Akut Bel Ağrısı ve Siyataljiye Sahip Bireylerin Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Fizik Tedaviye Yönlendirilmesi

Ülkemizde akut bel ağrısının yıllık tedavi maliyeti tam olarak bilinmemekle birlikte bel ağrısı, sık görülen ve ekonomik yükü fazla olan kas iskelet sistemi hastalıklarından biridir. Önemli bir halk sağlığı problemi olarak görülen bel ağrısı, hekimlere başvuruda ikinci, bir sağlık kurumunda yatarak tedavi edilen hastalıklar içerisinde beşinci ve cerrahi olarak tedavi edilen hastalıklar içerisinde ise üçüncü en sık neden olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bel ağrılarının büyük çoğunluğu, omurga ile etrafındaki yapıların aşırı kullanılması, zorlanması ya da travmatize olması neticesinde gelişebilmektedir. Ağrı ve kas gerginliği ile görülebilen bir hastalık olan bel ağrısına, bacak ağrısı yani siyatalji de eşlik edebilir. Siyatalji, bacağa yayılan semptomlarla karakterize bir rahatsızlıktır ve siyataljinin eşlik ettiği çoğu bel ağrısı vakası, bel bölgesinde bulunan disklerdeki problemlere atfedilebilmektedir. Siyataljinin, bel ağrısı ataklarının yaklaşık %30’unda görüldüğü, yıllık sıklığının ise %1 ila %5 arasında olduğu tahmin edilmektedir.

Birinci basamak sağlık hizmetleri klinik kılavuzları; bel ağrısı ve siyataljiye sahip hastaların aktif kalmaları ve yatak istirahatinden kaçınmaları için eğitilmesini önermektedir. Ağrı kesiciler kullanılsa da bazı yeni kılavuzlar, ilaç dışı seçenekler olarak kontrollü egzersiz ve manuel terapiyi içeren bir fizik tedavi programı tavsiye etmektedirler. Yapılan çalışmalarda birinci basamak sağlık hizmetlerinde akut bel ağrısı ve siyatalji için erken dönemde fizik tedavi uygulanmasının; standart tedavi seçenekleri olan günlük yaşam tavsiyeleri, sınırlı fizik tedavi ve ilaç tedavisinden daha etkili olduğu belirtilmiştir. Erken dönemde fizik tedavi uygulamasının fonksiyonel iyileşmeyi hızlandırdığı ve bu sebeple hızlı ilerleyen nadir durumlar veya acil cerrahi müdahale gerektirebilecek ciddi nörolojik problemler dışında, akut bel ağrılı ve siyataljiye sahip hastalara fizik tedavinin birinci basamak sağlık hizmetlerinde ilaç dışı bir bakım olarak sunulabileceği gösterilmiştir. 1 yıllık takiplerin yapıldığı çalışmalarda, standart tedaviye göre ilk aşamada fizik tedavi uygulamasının; yaşam kalitesinin iyileştirilmesinde, hareket kısıtlılığının ve bel ağrısının azaltılmasında daha fazla etki sağladığı bulunmuştur.

Fizyoterapistlerin, semptomları ve hastayı merkeze aldığı ve çok yönlü uyguladığı egzersiz programları siyatalji ve bel ağrılarının tedavisi için faydalı olarak görülmekte ve birinci basamak sağlık hizmetleri klinik kılavuzlarında tavsiye edilmektedir.

Hazırlayan: Fzt. Büşra Ergin

Referanslar
Fritz, J. M., Lane, E., McFadden, M., Brennan, G., Magel, J. S., Thackeray, A., … & Greene, T. (2020). Physical Therapy Referral From Primary Care for Acute Back Pain With Sciatica: A Randomized Controlled Trial. Annals of Internal Medicine.
Nabiyev, V., Ayhan, S., & Acaroğlu, E. (2015). Bel ağrısında tanı ve tedavi algoritması. TOTBİD Dergisi, 14, 242-251.
Icagasioglu, A., Yumusakhuylu, Y., Ketenci, A., Toraman, N. F., Karatas, G. K., Kuru, O., … & Haliloglu, S. (2015). Burden of chronic low back pain in the Turkish population/Kronik bel agrisinin turk toplumuna maliyeti. Turkish Journal of Physical Medicine and Rehabilitation, 61(1), 58-65.