Donuk omuz veya adhezif kapsülit, etyolojisi kesin olarak bilinmeyen omuzun pasif/aktif hareket kısıtlılığı ve ağrı ile karakterize bir hastalığıdır. Primer ve sekonder olarak iki tipi olan donuk omuzda primer donuk omuz idiyopatiktir. Sekonder donuk omuzda ise hastalarda immobilizasyon, rotator manşet hastalıkları, biseps tendiniti, travma, miyokard infarktüsü ve psikolojik bozukluklar gibi primer nedenleri vardır. Patogenezinde kapsül yapışıklığı, yumuşak doku kontraktürü ve aksiler boşlukta yapışıklık görülür. Klinik tabloda ilk evrede ağrı, ikinci evrede ağrıda azalma ve eklem hareketlerinde kısıtlılık ve üçüncü evrede ise yalnızca kısıtlılık görülmektedir.  

Donuk omuzun tedavisi konservatif ve cerrahi olabilir. Donuk omuzun tedavisinde birinci evrede ağrının kontrolü önem kazanırken ikinci ve üçüncü evrede hedef hareket kısıtlığının giderilmesidir. Konservatif tedavide çeşitli egzersiz yöntemleri ve fizik tedavi modaliteleri kullanılmaktadır. Egzersiz programı olarak ise aktif ve pasif eklem hareket açıklığı egzersizleri (EHA), fizyoterapist eşliğinde germe egzersizleri, kendi kendine germe egzersizleri, manipülasyon ve mobilizasyon teknikleri, güçlendirme egzersizleri, hasta eğitimi ve ev egzersiz programlarıdır. Konservatif yöntemlerden egzersiz programlarının çoğunda hedef, kapsül kontraktürüne bağlı olarak gelişen glenohumeral EHA’daki limitasyonu ve ağrıyı gidermektir. Fakat aynı zamanda donuk omuzdaki yetersiz glenohumeral hareket, artmış skapulatorasik hareketle sonuçlanır. Donuk omuzda skapular hareketler 3 boyutlu kinematik analizle incelenmiş ve skapulada artmış dış rotasyon ve protraksiyon tespit edilmiştir.

Bilimsel Çalışmalar Ne Diyor?

29 donuk omuz hastası 14 ve 15 kişi olmak üzere rastgele iki gruba ayrılmıştır. Hastalar fizyoterapist gözetiminde 6 hafta haftada 5 gün olmak üzere tedaviye alınmıştır. Her iki grup da transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu, soğuk paket ve nonsteroid antiinflamatuar ilaçlarla tedavi edilmiştir ve glenohumeral ROM egzersizleri verilmiştir. İkinci gruba tüm tedavi programına ek olarak skapulatorasik eklem egzersizleri (serratus anterior, alt ve orta trapez, latissimus dorsi güçlendirme, üst trapez germe, postür egzersizleri) verilmiştir. 

Fonksiyonel sonuçlar modifiye Constant skoru kullanılarak, ağrı görsel analog skala (VAS) kullanılarak, ve ROM bir gonyometre ile değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler tedaviden önce, 6. ve 12. haftalarda yapılmıştır.

 

  

 

 

 

 

6. ve 12. haftanın sonunda her iki grupta da modifiye Constant skoru, ağrı (VAS), EHA’da anlamlı iyileşmeler görülmüştür. Skapulatorasik eklem egzersizleri verilen 2. grupta 6. haftanın sonunda modifiye Constant skorunda; 12. haftanın sonunda da EHA’da 1. gruba göre anlamlı iyileşme görülmüştür. 

Klinik Çıkarım 

Donuk omuzun konservatif tedavisinde glenohumeral eklem hareketlerini artırmaya yönelik egzersizlere ek olarak skapulatorasik egzersizlerin verilmesi hastaların ağrısının azalmasında ve bozulan skapulahumeral ritmin onarılarak EHA’nın artmasında etkilidir.

 

Hazırlayan: Fzt. Nida Müdüroğlu

Celik D. (2010). Comparison of the outcomes of two different exercise programs on frozen shoulder. Acta orthopaedica et traumatologica turcica, 44(4), 285–292. https://doi.org/10.3944/AOTT.2010.2367

Daha Fazla Oku: Donuk omuzun tedavisi ve donuk omuzdan korunma yöntemleri