Osteokartilajinöz ekzostoz olarak da adlandırılan osteokondrom, en yaygın iyi huylu kemik tümörüdür.  Soliter osteokondrom veya multipl osteokondromatozis olarak ortaya çıkabilir. Osteokondromlar genellikle uzun kemiklerin metafizlerinden kaynaklanır, ancak diğer kortikal kemik metafizlerinde de oluşabilir. Bu tümörler için en yaygın bölgeler distal femur, proksimal humerus ve proksimal tibiadır. Ayrıca ilium ve skapula gibi yassı kemiklerde de olabilirler ve nadiren omurgayı etkilerler. Bu kötü huylu olmayan tümörler epifizyal büyüme plağı dokusundan oluşur ve endrokondral kemikleşme olarak büyürler. Bu tümörler sap benzeri yapı olarak ortaya çıkabilir. Sapsız osteokondromlara sesil ekzostoz denir. Bu tümörler, tüm kemik tümörlerinin %10-15 ini oluşturur. Osteokondromdan osteosarkoma malign dönüşüm hem soliter hem de multipl osteokondromda mümkündür. Bu dönüşüm soliter osteokondrom vakalarının yaklaşık %1 inde görülürken çoklu osteokondromlarda %5-25 inde olur. 

Soliter osteokondrom gelişimi ile ilgili etiyoloji bilinmemektedir. Öte yandan, multipl osteokondromatozisin genetik bir bağlantıya sahip olduğu düşünülmektedir ve vakaların %70 i EXT 1 ve EXT 2 genleriyle ilişkilendirilmiştir.

Klinik Görünüm

Osteokondromlar genellikle asemptomatiktir ve en sık olarak bir eklemin yakınında, genellikle diz veya omuzda ağrısız bir şişlik olarak ortaya çıkar. Semptomlar genellikle osteokondromunyeri ile ilişkilidir. Osteokondrom sinirlerin ve kan damarlarının yakınındaysa ek semptomlar ortaya çıkabilir. Örneğin, dizin arka yüzündeki bir tümör, uyuşma ve karıncalanma, kan akışında periyodik değişiklikler, nabız kaybı veya sinir ve kan damarı sıkışmasına bağlı olarak ekstremitede renk değişikliği ile sonuçlanabilir.

Semptomlar

-Eklem yakınında ağrısız, ele gelen kitle (en sık diz ve omuz)

-Uyuşma ve karıncalanma

-Tendonun tümör üzerine yapışması

-Sınırlı hareket aralığı

-Kan akışında aralıklı değişiklikler

-Vasküler kompresyon nedeniyle etkilenen uzuvda nabız kaybı

-Vasküler kompresyon nedeniyle uzuvda renk değişikliği

Komplikasyonlar

-Vasküler kompresyon

-Spinal tümörlere sekonder radikülopati

-Spinal tümörlere sekonder miyelopati

-Bursa formasyonu

-Patolojik kırık (genelde distal femur veya proksimal tibia)

-Enfarktüs

-Osteomiyelit

Ayırıcı Tanılar

-Myelopati

-Radikülopati

-Osteosarkom

-Osteomyelit

Teşhis Prosedürleri

X-Ray: Teşhis için en sık kullanılan yöntemlerden biridir. Radyografide aşırı kemik büyümesi görülür.

MRI: Ekzostoz yüzeyinde kıkırdak olup olmadığı bu yöntemle incelenebilir.

BT: Çok sık kullanılmamakla birlikte osteokondromun fiziksel karakteristiklerini değerlendirme amacıyla kullanılır.

Tedavi

Çoğu zaman durum asemptomatik olduğundan, osteokondrom için tıbbi tedavi genellikle endike değildir. Ağrı kesici ilaçlar sadece ağrı belirtileri mevcutsa kullanılır. Gözlem ve düzenli izleme çok önemlidir. Eğer semptomlar mevcutsa ağrı tedavisi veya cerrahi uygulanabilir.

Soliter ostechandromlar genellikle ameliyat gerektirmez ve genellikle düzenli X-ışınları ile izlenir. Soliter osteokondromlar için cerrahi, yalnızca ekzostoz tamamen büyüdüğünde ve röntgende olgun bir iskelet görüldüğünde önerilir. Burada cerrahi önerilme nedeni tekrarlama olasılığını azaltmaktır.

Ameliyat şu durumlarda düşünülebilir:

-Aktivite ile ağrı oluşuyorsa

-Bir sinir veya kan damarı üzerinde basınç varsa

-Daha büyük bir kartilaj yapısının varlığı

-Kemik gelişimi tamamen olgunlaştıysa

Multipl osteokondromlarda semptom görülmüyorsa cerrahi yapılması endike değildir. Çoklu osteokondromları izlemek çok önemlidir. Ameliyat gerekiyorsa, tümör tamamen çıkarılabilir ve herhangi bir yapısal kaybın yerine bir protez kullanılması gerekebilir.

Fizik Tedavi

Fizyoterapi en sık ameliyat sonrası osteokondrom vakaları için endikedir. Fonksiyonel hareketlilik, hareket açıklığı, kuvvet ve uygun biyomekaniği geri kazanmaya yönelik tedavi birincil odak noktası olmalıdır.

Hazırlayan: Fzt. Ayşe Demirtaş

Referanslar
American Academy of Orthopaedic Surgeons. Osteochondroma (bone tumor). Available from:http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=A00079. 2007
Chin K, Kharrazi F, Miller B, Mankin H, Gebhardt M. Osteochondromas of the distal aspect of the tibia or fibula. Journal of Bone and Joint Surgery 2000;82:1269.

Daha fazla oku: Geriatrik Onkolojide Fizyoterapinin Rolü