Glasgow Koma Skalası Nedir?

Glasgow Koma Skalası 1974 yılında Glasgow Üniversitesi nde Graham Teasdale ve Bryan Jennett tarafından yayınlanmıştır. Glasgow Koma Ölçeği (GCS), her türlü akut tıbbi ve travma hastalarında bilinç bozukluğunun boyutunu objektif olarak tanımlamak için kullanılır. Ölçek, hastaları üç farklı yanıta göre değerlendirir: göz açma, motor ve sözlü tepkiler. Bunların her birinin ayrı ayrı raporlanması, hastanın durumun net ve doğru bir şeklilde iletilebilmesini sağlar.

Ölçeğin her bir bileşenindeki bulgular, daha az ayrıntılı bir açıklama veren ancak genel ciddiyetin yararlı bir özetini sunabilen toplam Glasgow Koma Skoru nda toplanabilir. Puan ifadesi, puanların ve bireysel unsurların toplamıdır. 

Glasgow Koma Skalası Puanlama ve Parametreler

Glaskow Koma Skalası üç parametreye ayrılır. Göz açma (E), sözel cevap (V) ve motor cevabı (M) içerir.  Glaskow Koma Skalasındaki bileşenlerin, göz açma yanıtı için 4, sözlü yanıt için 5 ve motor yanıt için 6 farklı puanlama içerir. Toplam skor 3 ile 15 arasında değerlere sahiptir. Üç en kötü ve 15 en yüksek değerdir. Örneğin 10 puanı GCS10 = E3V4M3 şeklinde ifade edilebilir.

En iyi göz cevabı (4)

1. Gözlerini açmaz
2. Ağrılı uyarana gözlerini açar
3. Sesli uyarana gözlerini açar
4. Spontan gözlerini açar

En iyi sözlü cevap (5)

1. Sözlü yanıt yok
2. Anlaşılmaz sesler
3. Uygunsuz kelimeler
4. Kafası karışmış
5. Odaklı

En iyi motor cevap (6)

1. Motor yanıt yok
2. Ağrılı uyarana anormal ekstansör yanıt
3. Ağrılı uyarana anormal fleksör yanıt
4. Ağrılı uyarandan kaçınma
5. Ağrıya lokalize
6. Komutlara uyar

Glasgow Koma Skalası Pediatride Kullanımı

Glasgow Koma Skalası 5 yaşından büyük çocuklarda hiçbir değişiklik yapılmadan kullanılabilir. Küçük çocuklar ve bebekler, uygulayıcının yanıtları değerlendirmek için ölçeği kullanması için gerekli sözlü veya motor yanıtları sağlayamazlar.

2 yaşından küçük çocuklar/ 2 yaşından büyük çocuklar

En iyi göz cevabı

1. Gözlerini açmaz / gözlerini açmaz
2. Ağrılı uyarana gözlerini açar/ Ağrılı uyarana gözlerini açar
3. Sesli uyarana gözlerini açar / Sesli uyarana gözlerini açar
4. Spontan gözlerini açar / Spontan gözlerini açar

En iyi sözlü cevap 

1. Yok / Yok
2. Ağrılı uyarana tepki olarak inleme/ Anlaşılmaz sesler
3. Ağrılı uyarana tepki olarak ağlar / Anlaşılmaz kelimeler
4. Sinirli -ağlıyor / Şaşkın
5. Cıvıldama ve gevezelik / Odaklı- uygun

En iyi motor cevap 

1. Motor yanıt yok / Motor yanıt yok
2. Ağrılı uyarana anormal ekstansör yanıt / Ağrılı uyarana anormal ekstansör yanıt
3. Ağrılı uyarana anormal fleksör yanıt / Ağrılı uyarana anormal fleksör yanıt
4. Ağrılı uyarandan kaçınma / Ağrılı uyarandan kaçınma
5. Dokunarak geri çekilir / Ağrıya lokalize
6. Kendiliğinden ve amaçlı hareket eder / Emirlere itaat eder

 Aşağıdaki faktörler GSK değerlendirmesini etkileyebilir

1.Önceden var olan faktörler

• Dil bariyeri
• Entelektüel veya nörolojik eksiklik
• İşitme kaybı veya konuşma engeli

2. Mevcut tedavinin Etkileri

• Fiziksel (ör. Entübasyon): Hasta entübe edilişse ve konuşamıyorsa yalnızca motor ve göz açma cevaplarına göre değerlendirilir. Entübasyonu belirtmek için puanlamaya T son erki getirilir.
• Farmakolojik (ör. Sedasyon) veya paralizi

3. Diğer yaralanma veya lezyonların etkileri

• Orbital / kranial kırık
• Spinal kord hasarı
• Soğuğa maruz kalma sonrası hipoksik-iskemik ensafalopati

Puanlama

• Şiddetli, GSK 3-8 
• Orta, GSK 9-12
• Hafif, GSK 13-15 

Glaskow Koma Skalası Gözbebeği Puanı

GSK-P nin hesaplanması, gözbebeği reaktivite puanının GSK toplam skorundan çıkarılmasıyla bulunur.

Işığa tepki vermeyen gözbebekleri = Gözbebeği reaktivite puanı 

• Her iki göz tepki vermez =2
• Bir göz tepki vermez =1
• Her iki göz tepki verir= 0

GCS-P skorunun 1 ile 8 arasında olması ciddi yaralanmayı ifade eder.

Glasgow Koma Skalası Klinik Önemi

Glasgow Koma Skalası kafa travması veya başka türde akut beyin hasarı olan hastaların erken tedavisine rehberlik etmek için yaygın olarak kullanılmaktadır. Daha ciddi engelli hastalarda alınacak kararlar, hava yolunun güvence altına alınması ve hasta transferini belirlemek için triyaj gibi acil yönetimi içerir. Daha az ciddi bozukluğu olan hastalarda verilecek kararlar arasında nörogörüntüleme ihtiyacı, gözlem için kabul veya taburculuk yer alır. Sıralı Glasgow Koma Ölçeği değerlendirmeleri aynı zamanda hastanın klinik seyrinin izlenmesi ve yönetimdeki değişikliklere rehberlik edilmesi açısından da kritik öneme sahiptir.
Motor yanıttaki değişiklikler, daha ciddi bozukluğu olan hastalarda baskın faktördür, göz ve sözel ifade ise daha düşük derecelerde daha faydalıdır. Bireysel hastalarda üç bileşendeki klinik bulgular ayrı ayrı rapor edilmelidir. Toplam puan, genel endeksin yararlı bir özetini sunar ancak bazı bilgi kayıplarını da beraberinde getirir. Güçlü klinik prognostik özelliklerden biri olmasına rağmen ne GKS skoru ne de tek başına herhangi bir özellik, bireysel bir hastanın sonucunu tahmin etmek için kullanılmamalıdır.

Hazırlayan: Fzt. Abdulsamet CELAYIR

Jain, S., & Iverson, L. M. (2018). Glasgow coma scale.

Daha Fazla Oku: Rivermead Mobilite İndeksi