Giriş

Hentbolda sıçrama ve dönme aktiviteleri gibi teknik beceriler yaralanma riski faktörleri olarak değerlendirilmiş ve birçok çalışma sporcuların denge ve stabilitesini geliştirmeye dayalı önleme amaçları önermiştir. Farklı çalışmalar, balistik kuvvet, eksantrik kuvvet, pliometrik ve denge antrenmanlarının dinamik denge performansını geliştirdiğini göstermiştir. Bu antrenman yöntemlerinin atletik performans üzerindeki etkileri benzer olsa da nöral kontrol mekanizmalarına göre farklılık gösterirler. Olgunlaşma durumunun antrenman adaptasyonlarını etkilediği bilindiğinden, bu durum özellikle genç atletik popülasyonlar için geçerlidir. Dahası, uzun vadeli sporcu gelişimini desteklemek için tüm olgunluk aşamaları boyunca denge antrenmanı yapılması önerilmektedir.
Genç sporculardaki insan hareketleri doğal olarak atlama, iniş ve sıçrama sırasında dengeyi kontrol etme gibi faaliyetleri içerecek olsa da eksantrik kas egzersizi yapmak sporun ve hatta oyun alanı eylemlerinin talepleri dahilinde zaten gerçekleşebilir. Geç salınım fazında koşarken olduğu gibi, biseps femoris ve hamstring kasları kalça fleksiyonuna eksantrik olarak direnç gösterir ve diz ekstansiyonunu yavaşlatır, burada geniş hareket aralıklarına ve farklı aktivasyon modellerine maruz kalırlar. Bu nedenle, hamstringleri hem kalça hem de diz baskın egzersizlerle eksantrik olarak çalıştırmak tavsiye edilir.

Nöromüsküler sistemi daha az gelişmiş olan gençlerde denge ve kas kuvveti ilişkili olduğundan, denge performansındaki iyileşme, genç hentbol oyuncularının top sürme, pas verme ve topu fırlatma sırasında koordinasyonu artırmaları, hücum ve savunma eylemleri sırasında sprint atmaları ve zıplamaları gerektiğinden iyi bir araç olarak görülmüştür. Ayrıca, büyüme ve olgunlaşma ile birlikte önemli morfolojik ve sinirsel değişiklikler meydana gelir. Gençlerde eşzamansız olarak değişen bu parametreler, eksantrik direnç antrenmanı uyaranına uyum sağlama becerisinde önemli bir rol oynar [17,21]. Bu nedenle, genç hentbolcular için uzun vadeli atletik gelişim sırasında uygun bir eksantrik direnç antrenmanı uyaranının ne zaman uygulanacağının bilinmesi, iyi bir programlama ve postüral kontrol performansının iyileştirilmesi için önemlidir. Bu bağlamda özellikle dinamik denge, motor becerilerin kazanılması ve motor performansın geliştirilmesi için önemli bir ön koşuldur.

Metodoloji

Bu çalışmada, yaşları 9 ila 14 arasında değişen 45 genç erkek hentbol oyuncusu yer almıştır. Tüm katılımcılar herhangi bir kas-iskelet sistemi yaralanması olmayan, fiziksel olarak aktif ve düzenli olarak hentbol antrenmanlarına katılan oyunculardan seçilmiştir. Katılımcılar en az 2-4 yıl boyunca Tunus ulusal hentbol liginin birinci liginde sistemli bir hentbol eğitimi almışlardır. Haftada en az beş kez, her seans yaklaşık 90 dakika süren ve hafta sonu oynanan bir maçla birlikte hentbol antrenmanları yapmışlardır.

Müdahale, çalışmanın ikinci yarısında (Nisan-Haziran 2020) gerçekleştirilmiştir. Önceden belirlenen bir protokole göre Y-Denge Testi kullanılarak denge performansı değerlendirilmiştir. Bu testin genç sporcularda yüksek güvenilirliğe sahip olduğu belirtilmiştir. Müdahaleden önce, tüm oyuncular Y-Denge Testi hakkında bilgi edinmek için iki haftalık bir oryantasyon dönemi tamamlamışlardır. Ardından, müdahale grubundaki oyuncular eksantrik hamstring antrenman programına alıştırılmıştır. Eğitim programı 6 haftalık aşamalı bir eksantrik hamstring eğitiminden oluşmuştur.

Sonuçlar

Bu çalışmanın sonuçları, altı hafta boyunca haftada iki kez yapılan eksantrik antrenmanın erkek hentbolcuların denge performansını iyileştirdiğini göstermektedir. Kontrol ve müdahale grupları arasında antropometrik özellikler açısından anlamlı bir fark bulunmamıştır.

Müdahalenin ve PHV (Peak Height Velocity – Maksimum Boy Uzama Hızı) olgunlaşmasının etkisi karşılaştırıldığında, müdahalenin denge puanları üzerinde önemli bir etkisi olduğu görülmüştür. Ayrıca, PHV sonrası grubun PHV öncesi gruba göre daha yüksek bir denge skoruna sahip olduğu belirlenmiştir.

AHV (Ankle-Hip Versatility – Ayak Bileği-Kalça Esnekliği) öncesinde her iki grup da denge skorlarını önemli ölçüde artırmamış ve ön ve son testlerde benzer skorlara sahipken, AHV sonrasında kontrol grubunun denge skoru müdahale grubundan daha düşük çıkmıştır. Ayrıca, AHV sonrası her iki grupta da denge puanları ön testten son teste yükselmiştir, ancak müdahale grubu kontrol grubuna kıyasla daha fazla artış göstermiştir.

Klinik Çıkarımlar

Sonuç olarak, bu çalışma, eksantrik antrenmanın erkek hentbolcuların denge performansını geliştirmede etkili bir yöntem olduğunu göstermektedir. Ayrıca, olgunlaşmanın denge performansı üzerinde etkili olduğu ve PHV sonrası grubun daha büyük bir gelişme kaydettiği görülmektedir. Bu nedenle, eksantrik hamstring antrenmanının, hentbolcuların sezon içinde denge performansını artırmak için kullanılabilir.

Hazırlayan: Fzt. M. Furkan Yavaş

Nebigh, A., Hammami, R., Kasmi, S., Rebai, H., Drury, B., Chtara, M., & van den Tillaar, R. (2022). The Influence of Maturity Status on Dynamic Balance Following 6 Weeks of Eccentric Hamstring Training in Youth Male Handball Players. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(15), 9775.

Daha Fazla Oku: Kadın Hentbol Takımı Oyuncularında Propriyoseptif Antrenmanın Diz Eklem Pozisyon Hissine Etkisi