Meme Kanserine Bağlı Lenfödem Nedir?

Meme kanserine bağlı lenfödem, meme kanseri tarafında kol, meme ve göğüs duvarında şişlik, kanser veya kanser tedavisi nedeniyle lenfatik sisteme verilen hasardan kaynaklanmaktadır. Göğüs kanseri vakalarının tahminen %21’inde görülmektedir. Lenfödem ile ilişkili bozukluklar arasında ağrı, yorgunluk, ekstremitelerde ağırlık ve sıkışma hissi yer alır. Aynı zamanda lenfödem omuz hareket açıklığını (ROM), üst ekstremitenin kuvvetini ve fonksiyonunu olumsuz etkileyebilir.

Konservatif Tedavisi Nedir?

Lenfödemin kesin bir tedavisi olmamakla birlikte ömür boyu tedavi gerektirebilmektedir. Bu nedenle tedavi durumun yönetimi, şişmeyi azaltmayı, selüliti önlemeyi ve yaşam kalitesini optimize etmeyi hedefleyen konservatif müdaheleleri içermektedir. 

Tedavinin ilk aşamasının amacı şişiliği azaltmaktır ve şunları içerir:

- Cilt bakımı

-Çok katmanlı bandajlar kullanarak bandajlama 

-Dekonjestif egzersizler

-Manuel lenfatik drenajla veya manuel lenfatik drenaj olmadan kendi kendine bakımı içeren 2-4 haftalık yoğun dekonjestif tedavidir.

İkinci aşama bakım aşamasıdır. Günlük bir kompresyon giysisi içeren ve özel dekonjestif egzersiz programını içeren ev programıdır. Bu aşamada hacim azalmasını sağlamak için kompresyon giysisi şarttır. Kompresyon giysileri ise standart gündüz kompresyon giysileri ve ayarlanabilir kompresyon sargıları olmak üzere iki çeşittir. Hastalara her gün 10-12 saat boyunca uyanık oldukları saatlerde gündüz kompresyon giysilerini giymeleri önerilmektedir.

Dekonjestif egzersiz programının ilkesi, venöz ve lenfatik dönüşü teşvik etmek için kas-iskelet kasılması yoluyla ödemli bölgeden lenf drenajını arttırmaktır. Bu program dış direnç olmaksızın aktif egzersizleri içermektedir.

Lenfödemi ele almak için tüm terapötik yaklaşımları birleştiren şema şekil 1’de yer almaktadır. (1) venöz ve lenfatik dönüşü arttırmak için dekonjestif egzersiz serisinin kullanılması, (2) semptomları iyileştirmek ve kol hacmindeki relapsları önlemek için prograsif direnç egzersizi, (3) lenfödemin uzun süreli kontrolünü iyileştirmek için hem egzersiz hem de gündüz saatlerinde kompresyon giysilerinin kullanılması ve ortak bileşen dekonjestif direnç egzersizi ile kompresyon programının gerekçeleri vardır. 

Şekil 1: Birleşik dekonjesif progresif direnç egzersizi (DRE) ve kompresyon tedavisi

Bilimsel Çalışmalar Ne Diyor?

Bu çalışmada araştırmacılar randomize kontrollü çalışmaları için katılımcıları üç gruba ayırmışlardır.

A) Standart bakım (kontrol)

B) DRE+ gündüz kompresyon giysisi 

C) DRE+ ayarlanabilir kompresyon sargısı

Çalışma 12 haftalık denetimli bir müdahele ve 12 haftalık takip döneminden oluşan 24 hafta boyunca gerçekleşmiş. Sonuç ölçümleri başlangıöta 12.ve 24.haftalarda değerlendirilmiştir.

Çalışmanın İlk Hedefi 

Kol lenfödem hacmindeki yüzde değişiklik üzerinde standart bakıma kıyasla ayarlanabilir kompresyon sargısı kullanımıyla DRE’nin etkinliğini incelemek.

Kol lenfödem hacmindeki değişim yüzdesindeki standart bakıma kıyasla gündüz kompresyon giysi kullanımı ile DRE’nin etkinliğini incelemek.

İkincil hedefler, kol dokusu kompozisyonu, biyoempedans analizi, omuz ROM, üst ve alt ekstremite kas kuvveti, fiziksel aktivite, vücut imajı ve QOL incelenmesidir.

ÇALIŞMA ŞEMASI

Lenfödem tanısında MR

MR görüntüsünde artmış T1 sinyalleri kas dokusu içindeki ödem ve fibrozu yansıtmaktadır. (yaklaşık 1400-3000 ms)

Klinik Çıkarım

Bu çalışma sonraki çalışmalar için bir protokol örneğidir. Klinisyenler tek bir tedavi yerine bu örnek protokoldeki gibi dekonjestif direnç egzersizleri ile kompresyon tedavisini kombine kullanabilir.

Hazırlayan: Fzt. Berna KILIÇ

Al Onazi, M. M., Campbell, K. L., Thompson, R. B., Ghosh, S., Mackey, J. R., Muir, A., & McNeely, M. L. (2022). Decongestive progressive resistance exercise with an adjustable compression wrap for breast cancer-related lymphoedema (DREAM): protocol for a randomised controlled trial. BMJ open, 12(4), e053165. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2021-053165

Daha Fazla Oku: Manuel Lenf Drenajı