Gluteal amnezi durumu genellikle gluteus medius ve gluteus maksimusun kasılma yeteneğinin kaybolmasıdır. Birçok farklı isimle ifade edilebilir. Bunlar: ölü popo, uyuyan kalça, kapalı kalça. Gluteal amnezi terimi ilk olarak Vladimir Janda ile birlikte ortaya çıkmıştır. Vladimir Janda lumbal lordoz ve anterior pelvik tiltin artmasını alt çapraz sendrom olarak ifade etmiştir. Stuart Mcgill ise sırt ağrıları ve bel problemlerini tedavi eden bir biyomekanisttir. Mcgill hastalarının birçoğunda Janda’nın ifade ettiği duruma benzer bir durum olduğunu görmüş ve gluteal amnezi terimini ortaya atmıştır. Bu terim ‘Bel Problemleri’ kitabında yayımlanmış ve hızla kullanılmaya başlamıştır. 

Terimin ilk olarak nasıl ortaya çıktığı tam bilinmese de kronik bel ağrısı yaşayan bir grup erkek hastada squat sırasında gluteal kasların kullanılmayıp sırt ekstansör ve hamstringlerle kompanse edildiği görülmüştür. Bunun sonucunda gluteal kaslarının kullanımının azalması ile birlikte neler olabileceği ile ilgili teoriler ortaya atılmıştır. Bu teoriler arasında oturma zamanının miktarı, gergin kalça fleksör kasları, kalça fleksör kaslarının dominant olması yer alır. Oturma süresinin fazla olması, kalça fleksör kaslarının gerginliği, kalça fleksör kaslarının resiprokal inhibisyonu sonucu gluteal kaslar kasılabilme yeteneğini kaybeder. Oturma süresinin fazla olması sonucu gluteal kaslarda kan akışı azalır ve atrofiye sebep olabilir. Kalça fleksör kaslarının gerginliği kalça fleksör kaslarının kısalmış pozisyonu sonucu pelvisin anterior pelvik tiltte olması ile birlikte gluteal kasların uzayamaması ile birlikte düzgün bir şekilde kasılamayıp disfonksiyonuna sebep olabilir. Resiprokal inhibisyon hipotezi ise kalça fleksör kaslarının sık kasılması ve gluteal kasların reflektif relaksasyonu ile açıklanabilir. Bu hipotez nörolojik defisitlerle ilişkilidir. 

Gluteal amnezi nelere sebep olabilir ya da neden kötüdür diye düşünecek olursak kalça kasları zayıf gelişir. Kontraksiyon olmadığı için şekillerini kaybeder ve görevlerini yapamaz. Böylece estetik kaygılar başlayabilir. Ancak problemler estetik kaygılar ile sınırlı değildir. Bu durum sonucunda gluteal kaslarda düşük hareket ve kasılma yeteneği ve duyusunun azalması görülür. Kişi squat veya sıçrama gerçekleştirirken dizleri valgus pozisyonuna gider, deadlift veya gluteal tekme hareketi sırasında kalça ekstansiyonu yerine belin ekstansiyonu görülür. Ya da köprü egzersizi sırasında kalça kaslarının kontraksiyonunu hissetmez. 

Gluteal amnezi sadece kalça kaslarını ilgilendiren bir problem olarak sınırlı kalmaz; ayak bileği burkulmalarından bel ağrısına kadar birçok problemle ilişkili olabilir. Gluteal amnezinin nasıl oluştuğu ile öne sürülen teorilere baktığımzda kalça fleksörlerinin gerginliği ile gluteal kas aktivasyonunun azalması teorisi incelendiğinde yapılan çalışmalarda kalça fleksör uzunluğu, pelvis pozisyonu ve gluteal kas aktivasyonu arasında düşük bir ilişki bulunmuştur. Uzun süre oturma ile birlikte kan akımının azalması teorisi kan akımı kısıtlamalı egzersizlerin popülerliği düşünüldüğünde ilginçtir. Ve kan dolaşımının azalmasıile gluteal kaslardaki kasılma yeteneği arasında bağlantı olduğunu gösteren güncel bir çalışma bulunmamaktadır. Aynı zamanda uzun süre oturan çoğu kişinin sık sık pozisyon değiştirdiği ve bu durumun perfüzyonun azalması durumunda kapiller dolum için yeterli olduğu göz önüne alındığında bu durumunda neden olması pek olası değildir. Özetleyecek olursam bu kontrolün nasıl kaybedildiği tam olarak bilinemese de kontrolün nasıl sağlanacağının düşünülmesi ve dikkate alınması önemlidir. 

Uzun süreli oturma ile birlikte gluteal kasların kasılma yeteneği kaybolmasa bile oturma süresinin artması ile birlikte sedanter yaşam tarzı oluşur. Hareketsiz yaşam tarzının oluşmasıile birlikte uyaranlar azalır. Zorlu egzersizler yapılmasa bile arada bir kalkıp basit egzersizlerin uygulanması (sandalyede geriye tekme, yana tekme gibi)  iyi olabilir. 

Gluteal aktivasyonu sağlayan egzersiz örnekleri

• Back squat: Ayakların dış rotasyonda pozisyonlanması ile birlikte gluteal aktivasyonun artmasını sağlar. 
• Full squat: Derin squatta gluteal kasların aktivasyonu daha fazladır.
• Hip thrust: Gluteal kasların aktivasyonunun fazla olduğu gösterilmiştir.
• Köprü egzersizi: diz fleksiyonunun 90 derece ve daha fazla olması ile birlikte yapıldığında hamstring kontraksiyonunu azaltarak gluteal aktivasyonun artmasını sağlar. 

Hazırlayan: Fzt. Birgül Dıngırdan

Key J. The pelvic crossed syndromes: a reflection of imbalanced function in the myofascial envelope; a further exploration of Jand’s work J Bodywork & Movement. 2010;14:299-301.
McGill S. (2007). Low back disorders: Evidence-based prevention and rehabilitation. Champaign, IL: Human Kinetics.
Freeman S, Mascia A, McGill S. Arthrogenic neuromusculature inhibition: a foundational investigation of existence in the hip joint. Clin Biomech (Bristol Avon). 2013;28(2):171-177.

Daha Fazla Oku: Gluteal Tendinopati