Obstetrik brakial pleksus yaralanmaları, bebeğin doğum kanalından geçerken brakial pleksusun pasif olarak aşırı gerilmesiyle meydana gelen üst ekstremite paralizisi olarak tanımlanmaktadır. OBPY, sıklıkla C5-C8 ve torasik kök olan T1 sinir köklerindeki yaralanma sonucu meydana gelir. 

Obstetrik brakial pleksus palsi nedenleri nelerdir?

• Doğum kilosunun>4000 gr
• Makat fetal pozisyon
• Apgar skoru: 1-5 dk olması
• Annenin beden kütle indeksi
• Dar pelvis
• Gestastyonel diyabet
• Doğum şekli, vakumla doğum
• Klavikular kırık
• Fasial sinir palzisi
• Humerus kırıkları 

Brakiyal pleksus sinir hasarı olan çocuklar için değerlendirme ve rehabilitasyon programı

Bir terapistin brakiyal pleksus felci veya diğer ciddi sinir hasarı olan bir hastayı ilk değerlendirmesi, psikososyal arka plan da dahil olmak üzere kapsamlı bir anamnez içerir. Fiziksel muayene, pasif hareket aralığı ve aktif hareket aralığı, her kasın veya kas grubunun gücü ve ilgili üst ekstremitenin duyarlılığı hakkında özel detaylar sağlamalıdır. Vücut duruşu, başın ve ilgili ekstremitenin, etkilenmemiş ekstremite ile ilişkili olarak konumlandırılması karşılaştırılarak değerlendirilmelidir. Vücut duruşunun değerlendirilmesi, uzuvlar arasındaki olası bir tutarsızlığın yanı sıra kafa pozisyonu ve şeklinin değerlendirilmesini içerir. Etkilenmemiş üst ekstremiteye karşı etkilenen uzunluğun ölçülmesi, brakiyal pleksus felci olan bebeklerin ve çocukların değerlendirme sürecinin bir parçasıdır. Brakiyal pleksus felci olan birçok çocuk başlarını etkilenen tarafa çevirmekte zorluk çeker. Bu, sternokleidomastoid kasların aşırı kullanımı ve zayıflığından kaynaklanan gergin bir trapezius kasına bağlı olabilir. Gergin trapezius ve sternocleidomastoid kas güçsüzlüğünün kombinasyonu, tortikolise ve başın bir tarafının düzleşmesine neden olabilir ve bu da kalıcı kafatası deformitesine yol açabilir.

Rehabilitasyon 

Gelişmekte olan bebekte, yerçekimi stresleri, özellikle ağırlık taşıyan pozisyonlarda meydana gelenler, iskelet sisteminin büyümesine katkıda bulunur. Her normal kas kasılması da kemik üzerinde normal bir stres oluşturur ve şeklini ve yoğunluğunu etkiler. Bu nedenle, terapötik egzersizler kas-iskelet sistemi gelişimini teşvik etmek için düzenli olarak yapılmalıdır. Yumuşak dokuların, kasların, kasların, sinirlerin, damarların, cildin, fasyanın ve eklemlerin hareketliliği normal hareketleri gerçekleştirmek için gereklidir. Kas dengesizliği nedeniyle normal hareket herhangi bir şekilde kısıtlanırsa, yumuşak dokuların ve eklemlerin kısalması ve sıkılması meydana gelir. Bu gerginlik ağrı ve güçsüzlüğe neden olur ve hareketliliğin bozulmasına ve nihayetinde kontraktüre yol açabilir. Pasif germe, aktif germe, esneklik egzersizleri ve eklem mobilizasyonunu kontraktürleri önlemede faydalı olabilir.

Brakiyal palsili çocuklarda, omuz hareketlerini gerçekleştiren kasların çoğu skapulaya bağlandığından omuza özel dikkat gösterilmelidir. Omuz kemeri kasları gerildiğinde skapulayı stabilize etmek çok önemlidir. Aktif yardımcı ve aktif dirençli egzersizlerden oluşabilen bir dizi rotator manşet güçlendirme egzersizleri, küçük çocuklarda bile üst ekstremite proksimal zayıflığının giderilmesinde yararlıdır.

Postural eğitim, brakiyal pleksus palsili çocuklarda rehabilitasyonun ayrılmaz bir parçasıdır. Bu çocuklar büyüdükçe, belirli bir hareketi gerçekleştirebilmek için özel kompansatuar manevralar kullanırlar. Bu telafi edici hareketler anormal duruşlara yol açabilir.

Duyusal eksiklikler mevcut olduğunda, duyusal eğitim genel tedavi yaklaşımına dahil edilebilir. Küçük çocuklarda bile, motor performansını artırmak için duyusal ipuçlarının (dokunsal, görsel, propriyoseptif) kullanımı oldukça önemlidir. Eklem propriyosepsiyonunu teşvik eden aktif bağların da duyusal-motor potansiyelleri geliştirdiği düşünülmelidir.

Atellerin kullanımı değerlidir ve zayıflık, kontraktür veya daha fazla deformitenin önlenmesine yardımcı olmak için düşünülmelidir. Çocuğun ihtiyaçlarına göre üretilebilecek farklı ortez türleri vardır. Ticari olarak temin edilebilen statik ve dinamik ateller, tespit edilen sorunlara bağlı olarak yararlıdır.

Ebeveynler veya bakıcılar için bir ev programı terapinin son derece önemli bir parçasıdır. Ev programı, pasif hareket aralığı, konumlandırma ve taşıma teknikleri, duyusal stimülasyonu dahil etmek için yaşa uygun aktiviteleri ve etkilenen üst ekstremiteye ağırlık vermeyi içerebilir. Eklemlerin esnekliğini arttırmak için pasif hareket aralığı sürekli ve düzenli olarak yapılmalıdır.

Hazırlayan: Fzt. Nida Müdüroğlu

Referanslar 
Ramos, L. E., & Zell, J. P. (2000). Rehabilitation program for children with brachial plexus and peripheral nerve injury. Seminars in pediatric neurology, 7(1), 52–57. https://doi.org/10.1016/s1071-9091(00)80010-8

Daha fazla oku: Duschenne Muskuler Distrofi