Üriner inkontinans, uluslararası kontinans birliği (ics) tarafından “istemsiz idrar kaybı” olarak tanımlanmaktadır. Yaşın artması ile birlikte daha sık görülen ve erkeklerle karşılaştırıldığında kadınlarda daha sık görülen bir durumdur. Semptomlara bakarak, üriner inkontinans değişik tiplerde sınıflandırılabilir. En çok karşılaşılan tipler stres üriner inkontinans(sui) zorlama ya da stres sonucu istemsiz idrar kaçırma, urge(baskı) üriner inkontinans(uui), bir baskı sonucu istemsiz idrar kaçırma ve mixed(karışık tip) üriner inkontinans(mui), zorlama ve baskı/sıkışma yüzünden istemsiz idrar kaçırma durumudur. 

Tüm üriner inkontinans tipleri, semptomları gösteren insanların günlük yaşam aktiviteleri, cinsel yaşamı ve sosyal yaşamını etkiler. Bazı çalışmalar karışık tip üriner inkontinansın kadınların günlük yaşamı üzerinde en çok etkisinin olduğunu söylemektedir. Konservatif tedavi üriner inkontinansta etkili olduğundan dolayı, pelvik taban kas eğitimi(PTKE) sui,mui ve hatta uui smptomları gösteren kadınların tedavisinde ilk seçenek olarak görülmelidir. Ancak hala uzun dönem eğitimin sonuçları için detaylı çalışmalara ihtiyaç vardır.

PTKE etkinliğini inceleyen bir çalışmada, uygulanan protokoller birbirinden çok farklıdır. Pelvik taban kaslarının eğitiminin üriner inkontinans semptomlarını iyileştirmekteki etkisine rağmen, genellikle çoğu çalışmada farklı enstürmanlar kullanılmış ve farklı sonuçlar elde edilmiştir. Bu sebepten dolayı hangi pelvik taban kas eğitim protokolünün daha etkili olduğunu söyleyemeyiz. Ancak, denetim almamış kadınlara kıyasla denetim altında egzersizlerini yapan kadınların verdiği raporlar daha uyumludur. 

PTKE bireysel olarak, ev egzersizi olarak ya da grup olarak yapılmasının semptomları iyileştirmede birbirinden ciddi bir üstünlüğü yoktur. 

Metodoloji

Çalışmalar üriner inkontinans problemi olan ve grup PTKE alan yetişkin kadınlardan oluşmaktadır.

Sonuçlar

Toplamda 10 çalışma bütün kriterlere uyduğu için incelemeye alınmıştır.  Bu çalışmaların 5 tanesi grup ve bireysel PTKE karşılaştırmıştır. 3 çalışma grup ve ev PTKE karşılaştırmıştır. 2 tane çalışma ise grup PTKE, bireysel PTKE ve kontrol grubunu karşılaştırmıştır. Bu seçilen çalışmalardaki egzersiz protokolleri birbirinden farklıdır. Bu 10 çalışmaya 42-60 yaş aralığında 927 kadın katılmıştır. 10 çalışmadan 6 tanesi yalnızca stres üriner inkontinans (sui) olan kadınları çalışmasına dahil etmiştir. 2 çalışma, sui ve uui olan kadınları çalışmalarına dahil etmiştir. Kalan 2 çalışma ise her tip üriner inkontinanslı kadını çalışmalarına dahil etmiştir.

Değerlendirme için kullanılan metotlar:

• Perinometri (pelvik taban kas fonksiyonunu değerlendirmek için)
• The Oxford Scale
• The PERFECT Scheme
• Pad test
• İşeme günlükleri
• VAS(günlük yaşam aktivitelerini değerlendirmek için)
• King’s Health Questionnaire 
• International Consultation Incontinance Questionnaire-Short Form
• The Incontinence Quality of Life Questionnaire
• The Incontinence Impact Questionnaire-Short Form
• The Symptom Severity Index

Protokollerdeki tedavi süresi 3 hafta ile 3 ay arası, haftada 1-2 gün ve 30 dakika ya da 1 saatlik seanslar arası değişmektedir. Bir çalışmada hızlı ve yavaş kontraksiyonlar ve her iki tipi de 5 tekrarlı olacak şekilde günde 10 defa farklı başlama pozisyonlarında yapmalarını istemiştir. Bir çalışma ise 2 farklı protokol izlemiştir. Biri grup PTKE, diğeri bireysel PTKE için oluşturulmuştur. 

Grup eğitimi alanlara 5 saniye kasarak 10 tekrar, 1 saniye kasarak 20 tekrar ve 10 saniye kasarak 3 tekrar ardından da öksürükle birlikte maksimum kasılmayı 5 tekrar yapmaları istenmiştir. Bireysel eğitim alanlardan ise 10 saniye kasarak 10 tekrar ve 10 hızlı kontraksiyon ve birbirini izleyen 5 hızlı kontraksiyon ve 5 uzun süreli kontraksiyon istenmiştir ve ek olarak yine bunları öksürükle birlikte yapmaları istenmiştir. Bir araştırma bireysel ve grup eğitimlerinde aynı protokolü izlemiştir. Her seans farklı egzersizler yapmaya özen göstermişlerdir. 3-5 saniyelik koontraksiyonlarla başlayıp 20 saniyelik kontraksiyonlara kadar ilerletmişlerdir. 3 serilik 10ar tekrardan başlayıp 60 tekrara kadar ilerletmişlerdir. Transversus abdominis kasını farklı pozisyonlarda çalıştırmışlardır. 

Grup eğitimi ve bireysel eğitimin her ikisinin de üriner inkontinans tedavisinde pozitif etkileri olsa da ikisi arasında bir fark bulunamamıştır. Ancak, grup eğitimi ve ev eğitimi karşılaştırıldığında, grup eğitimi üriner inkontinans tedavisinde çok daha etkili bulunmuştur. Sonuç olarak üriner inkontinansı olan kadınların konservatif tedavisinde PTKE ilk tercih olarak kullanılabilir. Pelvik taban kasları kuvvetlendirilmeli ve bu kaslar arası koordinasyon sağlanmalıdır. Kas hipertrofisi yavaş ilerleyen bir süreç olduğundan PTKE’ne 6-8 hafta ile başlayıp yıllarca sürdürülmelidir. 

Klinik Çıkarım: Tüm Pelvik Taban Kas Eğitimi yöntemleri üriner inkontinanslı kadınların tedavisinde etkilidir ancak bireysel ya da grup eğitimi ev eğitimine kıyasla çok daha etkilidir. PTKE üriner inkontinanslı kadınların konservatif tedavisinde ilk tercih olarak uygulanabilir.

Hazırlayan: Burcu Zehra Sivri

Referans: Paiva, L. L., Ferla, L., Darski, C., Catarino, B. M., & Ramos, J. G. L. (2017). Pelvic floor muscle training in groups versus individual or home treatment of women with urinary incontinence: systematic review and meta-analysis. International urogynecology journal, 28(3), 351-359.