“Kadın Hentbol Takımı Oyuncularında Propriyoseptif Antrenmanın Diz Eklem Pozisyon Hissine Etkisi “

Bir çok çalışma, propriyoseptif antrenmanın bir eksen etrafında dönen sporlarda yaralanma riskini azaltttığını göstermiştir. Bu çalışmanın amacı, hentbol takımı oyuncuları arasında propriosepsiyonun diz eklem pozisyon hissine etkisini belirlemektir.

Yöntem: 2 profesyonel hentbol takımı çalışmaya dahil edilmiştir. Çalışmayı, deney grubunda 15, kontrol grubunda 16 kişi olmak üzere 31 katılımcı tamamlamıştır. Takip süresi 10 aydır. Deney grubuna (müdahale takımı) propriyoseptif egzersizler içeren antrenman programı verildi. Kontrol grubunda (kontrol takımı) ise herhangi bir propriyoseptif egzersiz içermeyen antrenman program verildi.

• Sezon başında müdahale takımının koçları hazırlanan propriyoseptif antrenman programı kullanmaları için eğitildi. Takıma denge tahtası, yumuşak mat ve eğitim DVD’si temin edildi. Sezon boyunca müdahale takımı, antrenman proramına uygun kullanımından emin olmak için bir spor hekimi ve bir fizyoterapist tarafından 3 kez ziyaret edildi.
• Egzersiz programının ana odağı, ayakta dururken, sıçrarken, inişte diz ve ayak bileğinin kontrolünü ve farkındalığını geliştirmek.
• Antrenman programı; 24 temel egzersizlerden ve buna ek olarak 5 germe egzersizinden oluşmaktadır. Haftada 2 kez yapıldı. Kontrol takımında olan oyunculara ek olarak ısınma egzersizleri verildi.
• Yavaş tempoda koşu
• Çapraz makaslama ile yana doğru koşu
• Zigzag çizgisi üzerinde öne doğru koşu
• Zigzag çizgisi üzerinde arkaya doğru koşu
• Squat ( bir –iki ayak üstünde, yana doğru adımla veya adımsız)
• Denge tahtası
  • Squat (iki bacak duruş)
  • Top atıp tutma (iki bacak duruş diz fleksiyonu 60°)
  • Tek bacak duruş
  • Tek bacak duruş, diğer bacağı çaprazlayarak
  • Birbirini itme
  • Gövde rotasyonuyla takım arkadaşına tek ayak üstünde top atma
• Spora özel diriller
  • Küçük bir kutudan yumuşak bir mata iki ayak üstüne atlama (iki ayak üstünde dizi bükülmüş)
  • Önceki egzersiz boyunca topu atıp tutma
  • Gövde 90° döndürülürken iki ayak üstünde küçük bir kutudan yumuşak bir mata iki ayak üstüne atlama
  • Önceki egzersiz boyunca topu atıp tutma
  • Tek ayak üstünde küçük bir kutudan yumuşak bir mata atlama
  • Denge tahtaları ve yumuşak matlar birbirinin yanına yerleştirilir: denge tahtalar boyunca ilerleme ve yumuşak matlara atlama
• Ayakkabı ile egzersizler
  • Vertikal sıçrama
• Kuvvetlendirme egzersizleri
  • Kuadriseps
  • Diz fleksörleri
  • Addüktörler
  • İliopsoas
  • Triseps surae
• JPS4 teknolojisi kullanıldı. Kişi oturma pozisyonunda, popliteal fossa oturma zeminin kenarına değmeyecek şekilde dizler 90° fleksiyonda test edildi. Katılımcının bacağını pasif olarak 10° ekstansiyona getirildi, 3 saniye bu açıda tutuldu ve başlama pozisyonuna pasif olarak geri getirildi. Daha sonra atletten aynısını aktif olarak yapması istenir. Açı dağılım aralıkları; 10-30° (küçük), 30-60° (orta), 60-80° (büyük) olarak belirlendi. Kişiden her iki bacak için 15 kez (her açı aralığı için 5 kez) yapması istendi.
• Öğrenme etkisini elimine etmek için atletin gözü kapalı ve atlet sapma açısını bilmeden, herhangi bir geri bildirim almadan test tamamlandı.
• Eklem pozisyon hissi, sezon başında ve sonunda iki takım içinde, ek olarak değerlendirme tarihinden 4 ay sonra aynı kişi tarafından ölçüldü.
• Müdahale grubunun ilk ve 2. değerlendirmeleri arasında eklem pozisyon hissinin tüm açı aralıklarında önemli gelişmeler görülmüştür. Ancak 2. ve 3. değerlendirme arasında, dominant olan ve olmayan bacaklar arasında önemli bir fark bulunmamıştır.
• Kontrol grubunda önemli bir gelişme kaydedilmemiştir.
• Propriyoseptif egzersizlerin diz yaralanma riskini azaltabileceği önceki çalışmalarca incelenmiş ancak mekanizmasına bu çalışma ile bir yorum getirilmiştir. Yaralanma riskinin azalması, propriyoseptif egzersizlerinin eklem pozisyon hissini geliştirmesinden kaynaklanabilir.
• Diz yaralanmalarının sıklıkla görüldüğü hentbol oyuncularına propriyoseptif egzersizlerinin antrenman programlarına dahil edilmesi olası bir yaralanmayı azaltabilir. Böylelikle dizin eklem pozisyon hissinin iyi olması kalça ve ayak bileği eklemlerinde görülebilecek yaralanma riskini de düşürebilir.

G Pa ́nics, A Ta ́llay, A Pavlik, I Berkes.Effect of proprioception training on knee joint position sense in female team handball players.Br J Sports Med 2008;42:472–476.