Giriş 

Ayak bileği eklemi günlük yaşam aktivitelerinin ve spor aktivitelerinde önemli bir yapıdır. Ayak bileği eklemi en sık yaralanan eklemlerden birisidir. Ayak bileğindeki bağlar ile ayak bileğini oluşturan 3 kemik birbirine bağlanmıştır. Bu bağlar ayak bileğinin anormal hareketlerini kısıtlar. Bağlar esnek yapılardır. Ancak aşırı zorlanmalar sonrasında bu bağların elastik liflerinde yırtılmalar oluşabilir. Genellikle düzgün olmayan bir zeminde ayağın içe veya dışa dönmesi sonucunda bağlar yırtılabilir. 

Futbolda lateral ayak bileği burkulması (LAS) insidansı, futbolda meydana gelen tüm yaralanmaların %17 sini temsil eden 1000 maruziyette 1,3 olarak rapor edilmiştir. Semptomlar sıklıkla devam eder ve LAS geçiren futbolcuların %45 e kadarı sertlik, ağrı, şişme ve dengesizlik gibi kalıcı semptomlar bildirir.

Hareketli distal fibula mobilizasyonu (MWM), posterior glide fibula bantlama uygulaması (MWM+Tape) olan ve olmayan ve talusun anteroposterior mobilizasyonu (MOB), akut lateral ayak bileği burkulmalarını tedavi etmek için yaygın olarak kullanılır. Bu çalışmanın amacı, bu tekniklerin kısa vadeli ve uzun vadeli etkinliğini araştırmaktadır.

Metodoloji 

Bu çift körlü randomize kontrollü çalışmada, akut (<72 saat) lateral ayak bileği sprain olan 45 amatör kadın futbolcu randomize olarak 3 gruba ayrılmıştır. MWM, MWM tape ve MOB olmak üzere haftada 3 kere olmak üzere 6 seans uygulanmıştır. Tüm katılımcılara ayrıca genel tavsiyeler, transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu, ödem giderici masaj ve propriyosepsiyon egzersizleri programı verilmiştir. FAAM ve PGI-I ölçekleri üzerindeki katılımcı fonksiyon derecelendirmeleri, 52 hafta boyunca ölçülen birincil sonuçlardır. İkincil sonuçlar ayak bileği ağrısı, basınç ağrısı eşiği, hareket açıklığı, hacim ve kuvvet olarak değerlendirilmiştir.

Katılımcılar rastgele olarak aşağıdaki 3 tedavi grubundan birine ayrıldı: (1) talokrural eklemin anterior-posterior mobilizasyonu (MOB), (2) hareket ile birlikte distal fibular mobilizasyon (MWM) ve (3) hareket ile birlikte distal fibular mobilizasyon+posterior glide fibular bantlama (MWMtape). 

Ayak bileği lateralinde şişlik ve ağrı varlığı, ayak bileği EHA kısıtlılığı ve lateral ayak bileği bağlarının palpasyonunda hassasiyet temel alınarak bir doktor teşhis konulan lateral kollateral II derece spraini olan futbolcular çalışmaya dahil edilirken, herhangi bir alt ekstremitede kas-iskelet yapılarına yönelik yeniden düzenleme veya ameliyat gerektiren bir kırık öyküsü, önceki 3 ay içinde alt ekstremitenin diğer eklemlerinin kas-iskelet yapılarında eklem bütünlüğünü ve işlevini etkileyen (yani burkulmalar, kırıklar) ve istenen fiziksel aktivitenin en az 1 günlük kesintiye uğramasına neden olan akut bir yaralanmaya maruz kalmak, önceki 12 ayda ayak bileği burkulması yaşayan futbolcular dışlanmıştır. 

Ayak bileği ROM, ağrı, basınç, hacim, kuvvet ve FAAM başlangıçta ölçülmüştür. Tedavinin başlangıcından sonraki 2. haftada ayak bileği EHA sı, ağrı, PPT, hacim, kuvvet, FAAM ve PGI-I ölçüldü. 5. Hafta ölçümleri ağrı, PPT, kuvvet, FAAM ve PGI-I yi içeriyordu. 12. haftada ağrı, PPT, PGI-I ve FAAM ölçüldü. 52. haftada FAAM ve yaralanma rekürrensi (geriye dönük öz bildirim olarak) ölçüldü.

Sonuçlar

Tedavi Başlamasından 2 Hafta Sonra yapılan ölçümlerde MOB alan katılımcılar MWM ve MWM+TAPE gruplarından FAAM ve PGI-I skorlarında daha yüksek sonuçlar göstermiştir. Gruplar arasında ağrı, PPT, ROM, hacim ve kuvvet açısından fark olmamıştır. Tedavi Başlamasından 5 Hafta Sonra yapılan ölçümlerde ise MWM ve MWM+Tape alan katılımcılar, MOB alanlara göre daha yüksek FAAM GYA skorlarında daha yüksek sonuçlar göstermiştir. MWM ve MWM+Tape arasında FAAM skorlarında herhangi bir fark gözlenmemiştir. FAAM ve PGI-I spor aktiviteleri alt ölçeklerinde gruplar arasında fark gözlenmemiştir. Ağrı, PPT ve güç açısından gruplar arasında fark bulunamamıştır. Tedavi Başlamasından 12 Hafta Sonra MWM ve MWM+Tape grupları, MOB ile karşılaştırıldığında GYA ve Spor aktivitelerinde FAAM’da ve PGI-I’de daha yüksek sonuçlar göstermiştir. MWM ve MWM+Tape arasında hiçbir fark kaydedilmemiştir. Ağrı ve PPT açısından gruplar arasında fark bulunamamıştır. Tedavi Başlamasından 52 Hafta Sonra MWM ve MWM+Tape grupları, MOB ile karşılaştırıldığında GYA ve Spor aktivitelerinde FAAM’da ve PGI-I’de daha yüksek sonuçlar göstermiştir. MWM ve MWM+Tape arasında ADL veya spor aktivitelerinde hiçbir fark gözlenmedi. MOB daki bir katılımcı ve MWM+Tape grubundaki 1 katılımcı, yaralanmanın tekrar ettiğini bildirmiştir.

Klinik Çıkarım

Akut Lateral ayak bileği burkulması tedavisinde kısa vadede, talusun anterior-posterior mobilizasyonu spor fonksiyonunda daha fazla gelişme sağlarken uzun vadede yetersiz kalmaktadır. Tedavinin etkinliğini ve uzun vadede iyileşmeyi arttırmak için Hareket ile birlikte Lateral Distal Fibular Mobilizasyonu tercih edilebilir. Ayrıca Hareket ile birlikte Lateral Distal Fibular Mobilizasyona ek olarak yapılan bantlama uygulaması tedavinin etkinliğini arttırmamaktadır. 

Hazırlayan: Fzt. M. Furkan Yavaş

Izaola-Azkona, L., Vicenzino, B., Olabarrieta-Eguia, I., Saez, M., & Lascurain-Aguirrebeña, I. (2021). Effectiveness of Mobilization of the Talus and Distal Fibula in the Management of Acute Lateral Ankle Sprain. Physical therapy, 101(8), pzab111.
Doherty, C., Delahunt, E., Caulfield, B., Hertel, J., Ryan, J., & Bleakley, C. (2014). The incidence and prevalence of ankle sprain injury: a systematic review and meta-analysis of prospective epidemiological studies. Sports medicine, 44(1), 123-140.
Attenborough, A. S., Hiller, C. E., Smith, R. M., Stuelcken, M., Greene, A., & Sinclair, P. J. (2014). Chronic ankle instability in sporting populations. Sports Medicine, 44(11), 1545-1556.

Daha Fazla Oku: Ayak Bileği Lateral Bağ Yaralanmalarında Güncel Tedavi Stratejileri