Post travmatik artrit, akut eklem travmasının tetiklediği, osteoartrit veya kronik inflamatuar artropatilere yol açabilen bir durumdur. Görüntü diz osteoartritinden (muhtemelen post travmatik artritten) alınmıştır.

Eklem yüzeyinde bir bozulma olsun veya olmasın eklem yaralanmaları, sıklıkla akut post travmatik artrit (PTA) olarak bilinen şiddetli güçten düşüren ve ilerleyen hastalığa yol açar. PTA her yaşta, herhangi bir eklemde ortaya çıkabilir ve spor, araç kazası, düşme veya askeri yaralanma gibi her türlü akut fiziksel travmadan gelişebilir. Tek bir travma bazen artropatiye neden olmak için yeterli olsa da tekrarlanan yaralanmalar ve aşırı vücut ağırlığının PTA riskini artırdığı bilinmektedir. İnflamatuar sitokinlerin salınımının artması gibi yaralanmadan sonraki birincil inflamatuar olaylar, OA veya inflamatuar artrit gelişimine zemin hazırlayabilir. Travma eklemin kıkırdağına zarar verebilir ve bu da basınca dayanamayan kıkırdağın zayıflamasına neden olabilir. Bunun sonucunda eklem kıkırdak tabakası parçalanmaya başlar.

Epidemiyoloji

Herhangi bir eklemdeki herhangi bir yaralanma travmatik artrite neden olabilir. Sıradan artrit ve PTA’ı ayırtı etmek önemlidir. PTA bir travma sonucu gelişirken, sıradan artrit görünürde herhangi bir dış neden olmaksızın kademeli olarak gelişir. PTA, osteoartrit vakalarının yaklaşık %12’sini oluşturur. Semptom başlangıcı, eklemdeki bir yaralanmanın devam etmesinden 2 ila 5 yıl sonra olabilir ve bu durum, herhangi bir yüzeysel hasar görünmeden gerçekleşebilir. Eklemdeki yaralanmalar aylar sonrasına kadar görünmez.

Klinik Tablo

PTA vakasına işaret edebilecek aşağıdaki gibi birkaç semptom vardır:

Eklemin şişmesi

Sinovial efüzyon

Eklemde ağrı

Ağırlık altındaki aktivitelere karşı toleranssızlık

Eklem instabilitesi

PTA normalde kendiliğinden düzelir ancak 6 ay sonra semptomlar hala görülürse kronik olarak değerlendirilir. Bazen ağrı görülür ve uzun bir süre sonra geçer. Ağrı, eklem veya çevresindeki bölgenin iltihaplanmasıyla gerçekleşebilir.

Ayırıcı Tanılar

Osteoartrit

Romatoid artrit

Juvenil idiopatik artrit

Belirli eklemlerin çeşitli hastalıkları

Değerlendirme Ölçekleri

Hip Disability and Osteoarthritis Outcome Score

Knee Injury and Osteoarthritis Outcome Score

Western Ontario and McMaster universities osteoarthritis index (WOMAC) WOMAC Osteoarthritis Index,

Algofunctional index (AFI)

Intermittent and constant osteoarthritis pain index (ICOAP) 

West-Haven-Yale Multidimensional Pain Inventory (Assesses chronic pain in individuals and Recommended for use in conjunction with behavioral and psycho-physiological strategies)

Oxford Hip Scale

Oxford Knee Score

McGill Pain Questionnaire Short-Form 

İlaç Tedavisi

PTA hastalarını tedavi etmenin ilk amacı semptomları ve işlev kaybını en aza indirme ve ağrıyı azaltmakdır. Şu anda PTA tedavisi anti-inflamatuar ilaçlar (nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar ya da intra-artiküler kortizon enjeksiyonları) düşük etkili egzersiz ve yaşam tarzında değişiklikleri (örneğin gerektiğinde kilo vermek) içermektedir. Tıbbi tedavi, PTA’nın hastalık sürecini durduramaz, ancak semptomları yönetmek için kullanılabilir. Supplemental glikozamin ve anti-inflamatuar ağrı kesici ilaçlar normalde hastalara reçete edilir. Tedavi, osteoartritinkine çok benzer olacaktır.

Fizyoterapi ve Rehabilitasyon

Koruyucu yöntemler şunları içerir:

Aktivite değişikliği

Yardımcı yürüme cihazı ile eklemin yükünü azaltmak

Eklem hareket açıklığını yeniden kazanmayı amaçlayan güç ve koordinasyon egzersiz programı

Kilo yönetimi

Fizyoterapi de bu hastaların ameliyat sonrası yönetiminde büyük rol oynar. Ameliyatın türü fizyoterapi yaklaşımını belirleyecektir.

Kinik Çıkarım: PTA, eklemde spesifik bir yaralanmanın ardından oluşan sekonder osteoartrittir. Semptom, yaralanmadan 2 ila 5 yıl sonra ortaya çıkabilir. Koruyucu yöntemler, analjezinin yanı sıra fizyoterapiyi içerir. Koruyucu tedavi başarısız olduğunda cerrahi tedavi dikkate alınır ve yine fizyoterapi, bu hastaların ameliyat sonrası rehabilitasyonunda kritik bir rol oynar.

Hazırlayan: Ece Yüksel

Referans:  
Punzi L, Galozzi P, Luisetto R, Favero M, Ramonda R, Oliviero F, Scanu A. Post-traumatic arthritis: overview on pathogenic mechanisms and role of inflammation. RMD open 2016;2(2):e000279.
Brugioni DJ, Falkel J. Total knee replacement rehabilitation: The knee owner’s manual. Alameda CA: Hunter House Inc, 2004.
Ombregt L, Bisschop P, Ter Veer HJ. A system of orthopaedic medicine. Elsevier Limited, 2003.

Daha fazla oku: Osteoartritli Hastalarda Egzersiz Reçetesini Belirlemeye Yönelik Kanıtlar Nelerdir?