Giriş

Aşil Tendon Rüptürü, hem rekabetçi sporcuların kariyerlerini hem de rekreasyonel sporcuların kişisel yaşamını olumsuz yönde etkileyen ciddi bir atletik yaralanmadır. Mevcut tedavi seçeneklerinin hiçbiri, yaralanma öncesi aktivite düzeyine tam dönüşü garanti edememektedir. Ek olarak, uzun iyileşme süresi konservatif veya operatif tedavinin seçilmesini önemli hale getirmektedir. 

Yaralanma önleme programları, yaralanma riskini etkileyen olası faktörler hakkında edinilen bilgilere dayalı olarak tasarlanmaktadır. Bu tasarlamayı yaparken değiştirilebilir faktörler hedeflenir ve egzersiz veya fizyoterapi teknikleri gibi alana özel yaklaşımlar yoluyla yaralanma riskini azaltmak amaçlanır. Bu sebeple, aşil tendon rüptüründe de yaralanmaya neden olan risk faktörlerini ve mekanizmaları anlamak, bu tür yaralanmaları önleme fırsatı sunabilir.

Metodoloji 

2013 – 2021 yılları arasında PubMed, EBSCO ve ScienceDirect veritabanlarında yayınlanmış olan makaleler incelenmiştir. Çalışmaya; İngilizce dilinde yazılmış, hem gözlemsel hem de deneysel çalışma türleri, aşil tendon rüptürünü ve risk faktörlerini inceleyen, erkek ve/veya kadınları, sporcuları ve sporcu olmayanları veya sağlıklı bireyleri ve hasta bireyleri incleyen çalışmalar dahil edilmiştir. Bu kriterler doğrultusunda, 9236 makale arasından 19 makale çalışmaya dahil edilmiştir.

Dahil edilmeye uygun olan çalışmaların hepsi gözlemsel çalışmalardır. Çoğu çalışmada risk faktörlerine maruz kalma parametresi tıbbi kayıtlardan elde edilmiştir. Çalışmaların metodolojik kaliteleri orta – iyi arasında, kanıt düzeyleri ise düşük – orta arasında değişmektedir. Katılımcıların ortalama yaşı 38,8 – 64,5 yıl arasındadır.

Yapılan analizler sonucunda başlıca risk faktörleri şu şekilde belirlenmiştir;

• Steroid kullanımı
• Kullanılan ilaçlar
• Kronik tendon inflamasyonu
• Diabet hastalığı, obezite riski
• Sigara kullanımı
• Genetik faktörler
• Mevsimsel değişim
• Sportif aktivitelere düzenli katılım 
• Önceki muskuloskeletal yaralanmalar
• Aşil tendinopatisi

Sonuç 

Steroid kullanımı, aşil tendinopatisi, önceki muskuloskeletal yaralanmalar ve sportif aktivitelere katılımın aşil tendon rüptürü riskini arttırdığı bulunmuştur. Bahar sezonunda ise aşil tendon rüptürü riskinin önemli derece arttığı gösterilmiştir. Kronik tendon inflamasyonu ve sigara kullanımı faktörleri ve aşil tendon rüptürü arasındaki ilişkinin düşük olduğu, Diabet veya obezite riskinin aşil tendon rüptürü riski ile bir ilişkisi olmadığı bulunmuştur. Ek olarak, kullanılan ilaçların içeriğine göre aşil tendon rüptürü riski değişmektedir.

Klinik Çıkarım 

Bu sistematik derleme doğrultusunda; aşil tendon rüptürü yaralanmalarının önlenmesi ve aşil tendonunun korunması için sporcuların ve sporcu olmayanların bu risk faktörleri mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Önleme ve koruma amacıyla değiştirilebilme imkanı olan faktörler yönetilmelidir.  

Hazırlayan: Fzt. Begüm SİMEN

Xergia, S. A., Tsarbou, C., Liveris, N. I., Hadjithoma, Μ., & Tzanetakou, I. P. (2022). Risk factors for Achilles Tendon Rupture: an updated systematic review. The Physician and Sportsmedicine.

Daha Fazla Oku: Aşil Tendonunu Aşamalı Olarak Nasıl Yükleyebiliriz?