Antik filozof Platon şöyle demiştir: “Aktivite eksikliği her insanın iyi halini yok eder, hareket ve metodik fiziksel egzersiz ise onu kurtarır ve korur. ” Güncel araştırmalar, bu eski “egzersiz ilaçtır” kavramını geliştirmekte ve bilinçli hareketin etkili bir bütünsel ilaç olduğunu iddia etmektedir. Harekete dayalı terapiler korkudan kaçınmayı azaltır ve bireyleri kendi sağlık ve zindeliklerinde proaktif bir rol üstlenmeleri için güçlendirir; her türlü beceriye sahip hastalara fayda sağlayabilir; uygulamalar bireyin ihtiyaçlarına ve sağlığına göre özelleştirilebilir;  standart bakımı tamamlamak için kullanılan güvenli, uygun maliyetli ve güçlü yardımcı tedavilerdir; sağlık ve hastalığın fiziksel, psikolojik, sosyal ve ruhsal yönlerini hesaba katan hasta merkezli, bütünleştirici bakım sunar; ve ağrı, stres ve güçsüzlükte azalma ve ROM, güç, denge, koordinasyon, kardiyovasküler sağlık, fiziksel uygunluk, ruh hali ve bilişte iyileşmeler dahil olmak üzere çeşitli, kanıta dayalı faydaları vardır.

Zihin-Beden Terapileri için Güçlü Kanıtlar

Zihin-beden terapileri psikolojik ve fizyolojik süreçler arasında benzersiz bir etkileşim sağlar. Örneğin, çalışmalar psikososyal stresin enflamasyon sırasında gen transkripsiyonunu teşvik ettiğini ve lökosit fonksiyonunu bozduğunu göstermektedir. Benzer şekilde, incelemeler hareket terapilerinde yaygın olarak kullanılan meditasyon ve derin nefes alma uygulamalarının kronik stresten kaynaklanan hücre hasarına karşı koruma sağlamak için gen ifadesini değiştirdiği sonucuna varmaktadır. Yoga uygulayıcıları, olağan meditasyon veya gevşeme nefes teknikleri olmadan sadece fiziksel yoga pozları kullanan gruplardan önemli ölçüde daha az depresyon yaşadıklarından, bu klinik olarak tutarlıdır. Daha da önemlisi, araştırmalar zihin-beden uygulamalarının yeni koronavirüs hastalığına karşı psikonöroimmüniteyi geliştirdiğini öne sürmüştür.

Hareket Terapisinin Faydaları

Harekete dayalı tedaviler farklı hasta popülasyonlarında iyi tolere edilmektedir. Uzmanlık alanlarındaki uluslararası kılavuzlar bu nonfarmakolojik bütünleştirici yaklaşımları tavsiye etmektedir. Örneğin, Amerikan Doktorlar Koleji nin klinik uygulama kılavuzları, kronik bel ağrısının egzersizler, multidisipliner rehabilitasyon, farkındalık temelli stres azaltma, Tai Chi, yoga, motor kontrol gevşemesi veya aşamalı gevşeme ile ilk tedavisi için güçlü bir tavsiyede bulunmaktadır. Birleşik Krallık Ulusal Kılavuzları da egzersiz terapileri olarak Feldenkrais, yoga, Tai Chi ve Pilates i önermektedir. Hareket terapileri yaygınlaştıkça, bazı sağlık sigortası planları hareket uygulamalarının maliyet etkinliğinin farkına varmış ve önleyici bakımın bir parçası olarak maliyetlerini sübvanse etmeye başlamıştır. Dahası, hareket temelli terapiler bazen farmakolojik tedavilerden kaçınmak isteyen popülasyonlar için alternatif bir tedavi seçeneği sunabilir. Örneğin, hamile kadınlar için doğum öncesi yoga, depresif semptomları kısmen azaltmada etkili olabilir. Bir meta-analiz, yoga grubunun doğum öncesi bakım, egzersiz, sosyal destek ve masaj içeren karşılaştırma gruplarına göre daha düşük depresyon oranlarına sahip olduğunu göstermiştir. Sistematik bir inceleme, daha düşük doğum öncesi bozukluk vakaları, daha düşük ağrı ve stres seviyeleri ve daha yüksek ilişki puanları bulgularına dayanarak, hamilelik sırasında yoganın güvenli ve yürüyüş veya standart doğum öncesi egzersizlerden daha etkili olduğunu kabul etmiştir.

Hareket Terapisi: Güvenlik ve Önlemler

Güçlü kanıtlar, zihin-beden uygulamalarının diğer egzersiz türleriyle karşılaştırıldığında güvenli veya daha emniyetli olduğunu savunmaktadır. Bununla birlikte, önerilen hareket temelli terapi yoğunluğu ve tarzı bireyin ihtiyaçlarına ve sağlığına göre özelleştirilmelidir. Bir hareket terapisinin seçilmesi, ilaç türü, dozu, kullanımları ve kontrendikasyonlarının dikkatle gözden geçirilmesi gereken farmakolojik tedaviye benzer. Örneğin, glokomlu hastalar, başı kalbin altına yerleştiren ters yoga pozları gibi göz içi basıncını (GİB) artıran egzersizlerden kaçınmalıdır. Alternatif olarak, Tratak kriya adı verilen başka bir yoga tekniği, glokomlu hastalarda GİB i düşürebilecek oküler egzersizler sunmaktadır. Ayrıca, eğitmenlerin tıbbi bilgisi büyük ölçüde değişkendir; bazı eğitmen eğitimleri kadavra laboratuvarı diseksiyonunu içerirken, diğerleri sadece anatomi üzerine bir saatlik bir ders içermektedir.

Özet

Hareket terapisi, her bireye en iyi şekilde hizmet eden sağlık ve zindelik uygulamalarını içeren hasta merkezli bütünleştirici bakım sunar. Zihin-beden uygulamaları, çok çeşitli koşullar için çeşitli teknikler içerir. Yalnızca yoga üzerine yapılan bir inceleme, 46 farklı yoga uygulama stilini içermektedir. Çağdaş literatür zihin-beden uygulamalarını güçlü bir şekilde desteklese de bu uygulamaların uyarlanabilirliği, bilimsel altın standart olan randomize kontrol çalışmalarının gerektirdiği katılığa uygun değildir. Sonuç olarak, harekete dayalı terapiler standart bakımın yerini almak yerine onu tamamlayacak güçlü tedaviler olarak önerilmektedir.

Klinik Bakış Açısı

• Hareket temelli terapiler davranış değişikliğini kolaylaştırmak ve kinezyofobiyi azaltmak için kullanılabilir.
• Hareket terapileri ağrı, stres ve güçsüzlüğü azaltmak ve ROM, güç, denge, koordinasyon, kardiyovasküler sağlık, fiziksel uygunluk, ruh hali ve bilişi iyileştirmek için kullanılabilir.
• Hareket terapileri yalnızca bakım standardı tedavisini tamamlamak için yardımcı tedaviler olarak kullanılabilir.
• Hareket terapileri, kanser veya psikososyal faktörlerin şiddetlendirdiği kronik ağrı gibi hem fiziksel hem de ruhsal sağlığı etkileyen durumlar için özellikle değerli olabilir.
• Bakım tedavisine yoganın eklenmesi, depresyon semptomlarını azaltmada tek başına standart tedaviden daha etkilidir.
• Pilates, bel ağrısı için geleneksel fizik tedavi programlarına güçlü bir destektir.
• Tai Chi ve Qigong, toplum içinde yaşayan yaşlılarda ve Parkinson hastalığı olan hastalarda düşmeyi önlemek için kullanılabilir.
• Hareket terapileri her fitness seviyesinden, yaştan, gelirden veya fiziksel beceriden kişiye uyarlanabilir.

 

Hazırlayan: Fzt. Ece Yüksel

Phuphanich, M. E., Droessler, J., Altman, L., & Eapen, B. C. (2020). Movement-based therapies in rehabilitation. Physical Medicine and Rehabilitation Clinics, 31(4), 577-591.

Daha Fazla Oku: Hareket Temelli Tedaviler: Yoga