Akut Kronik İş Yükü Oranı

Elit sporlarda, her sporcunun ihtiyacına göre antrenmanı etkili bir şekilde programlamada kullanılabilecek olumlu veya olumsuz tepkileri tespit etmek için antrenman ve performansı düzenli olarak izlemek çok önemlidir. Ayrıca bu gözlemleme, yorgunluğun değerlendirilmesine ve yaralanmaları önlemek için toparlanma ihtiyacını belirlemeye de yardımcı olabilir. Daha düşük yaralanma oranlarının daha yüksek takım sporu performansları ile ilişkili olduğuna dair kanıtlar olduğu için, spor bilimciler ve sağlık personeli, iş yükü ölçümlerini kullanarak sporcuların yaralanma riskini düzenli ve doğru bir şekilde değerlendirmelidir.

Akut-kronik iş yükü oranı (AKİO), zaman içinde iş yükünü izlemek için oluşturulmuş bir ölçüdür. İş yükleri, birey üzerinde belirli bir süre boyunca birden fazla antrenman ve oyundan kaynaklanan kümülatif stres miktarıdır. Antrenman ve yarışma sırasında AKİO’yu hesaplamak için iç veya dış yükler hesaplanmalıdır. Dış yükler sporcu tarafından gerçekleştirilen iş miktarını (ör. kat edilen mesafe, atılan toplar vb.) ölçerken, iç yükler sporcuya uygulanan göreceli fizyolojik ve psikolojik stresi ölçer. 

AKİO, akut ve kronik iş yükü verileri arasındaki ilişkiyi kullanarak performans geliştirmeyi ve yaralanmaları önlemeyi sağlayabilir. Akut (son 7 gündeki iş yükü) ve kronik (önceki 3 ila 6 haftadaki ortalama iş yükü) iş yükleri arasındaki oranın belirlenmesi tavsiye edilmektedir.

Kronik yük kademeli olarak artarsa (AKİO 0,8 ile 1,3 arasında) sporcuların fiziksel uygunluğunun yeterince gelişebileceği düşünülmektedir. Tersine, akut iş yükü kronik yükü aşarsa (AKİO ≥ 1.5) akut veya aşırı kullanım yaralanmalarına maruz kalma riski artabilir. Uluslararası Olimpiyat Komitesi, yaralanmaların önlenmesi için AKİO yaklaşımının kullanılmasını öneren bir fikir birliği bildirisi yayınlamıştır.

Sporun veya antrenmanın iş yükü (yani fizyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerin bir kombinasyonu), yaralanmalarının gelişiminde rol oynayabilir. Maçın iş yükü, sporun rekabetçi taleplerinden kaynaklanırken, pozitif fizyolojik değişiklikler sağlamak ve performansı en üst düzeye çıkarmak amacıyla sporculara antrenman iş yükleri de uygulanır. Uyum ve beceri kazanımı yoluyla zindelik ve performans iyileştirmeleri için yeterli iş yükleri gerekli olmakla birlikte, yüksek iş yüklerinin ve özellikle yüklerdeki ani artışların yaralanmalarla ilişkili olduğu düşünülmektedir ancak antrenman iş yükü ile spor yaralanmaları arasındaki ilişkinin yönü ve/veya şekli konusunda bir fikir birliği yoktur.

Sonuç olarak AKİO, kronik iş yükünün kademeli artışını planlamak ve izlemek için kullanılabilecek, fiziksel uygunlukta gelişmeyi teşvik edebilecek ve yaralanma riskinde bir artışı önleyebilecek bir gösterge sağlar. AKİO’ya göre 0,8 ile 1,3 arasındaki iş yükü idealdir ve bu oranın 1,5’i aşması yaralanmalara neden olabilir.

Hazırlayan: Fzt. Cansu Akkuş

Referanslar
-Zouhal, H., Boullosa, D., Ramirez-Campillo, R., Ali, A., & Granacher, U. (2021). Acute: Chronic Workload Ratio: Is There Scientific Evidence?. Frontiers in Physiology, 12.
– Nakaoka, G., Barboza, S. D., Verhagen, E., Van Mechelen, W., & Hespanhol, L. (2021). The association between the acute: chronic workload ratio and running-related injuries in Dutch runners: a prospective cohort study. Sports medicine, 1-11.
-Windt, J., & Gabbett, T. J. (2017). How do training and competition workloads relate to injury? The workload—injury aetiology model. British Journal of Sports Medicine, 51(5), 428-435.

Daha fazla oku: Biyomekanik Aşırı Yük Sendromu(BOS): Yeni Bir Tanı Önerisi