak için kullanılabilir. Çocuklar, parlayan ve kırışık sesler çıkaran ambalaj kâğıt parçalarına hayran kalırlar. 
Küçük çocuklar duyusal keşif denilen şeyden hoşlanırlar. Renklere, seslere ve kokulara meraklıdırlar. Çocuğa bakması, ulaşması ve sonunda elleri ve ağzıyla tutması ve keşfetmesi için ilginç nesneler önerilebilir. Çocuğun görme bozukluğu varsa, çıngıraklı veya ses çıkaran oyuncaklar onların daha çok dikkatini çekecektir. 

Sonuç  

Genel olarak oyun, herhangi bir çocuğun gelişimi ve öğrenmesi için önemli bir aktivitedir, bu nedenle SP ii bir çocuğun terapötik bir müdahale olarak oyuna katılabilmesi, serebral palsi rehabilitasyonu bakışıyla da çok önemlidir. Oyun hem çocuk hem de oyunu kolaylaştıran aile üyesi için ödüllendirici olabilir. Eğer terapi oyun yoluyla yapılabiliyorsa oyun da dahil edilmelidir. Tedavi eğlenceliyse, çocuğun ve ailenin katılımı artacak ve birçok farklı alanda gelişimine katkı sağlayacaktır.

Hazırlayan: Fzt. Yaprak BÜYÜKTANIR 

Blanche EI. Play in children with cerebral palsy: Doing with-not doing to. Play in occupational therapy for children. 2008 Jan 1:375-93.
Schaeffler C. Making toys accessible for children with cerebral palsy. Teaching Exceptional Children. 1988 Mar;20(3):26-8.
Pinder GL, Olswang LB. Development of Communicative Intent in Young Children with Cerebral Palsy: A Treatment Efficacy Study. Infant-Toddler Intervention: The Transdisciplinary Journal. 1995;5(1):51-69.
Reid DT. Benefits of a virtual play rehabilitation environment for children with cerebral palsy on perceptions of self-efficacy: a pilot study. Pediatric rehabilitation. 2002 Jan 1;5(3):141-8.
Sulaiman NH, Ghazali M. Learning through Playing for Children with Cerebral Palsy. Jurnal Teknologi. 2016 Jan 1;78(2-2).

Daha Fazla Oku:  Serebral Palsi li Çocukların Spastisitesinde Düzenli Fizyoterapinin Rolü