Kronik bel ağrısı yaşayanlar için egzersiz neden bu kadar zor? Neler engel oluyor, neler kolaylaştırıyor? 57 çalışmanın analizine dayanan bu yazıda çözüm yollarını keşfedin.

Kronik Bel Ağrısı Sadece Fiziksel Değil, Psikolojik de Bir Mücadeledir

Kronik bel ağrısı, milyonlarca insanın yaşam kalitesini düşürüyor. Sabah yataktan kalkmak, işe gitmek ya da çocuğunla oyun oynamak bile büyük bir mücadeleye dönüşebiliyor. Oysa egzersiz, bu ağrıyla baş etmenin en etkili yollarından biri. Ancak çoğu insan egzersize başlamıyor ya da devam ettiremiyor.

Peki sorun ne? Sadece ağrı mı? Yoksa daha fazlası mı?

1. Ağrı ve Korku: Egzersizi Başlatan Değil, Durduran Güçler

Kronik bel ağrısı olan bireyler çoğu zaman egzersiz yapmaktan korkuyor. “Ya tekrar sakatlanırsam?” düşüncesi, daha ilk adımda motivasyonu yok ediyor. Oysa bilimsel araştırmalar gösteriyor ki, bu korku egzersizin kendisinden çok bilgisizlikten kaynaklanıyor.

Bir hasta şöyle diyor:

“Squat yaparken belim ağrıyor. O an zihnimde bir şey oluyor. Sanki çöktüğümde kalkamayacakmışım gibi hissediyorum.”

Bu korkular gerçek. Ancak yönlendirme olmadan bırakıldığında, kişi bu döngüden çıkamıyor.

2. Bilgisizlik ve İlgisizlik: En Tehlikeli Kombinasyon

Kronik bel ağrısı yaşayan birçok kişi, nasıl bir egzersiz yapması gerektiğini bilmiyor. Sağlık profesyonelleri ise çoğu zaman net ve kişiselleştirilmiş bilgi vermiyor. “Egzersiz yap” demek tek başına yeterli değil. “Neyi, ne kadar, nasıl yapmalıyım?” sorularına yanıt verilmeli.

Bir hastanın ifadesi durumu net anlatıyor:

“Fizyoterapiye gittim, sadece egzersiz yap dedi. Ne yapacağımı söylemedi, sonra da bir daha görüşmedik.”

Bu yaklaşımlar, tedavinin yarım kalmasına neden oluyor.

3. Desteksizlik: Tek Başına Mücadele Eden Bedenler

Egzersiz sürecinde yalnız bırakılan bireyler, çok daha hızlı vazgeçiyor. Sağlık profesyonelinin desteği, aile üyelerinin teşviki ya da bir arkadaşın eşlik etmesi büyük fark yaratıyor. Kronik bel ağrısı yaşayan kişiler, duygusal olarak da destek arıyor. Ama genellikle “Aman dinlen, bir şey yapma!” gibi iyi niyetli ama zararlı tavsiyelerle karşılaşıyorlar.

“Eşim hep uyarıyor: dikkat et, belin kötüleşmesin. Bu yüzden çoğu zaman egzersiz yapmıyorum.”

4. Zaman Yokluğu ve Çevresel Engeller

Kronik bel ağrısı yaşayan bireylerin birçoğu zaman bulamıyor. Yoğun iş temposu, çocuk bakımı, yorgunluk, ulaşım zorlukları ve hatta mevsim koşulları bile egzersizi erteletiyor.

“Kışın egzersiz yapıyorum ama yazın havalar çok sıcak, hiç yapamıyorum.”
“Akşamları çalışmaktan yorgun düşüyorum, spor yapacak halim kalmıyor.”

Bu ifadeler egzersizin sadece fiziksel değil, çevresel bir karar olduğunu gösteriyor.

Egzersize Devam Etmeyi Kolaylaştıran Unsurlar

Araştırmalar, bazı faktörlerin kronik bel ağrısı olan bireylerde egzersize katılımı artırdığını ortaya koyuyor:

• Net bilgi: Egzersizin faydaları, olası riskleri ve uygulanış şekli detaylıca anlatıldığında hasta güven kazanıyor.

• Gözle görülür fayda: Ağrının azaldığını veya gücünün arttığını gören kişi egzersize bağlanıyor.

• Rutinle uyumlu programlar: Sabah yapılan kısa egzersizler ya da evde uygulanan hareketler, sürdürülebilirliği artırıyor.

• Sosyal destek: Bir arkadaşla egzersiz yapmak, motivasyonu canlı tutuyor.

Bir hasta şöyle anlatıyor:

“Artık sabah egzersiz yapıyorum. Gün içinde kendimi daha dinç hissediyorum ve bu beni mutlu ediyor.”

Sonuç: Kronik Bel Ağrısı ile Mücadelede Bilgi, Destek ve Uyum Şart

Kronik bel ağrısı yaşayan bireylerin egzersizle olan ilişkisi oldukça karmaşık. Sadece ağrıya değil, bilgi eksikliğine, korkulara, zamansızlığa ve yalnızlığa karşı da mücadele ediyorlar. Bu yüzden egzersiz önerisi verirken, sadece hareket listesi değil, empati, rehberlik ve destek de sunmak gerekiyor.

Eğer sağlık profesyoneliyseniz, hastanıza sadece “hareket et” demeyin. Ne zaman, nerede, nasıl sorularını birlikte yanıtlayın.
Eğer kendiniz kronik bel ağrısı yaşıyorsanız, unutmayın: Bilgi güçtür. Korkularınızı konuşun, destek alın ve küçük adımlarla başlayın. Çünkü hareket ettikçe özgürleşirsiniz.

• Kaynak: Barriers and Facilitators to Physical Activity and Exercise Among People With Chronic Low Back Pain: A Qualitative Evidence Synthesis | Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy https://www.jospt.org/doi/abs/10.2519/jospt.2025.12905