Kanserli bireyler için onkolojik rehabilitasyon programları uygulanmaktadır. Onkolojik rehabilitasyon programları egzersize dayalıdır ve multidisipliner eğitim ve yaşam tarzı danışmanlığı ile desteklenir. Bu programlar ölüm oranlarını ve yeniden hastaneye yatışları azaltır ve yaşam kalitesini iyileştirir.  

Onkolojik rehabilitasyon, fonksiyonu sürdürmek veya eski haline getirmek, semptomları azaltmak, bağımsızlığı en üst düzeye çıkarmak, risk faktörlerini yönetmek ve yaşam kalitesini iyileştirmek için fiziksel ve psikolojik bozuklukları ele almayı amaçlar. Onkolojik rehabilitasyon, genellikle gruplar halinde verilir. 

Onkolojik rehabilitasyon, kanserle mücadele eden kişiler kadar kanseri yenen kişiler için de önemli bir unsurudur. Kanserden kurtulan kişilerin sayısının artmasıyla birlikte, kanser tedavilerinin olumsuz etkilerini azaltan ve gelecekteki hastalık ve kanser nüksünü önleyen müdahalelerin sağlanmasına ihtiyaç artmıştır. Kanserden kurtulanlar için en sık bildirilen sorunlar ağrı ve yorgunluk gibi fiziksel sorunlar ve tekrarlama korkusu gibi psikososyal sorunlardır. Kanserden kurtulanların ayrıca kardiyovasküler hastalık gibi ikincil komorbiditeler geliştirme riski de yüksektir.

Fiziksel aktivitenin yapılandırılmış bir biçimi olarak egzersiz, onkolojik rehabilitasyonun önemli bir bileşenidir. Egzersiz, kanserden kurtulanlar için yorgunluk, depresyon, kardiyorespiratuar fitnes gibi çeşitli sonuçları iyileştirir. Egzersizin bir uzman eşliğinde yapılması, bu sonuçlarda en büyük gelişmeleri sağlar.  Bunun nedeni, rehberli egzersiz ilerlemesi dahil olmak üzere terapistlerin dikkatinin ek faydaları ve daha fazla egzersiz hacminin tamamlanmasıyla sonuçlanan egzersiz protokolüne artan bağlılık potansiyeli olabilir.

Kardiyopulmoner sistemlerde değişikliğe neden olacak fizyolojik adaptasyonların meydana gelmesi için egzersizin sıklığı, şiddeti, tipi ve zamanlama prensiplerine uygun dozda, egzersizin özgüllüğüne ve progresif aşırı yüklenmeye dikkat edilerek reçete edilmelidir. Orta yoğunlukta aerobik egzersiz, kanserden kurtulanların kardiyorespiratuar kondisyonunu ve yorgunluk seviyelerini iyileştirir. Daha yüksek egzersiz dozları ayrıca kansere bağlı ölüm oranlarında, kanserin tekrarlamasında ve kardiyovasküler hastalık riskinde daha fazla azalma ile ilişkilidir.

Karmaşık bir multidisipliner rehabilitasyonun, birden fazla konuyu ele alabileceğinden, tek başına rehabilitasyondan daha etkili olması beklenebilir. Ancak, egzersizin tek başına bile kanserle ilgili sonuçları iyileştirdiğine dair güçlü kanıtlar vardır. Bu nedenle rutin olarak multidisipliner eğitimin egzersize eklenmesinin yeniden gözden geçirilmesi gerekebilir.

Kanser tedavisi, kanserli kişilerde yaşam kalitesini olumsuz etkiler ve kişilerin fiziksel ve psikososyal ihtiyaçları yüksek düzeyde karşılanamaz. Onkolojik rehabilitasyon bu olumsuz etkileri azaltabilir. Egzersize dayalı onkolojik rehabilitasyon, kanser teşhisi sonrasında insanların “normale dönmesine” yardımcı olur. Kanserden kurtulan kişilerin dahil edildiği bir bilimsel çalışmada olağan bakımla karşılaştırıldığında onkolojik rehabilitasyon alan bireylerin kas kuvvetinde ve fonksiyonelliğinde artma ve depresyon seviyelerinde azalma olduğuna dair yüksek kaliteli kanıtlar vardır.

Hastalar, özellikle kanser tedavisi görürken, kendilerini katılmaya hazır hissettiklerinde erişebilecekleri esnek programları tercih ederler. Bu nedenle grup temelli terapilerden ziyade bireysel multidisipliner terapi sağlamak daha uygun olabilir.

Klinik Çıkarımlar
Kanserli kişilerde egzersiz, kardiyorespiratuar zindeliği ve yaşam kalitesini iyileştirirken, yorgunluğu ve depresyonu azaltmaya yardımcı olur. Daha yüksek dozda egzersiz içeren, bir uzman gözetiminde yapılan egzersiz programları en büyük iyileşmeyi sağlar. Multidisipliner onkolojik rehabilitasyon programları, egzersizi çeşitli sağlık profesyonellerinden yaşam tarzı danışmanlığı ve eğitim oturumları ile tamamlar. Multidisipliner, egzersize dayalı onkolojik rehabilitasyon programları kas kuvvetini ve fonksiyonel görevlerde performansı artırır. Ayrıca depresyonu azaltır. 

Hazırlayan: Fzt. Cansu Akkuş

Referans: Dennett, A. M., Sarkies, M., Shields, N., Peiris, C. L., Williams, C., & Taylor, N. F. (2020). Multidisciplinary, exercise-based oncology rehabilitation programs improve patient outcomes but their effects on healthcare service-level outcomes remain uncertain: a systematic review. Journal of Physiotherapy.

Daha fazla oku: Kanser ve Fiziksel Aktivite