"Kronik Bel Ağrısında Seçilen Elektroterapilerin Etkinliği: Karşılaştırmalı Klinik Pilot Çalışma "

Kronik bel ağrısı için tedavinin temel yöntemi ilaç tedavisi,kinezyoterapi ve fizik tedaviden oluşan konservatif tedavidir. Bel ağrısında en sık kullanılan fizik tedavilerden biri elektroterapidir. Bel ağrısı tedavisinde elektrik stimulasyonu kullanmanın temel amacı etkilenen bölgedeki kasların gerilimini azaltmanın yanı sıra ağrı ve inflamasyonu da bastırmaya çalışmaktır.

Bel ağrısının elektroterapideki mevcut araştırma yayınlarında, genellikle kontrol grubu yoktur ya da detaylı randomizasyon kullanılır ve bu gibi çalışmalar sıklıkla görece küçük hasta gruplarıyla,yalnızca subjektif anketlere ve ağrı değerlendirme ölçeklerine(terapötik gelişimi somutlaştıran ölçüm metotlarından yoksun) dayalı yürütülür.Mevcut literatür aynı zamanda kapsamlı ve büyük ölçekli klinik bir çalışmadan da yoksundur.

Bu çalışmanın amacı; seçilen elektroterapi metotlarını kullanarak bel ağrısı tedavisinin etkilerini değerlendirmektir. Çalışma; ağrının azaltılmasında bireysel elektroterapötik tedavilerin etkisini, omurganın alt segmentinde hareket açıklığının gelişimini ve motor fonksiyonların ve mobilitenin ilerlemesini değerlendirdi.

Hastaların kalifikasyonu ortopedi,nöroloji,nöroşirurji,dahiliye,radyoloji doktoru ve fizyoterapistten oluşan bir takım tarafından yapıldı. L5-S1 diskopati,kronik yayılan ağrı,psödoradiküler ağrı ve daha önce spinal alanda cerrahi prosedürler geçirmemiş hastalar çalışma için belirlendi. Hastalar en az 18 yaşında ve bel ağrısı sendromunun tanısını doğrulayan(L5-S1 kesitinde Modic sınıflandırmasına uyan en az tip 3 derece değişiklikler) geçerli bir MRI değerlendirilmesine sahiplerdi.

• A grubu 20 hastadan oluştu ve tüm katılımcılar çalışmayı tamamladı.Konvansiyonel TENS ile tedavi edildiler. Tedavi parametreleri: alternatif akım,rektanguler atım, atım süresi 100 μs, 100 Hz frekanslı,subjektif dozaj ve 60 dakika tedavi süresi.
• B grubu 20 hastadan oluştu ve tüm katılımcılar çalışmayı tamamladı. Akupunktur TENS ile tedavi edildiler. Tedavi parametreleri: alternatif akım,rektanguler atım, atım süresi 200 μs, 10 Hz frekanslı,subjektif dozaj ve 60 dakika tedavi süresi.
• C grubu ilk başta 22 hastadan oluştu fakat 2 hasta viral enfeksiyon nedeniyle tedaviden geri çekildi ve tedavi serisini tamamlamadılar.1 kişi de 3 seanstan sonra elektrotların uygulandığı alanda cilt lezyonları oluştuğu için tedaviye devam edemedi.Yüksek voltaj elektrik stimulasyonu ile tedavi edildiler. Tedavi parametreleri: çıkış gerilimi 100 V, alternatif akım,ani atım, atım süresi 100 μs, 100 Hz frekanslı,subjektif dozaj ve 50 dakika tedavi süresi.
• D grubu ilk başta 22 hastadan oluştu fakat 1 kişi semptomları kötüleştiğinden dolayı tedaviden çekildi. Orta frekanslı akımlar (enterferansiyel akım stimulasyonu) ile tedavi edildiler. Tedavi parametreleri: alternatif akım,sinüzoidal atım, atım süresi 100 μs, esas frekans 4000 Hz, alternatif frekans 50 Hz, subjektif dozaj ve 20 dakika tedavi süresi.
• E grubu 22 hastadan oluştu. Diadinamik akımlar kullanılarak tedavi edildiler. Tedavi parametreleri: atımlı akım, sinüzoidal atım, atım süresi ve frekansı(sıralı olarak DF 10 ms,100 Hz, CP 10 ms,50-100 Hz, LP 10 ms,50-100 Hz),subjektif dozaj ve 9 dakika tedavi süresi (DF,LP ve CP 3’er dakika)

Tüm hastalarda elektrotlar lumbal bölgede posterior aksiller çizgide yerleştirildi.

TENS, Yüksek Voltaj ve Diadianamik akım gruplarında elektrot yerleşimi

Enterferansiyel akım grubunda elektrot yerleşimi

• F grubundaki hastalar sadece motor gelişim egzersizleriyle tedavi edildiler. Stabilizasyon eğitimi kapsamında: erektör spina kası için myofasyal gevşeme teknikleri,derin kaslar ve lumbo-pelvik-kalça kompleksinin nötral pozisyonu için aktivasyon teknikleri,doğru nefes alma ve transversus abdominis kasının aktivasyonu eğitimi,yüzeyel ve derin gövde kaslarının koordinasyonu uygulama, postural ve dinamik eğitim. Eğitim seansının süresi 45 dakikaydı (haftada 5 kere,pazartesiden cumaya).

Elektroterapi ile tedavi edilen A,B,C,D ve E karşılaştırma gruplarındaki hastalar, F grubundaki hastalarla aynı metodolojiye uygun olarak basit terapi egzersizleri yaptılar.F grubu dışındaki tüm gruplarda 3 hafta için haftada beş kere sadece günlük motor gelişim egzersizleri kullanıldı.

• Elektroterapi ile tedavi edilen A,B,C,D ve E karşılaştırma gruplarındaki hastalar, F grubundaki hastalarla aynı metodolojiye uygun olarak basit terapi egzersizleri yaptılar.F grubu dışındaki tüm gruplarda 3 hafta için haftada beş kere sadece günlük motor gelişim egzersizleri kullanıldı.
• Modifiye Laitinen ağrı skalası 4 göstergeyi değerlendirmek için kullanıldı: ağrı yoğunluğu,ağrının oluşma frekansı,ağrı kesici kullanımı ve mobilite kısıtlılıkları.
• Hastaların fonksiyonel becerilerini değerlendirmek için Oswestry anketi kullanıldı.
• Bel ağrılı hastalarda kısıtlılığın derecesini değerlendirmek için Roland-Morris Disabilite Anketi kullanıldı.
• Spinal diskopati sürecinde fıtıklaşmış disk tarafındaki kalça ekleminde hareket açıklığını ölçmek için Laségue testi kullanıldı.Gonyometre kullanılarak açı ölçüldü.
• Lumbosakral omurun mobilitesini değerlendirmek için Schober testi kullanıldı.
• Mobilite ölçümleri aynı kişi tarafından gerçekleştirildi(her ölçüm 5 denemenin aritmetik ortalamasıydı).Tüm ağrı ölçümleri ve fonksiyonel testler tedaviden önce ve sonra uygulandı.
• Postüral stabiliteyi değerlendirmek için objektif bir ölçüm aracı kullanıldı. Bilgisayar destekli posturografik sistemle donatılmış çift plakalı stabilografik platform kullanılarak değerlendirme yapıldı.Her hasta için gözler açık ve kapalı olarak iki deneme yapıldı.Hastalar dik duruş pozisyonunda yalın ayak(ayakları kalçalarıyla aynı hizada,kollar aşağıda,baş öne bakıyor,gözler yaklaşık 1,5 m uzakta belirlenmiş bir noktada sabit).

Stabilografik platform kullanılarak yapılan değerlendirme

• Enterferansiyel akımla elektrik stimulasyonu kullanmanın, dokulara daha derin penetre olarak ağrının uzun vadeli giderilmesinde ve hem subjektif hem de objektif parametrelerin analizine dayanarak bel ağrılı hastaların fonksiyonel becerisini geliştirmede anlamlı ve daha etkili sonuçlandığını göstermiştir.
• TENS akımları ve Yüksek Voltaj lumbal bölgenin diskopatisinin tedavisinde yararlı olmalarına rağmen enterferansiyel akım kullanmak semptomların daha çok azalmasına neden olmuştur.
• Diadinamik akımlar kullanmak omurganın dejeneratif proliferatif hastalıklarının seyrinde yararsızdır.

Joanna Rajfur Małgorzata Pasternok,Katarzyna Rajfur,Karolina Walewicz,Beata Fras,Bartosz Bolach,Robert Dymarek,Joanna Rosinczuk,Tomasz Halski Jakub Taradaj.Efficacy of Selected Electrical Therapies on Chronic Low Back Pain: A Comparative Clinical Pilot Study.Med Sci Monit, 2017; 23: 85-100