Ayaktaki herhangi bir eklem (ayak bileği, ayak ve parmaklar) artropatilerden etkilenebilir. Ayağı etkileyerek eklem ağrısı, hareket kısıtlılığı ve şişlik yapan 100’den fazla artrit çeşidi vardır. Ayak artropatileri kalça ve diz artropatilerinden daha az görülür ama hastanın yaşamında önemli kısıtlılıklara yol açar: ayakta durmayı ve yürümeyi ağrılı hale getirir, hastanın ayakkabı giymesini zorlaştırır. Bütün bunlar hastanın yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Hastalığın tedavisinde fizyoterapi ve rehabilitasyon non-farmakolojik birinci basamak tedaviler arasında yer alır. 

Bulgular ve Semptomlar

Genel semptomlar eklemlerde ağrı, fonksiyonel yetersizlik; tendon, ligaman, eklem, kas ve kemiklerde inflamasyondur.

Azalmış eklem hareket açıklığı, efüzyon ve kemik erozyonu

Romatolojik hastalıklara benzer şişlik, ağrı ve kızarıklık belirtileri.

Ağrı genellikle ayakta durma, yürüme ve koşma gibi aktivitelerde artar.

Hastalarda ‘başlangıç ağrısı’ görülür. Bu ağrı uzun süre hareketsizlik sonrası ya da sabah uyandıktan sonra atılan ilk adımla başlar ve birkaç dakikalık hareketin ardından azalır.

Etkilenen eklemlerde gün içinde aktivite seviyesi arttıkça şişme gözlenir.

Değerlendirme

Ayağın klinik muayenesi, öykü, palpasyon ve duyu, hareket açıklığı ve kas kuvvetinin değerlendirilmesi gibi "geleneksel" bileşenlerin yanı sıra belirli dokuları provake eden özel testleri içerir. Gözlemde parmak deformiteleri ve cilt sağlığı (kuruluk, terleme, perfüzyon) not edilmelidir.

Hastaların kendilerinin bildirdiği sonuçlar: VAS, PSFS

Statik Ayak Yapısı ve Postür Değerlendirmesi: Ayak Duruşu İndeksi

Eklem Hareket Açıklığı Değerlendirmesi

Kas Kuvveti Değerlendirmesi: Azalan parmak fleksör kuvveti ve ayak ağrısı, bağımsız olarak düşme riskiyle ilişkilidir. Tibialis posterior tendinopatisine sekonder ayak ağrısı olan kişilerde kuvvet kayıpları olduğu bildirilmiştir.

Ayakkabı Değerlendirmesi: Ayakkabının tabanındaki aşınma kalıpları ve / veya sürtünme not edilmelidir. Ayakkabı Değerlendirme Formu, güvenilirliği ve yüz geçerliliği kanıtlanmış basit ve iyi organize edilmiş bir araçtır.

Ayak Hareketinin Dinamik Değerlendirmesi (Yürüyüş Analizi dahil): Ağırlık taşıma görevi sırasında ayak ve alt ekstremite mekaniğinin gözlemsel veya niceliksel değerlendirmesini içerir (örn. Yürüme, koşma, çömelme). 

Plantar Yük Dağılımının Dinamik Değerlendirmesi: Klinik bir değerlendirme yapılırken, ayağın plantar yönü nasır ve ağırlık taşıma modelleri açısından incelenmelidir.

Provokasyon Testleri: Klinik muayenenin son kısmı, belirli dokuları provoke eden provokasyon testlerinden oluşur. Windlass testi, plantar fasyayı gerer ve hastanın 1. metatarso-falanegeal eklemi pasif olarak dorsifleksiyona geçtiğinde ağrı rapor ederse pozitif kabul edilir. Gastroknemius-soleus kompleksinde veya fleksör hallucis longus ta kısalık değerlendirilebilir. Sesamoidlerle ilgili semptomlar, plantar ağrı ve palpasyona lokalize hassasiyet olarak ortaya çıkabilir.

Fizyoterapi ve Rehabilitasyon

Tedavinin birincil amacı ağrının giderilmesini sağlamak, mekaniği eski haline getirmek (hizalama, hareket ve / veya yük dağılımı) ve hastayı istenen aktivite katılım düzeyine döndürmektir. Hastanın teşhisi dikkate alındığında kişiye özel tedavi çok önemlidir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Artritlerin erken dönemlerinde, ayak ve ayak bileğine uygulanan kuvvet miktarını sınırlamak ağrıyı hafifletebilir. Örneğin, yüzme ve yoga gibi düşük etkili aktiviteler, ayağa veya ayak bileğine baskı yapmadan kardiyovasküler faydalar sağlayabilir. Kilo vermek eklemler üzerindeki baskıyı azaltabilir. Ayak ve ayak bileği her ayağa kalktığımızda ve hareket ettiğimizde tüm vücudu destekler ve fazla kilolu olmak bu baskıyı artırır ve artritin daha hızlı ilerlemesine neden olabilir.

Ortezler ve uygun ayakkabılar

Manuel Terapi

Masaj: Derin yatan yapılara ulaşmak için yüzeysel dokudan yeterli basınçla yapılmalıdır. Kan akışını artırmak, şişmeyi azaltmak, kas spazmını azaltmak ve normal doku onarımını desteklemek için kullanılır.

Mobilizasyon: Eklem ve yumuşak dokulara, normal aralığı yeniden sağlamak ve ağrıyı hafifletmek için Talar glidelar ve Maitland mobilizasyonları uygulanabilir.

Germe ve Terapötik Egzersizler: Hamstring, gastrosoleus, ayak arkları ve topuğu hedef alan germeler eklem hareket açıklığı egzersizlerini tamamlar ve etkilidir. Ayak parmakları ile mandal yakalama, kumda çıplak ayakla yürüme gibi küçük egzersizler de önerilir.

Kriyoterapi veya Termoterapi

Ultrason: Doku spazmını azaltmak, iyileşmeyi hızlandırmak ve ağrıyı azaltmak için kullanılabilir.

Enterferansiyal Tedavi: Farklı tedavi etkileri için kullanılır. Örneğin ağrıyı azaltmak, kas veya sinir uyarımını arttırmak, kan akışını arttırmak, iltihabı azaltmak gibi.

Yeniden Yürüme Eğitimi: Yürüme yardımcıları ile uygun şekilde yürümeyi öğretmeyi içerir.

Bantlama

Klinik Çıkarım: Ayak bileği ve ayak artropatileri, ayak ve ayak bileğinin tüm eklem hastalıklarını kapsar. Tüm ayak bileği ve ayak artropatisi vakalarında fizik tedavi etkili olabilir. Son araştırmalar, ayak ve ayak bileği ağrısı olan bireylerin dinamik ve statik postürlerinde, plantar yük dağılımlarında ve kas kuvvetlerinde aynı anda birden fazla bozukluğa sahip olduğunu göstermektedir. Ayak ve ayak bileğinin kapsamlı bir değerlendirmesi, hastaların kendilerinin bildirdiği sonuçları ve postür, hareket, kuvvet ve provokasyon testlerinin ölçümlerini içermelidir. Cerrahi olmayan müdahaleler ayak ağrısını hafifletmek ve sıklıkla romatizmal hastalıklarda görülen ayak ve ayak bileği rahatsızlıklarının hastalığa bağlı ilerlemesini yavaşlatmak için önemlidir. Çalışmalar ortez, ayakkabı ve diğer rehabilitasyon müdahalelerinin romatoloji ile ilişkili ayak tedavisinde önemli bir rol oynayabileceğini göstermektedir.

Hazırlayan: Ece Yüksel

Referans
Stauffer RN: Intra-articular ankle problems. In Evarts CM (ed): surgery of the musculoskeletal system, vol. 4. New York, Churchill-Livingstone, 1990.
Rao S, Riskowski JL, Hannan MT. Musculoskeletal conditions of the foot and ankle: assessments and treatment options. Best Practice & Research Clinical Rheumatology.
McGill, Neil W. Gout and other crystal-associated arthropathies. Best Practice & Research Clinical Rheumatology 2000: 445-460

Daha fazla oku: Ayak Bileği Lateral Bağ Yaralanmalarında Güncel Tedavi Stratejileri